Ιστορίες ανάγνωσης και αντίστασης

Καθώς η ανάγνωση του βιβλίου της Anne Applebaum για την ιστορία των σοβιετικών στρατόπεδων εργασίας προχωράει, ανακαλύπτω πολλά μικρά «διαμάντια», μικρές ανθρώπινες ιστορίες ατόφιας αντίστασης σε βάναυσες συνθήκες.

Μεγάλος αριθμός πολιτικών κρατουμένων στα γκούλαγκ, όπως μαρτυρούν στα απομνημονεύματά τους, αποδίδουν την επιβίωσή τους στην ικανότητά τους να «αφηγούνται ιστορίες», να ψυχαγωγούν τους «παντοδύναμους» ποινικούς κρατούμενους εξιστορώντας την πλοκή διαφόρων βιβλίων ή ταινιών. Ο Λεβ Φίνκελαστάιν καθώς είχε αποκτήσει τη φήμη που του εξασφάλιζε στο στρατόπεδό του λίγο νερό ή φαΐ παραπάνω, γρήγορα ανακάλυψε ότι μεταφερόμενος και σε άλλα στρατόπεδα εργασίας ήταν ήδη γνωστός ως «Λέβτσικ ο αφηγητής». Η Εβγκένιγια Γκίνζμπουργκ εξασφάλιζε υλικά οφέλη όταν απήγγειλε ποίηση. Ο Αλεξάντερ Βατ αφηγούνταν το «Πορφυρό και Μαύρο» του Σταντάλ, ο Αλεξάντερ Ντόλγκαν τους «Άθλιους» του Ουγκό, ο Γιάνουτς Μπάρνταχ τους «Τρεις Σωματοφύλακες».

Σε άλλο σημείο του βιβλίου η Applebaum αναφέρεται στο πώς ένας απομονωμένος και «ξένος» στο στρατόπεδο Ιάπωνας κρατούμενος σώθηκε από την τρέλα όταν κάποιος συγκρατούμενός του εντόπισε κάπου ένα βιβλίο με… ομιλίες του Ζντάνοβ στα γιαπωνέζικα. Ο άνθρωπος αυτός με αγαλλίαση διάβαζε και ξαναδιάβαζε για χρόνια τη γλώσσα του.

Ας μην ξεχνάμε πως το βιβλίο είναι μέσο επιβίωσης, και πως η γραφή, η ανάγνωση και η αφήγηση είναι πράξεις αντίστασης…….