[Αναδημοσίευση του άρθρου του "Βιβλιοθηκάριου" στην Αυγή της Κυριακής 17/11/2013]
Το τετράχρονο κοριτσάκι έμαθε στον παιδικό σταθμό πως κάποτε ήταν ένα σχολείο στην οδό Πατησίων. Στο σχολείο μια νύχτα μπήκε ένα τανκ γιατί τα παιδιά ήθελαν να διώξουν τη... «Φούντα». «Και το τανκ σκότωσε πολλά παιδιά... τα καημένα». Ρωτάει επίσης τον πατέρα της αν «σήμερα έχουμε Φούντα». Κι εκείνος αμήχανος αλλάζει συζήτηση. Το "Χ" μπερδεύει καμιά φορά τα πράγματα...
Ανατρέχω στα παιδικά μου χρόνια, τη δεκαετία του '80, και σκέφτομαι την αίσθηση της επετείου στις γιορτές ενός σχολείου της επαρχίας. Ένα «χθεσινό» γεγονός είχε ακόμη τον ίσκιο του πάνω μας και στους μεγαλύτερούς μας. Τα χρόνια πέρασαν, κατά πώς το συνηθίζουν, και η σκιά του γεγονότος είναι πια πολύ μικρή. Η απόσταση της κόρης μου από την εξέγερση του Πολυτεχνείου είναι η ίδια με αυτή που είχα εγώ ως μαθητής από τον Πόλεμο, την Κατοχή και την Αντίσταση.
Πριν από λίγες ημέρες επισκέφθηκαν τη βιβλιοθήκη που εργάζομαι οι μαθητές ενός Λυκείου. Τους έδειξα κάποια βιβλία, τους μίλησα για την ιστορία τους, τον ρόλο, τη σημασία τους, για τις βιβλιοθήκες και μέσα από αυτά έκανα νύξεις στην πρόσφατη και παλιότερη ιστορία μας. Ήταν η πρώτη φορά που δεν «συναντήθηκα» πουθενά με μαθητές: τίποτα από ό,τι τους είπα δεν φάνηκε να συναντάει τον κόσμο τους. Υιοθετώντας ίσως και ένα μερίδιο ευθύνης σε μένα (παρ' ότι δεν ήταν η πρώτη φορά που γινόταν αυτή ή παρουσίαση σε μαθητές), προσπάθησα να ερμηνεύσω μετά γιατί δεν συναντιόμαστε, γιατί φαίνεται να μην υπάρχουν κοινά σημεία αναφοράς σε ανθρώπους που απέχουν μεταξύ τους μόλις... 25 χρόνια. Αναγνωρίζοντας ίσως και το μεμονωμένο στοιχείο της περίπτωσης αυτής. Τι μας χωρίζει, αφού τίποτα δεν μας ενώνει, τι έγινε σε αυτά τα 25 χρόνια της διαφοράς μας;
Νομίζω, έγιναν πολλά. Η βιωματική γνώση αντικαταστάθηκε από την παντοκρατορία της μιντιακής αφήγησης, η Άλκη Ζέη από τον Χάρι Πότερ, η εφημερίδα από το Ίντερνετ, οι διανοούμενοι, ακαδημαϊκοί, καλλιτέχνες περιφέρονταν από διοικητικά συμβούλια σε επιτροπές κρατικών οργανισμών. Δεν χρειάζεται να γνωρίζεις ή να θυμάσαι σήμερα τίποτα, αφού με ένα κλικ μπορείς να το βρεις στο google. Η ευκολία που έχουμε στην πρόσβαση μειώνει την επιθυμία που τροφοδοτεί τη γνώση. Σχηματοποιώ κι απλοποιώ, θα μου πείτε. Πάντως αυτά τα παιδιά μεγάλωσαν σε τελείως διαφορετικό περιβάλλον από το δικό μου. Και πρέπει κάπως να συναντηθούμε. Δεν είναι πως μιλάω από την απόσταση του γερασμένου παρελθόντος κρίνοντας το μέλλον. Είναι πως με τα παιδιά αυτά μοιράζομαι το ίδιο παρόν.
Αυτή είναι μια διαπίστωση που την κάνουμε όλοι όσοι δουλεύουμε με έφηβους.Η κοινωνία τη πληροφορίας έχει εξορίσει από την ψυχή τους τη μνήμη.Και δεν ξέρω κατά πόσο μπορούμε να τους εμφυσήσουμε κάτι από το παρελθόν.
ΑπάντησηΔιαγραφήΕν τω μεταξύ ο αντίλογος σε αυτή την κυρίαρχη τάση είναι δύσκολος. Καταρχάς θα πρέπει να επιχειρηματολογήσει για την μη τεχνοφοβία του κανείς και ύστερα να ψιθυρίσει τις αντιρρήσεις του. Σε ευχαριστώ πολύ για το σχόλιό σου.
ΑπάντησηΔιαγραφήΑκριβώς αυτό. Πρέπει να τους αποδείξεις -όχι απλά να τους πεις-ότι και τη τεχνολογία δε φοβάσαι και με τη μνήμη την ιστορική τα πας καλά..Το σχόλιο ήταν αυτόματη αντίδραση-άμα τα ζεις αυτά που γράφεις , σε θυμώνουν...
ΑπάντησηΔιαγραφήΑν τη μνήμη τη διασώζουν τα βιβλία, ποια η σχέση των σημερινών δασκάλων και μαθητών με το βιβλίο και τον πολιτισμό γενικότερα; [και μην ακούω υπάρχουν εξαιρέσεις κλπ. η πλειοψηφία που είναι κυρίαρχη καθορίζει τα πράγματα]. Από την άλλη πόσες τέτοιες επισκέψεις δεν είναι αγγαρεία [για τους διδάσκοντες] και καταναγκαστικά έργα [για τους μαθητές];
ΑπάντησηΔιαγραφήΔίχως την πρότερη και συνεχή ευαισθητοποίηση πάνω σε θέματα ιστορικής μνήμης, πολιτισμού και διαχείρισης της γνώσης μέσα στην αίθουσα, μέσα στην οικογένεια και την κοινωνία, μια επίσκεψη σε μια βιβλιοθήκη ή ένα μουσείο μπορεί να αποτελέσει ερέθισμα που αναπόφευκτα θα σβήσει σε λίγο.
Όμοιες εμπειρίες, Γιώργο, που με βάζουν σε σκέψη και ερωτήματα πότε -και αν- θα ξεκινήσει η συζήτηση για την πολιτιστική κρίση.
@Μαθητές του Γ3 και Γ4: πρέπει πάντως να αντιμετωπίζεται το ζήτημα- πρέπει να επιμένουμε.
ΑπάντησηΔιαγραφή@γρηγόρης στ.:Νομίζω πως είναι καλύτερη η σχέση των σημερινών δασκάλων με το βιβλίο, από ό,τι στο παρελθόν. Η ιδιομορφία της εμπειρίας αυτής είναι ότι στην ουσία δεν είχαμε κοινές αναφορές. Το ίδιο πρόγραμμα έκανα το καλοκαίρι με φοιτήτριες της έδρας νεοελληνικών σπουδών του πανεπιστημίου της Νέας Υόρκης- λειτούργησε σε εντυπωσιακό βαθμό. ήταν από τις πιο διαδραστικές ;)
Τότε απομένει να δούμε και τα αποτελέσματα ;)
ΑπάντησηΔιαγραφή