[Αναδημοσίευση του άρθρου του "Βιβλιοθηκάριου" στην Αυγή της Κυριακής 1/12/2013]
Τα Μέσα Μαζικής Επικοινωνίας φλυαρούν. Εκεί που υπάρχουν
καλές ειδήσεις φλυαρούν. Αποσιωπώντας τις άλλες, ή έστω ξεμπερδεύοντας με αυτές
αφού τους βάλουν κάτι πιο κόσμιο να φορέσουν. Οι περισσότεροι από εσάς
γνωρίζετε τη χορηγία του Ιδρύματος Νιάρχου για την κατασκευή νέου κτηρίου στο
Φάληρο για την Εθνική Βιβλιοθήκη. Αρκετοί θα ξέρετε επίσης για τα 9 media labs που
ετοιμάζονται με χορηγία πάλι του ιδρύματος σε αντίστοιχες δημόσιες και
δημοτικές βιβλιοθήκες. Θα γνωρίζετε ίσως και μια σειρά δράσεων που οργανώνονται
με χορηγία του ιδρύματος τα τελευταία δύο χρόνια σε δεκάδες βιβλιοθήκες της
χώρας. Όλα αυτά προβάλλονται κατά κόρον από τον τύπο κυρίως των συγκροτημάτων
Αλαφούζου και Λαμπράκη.
Ξαφνικά τα μίντια ανακάλυψαν τις βιβλιοθήκες προβάλλοντας
όχι το σύνολο του έργου τους, αλλά επικοινωνιακά συσκευάσιμες δράσεις, σε
αισιόδοξες δόσεις προς δόξαν και τιμήν των χορηγών. Είναι κακό να γίνονται
πράγματα στις βιβλιοθήκες; Όχι βέβαια. Μα δεν γίνονται μόνο τώρα, ούτε ό,τι
γίνεται στις βιβλιοθήκες είναι αποτέλεσμα χορηγικής επέμβασης. Και τι γίνεται
με το ουσιαστικό έργο τους; Ποιος το πληρώνει αυτό, το πληρώνει κανείς; Ποιος
το προβάλει; Μήπως πάμε σε έργα και δράσεις βιτρίνας που δεν καλλιεργούν την
ανάγνωση, αλλά απλά αυξάνουν την επισκεψιμότητα και μετατρέπουν τις βιβλιοθήκες
σε show center;
Μοιάζει να αποκτάει θεσμικό ρόλο και να υποδεικνύει πολιτική βιβλιοθηκών μια
οπτική πεφωτισμένων «πρωτοπόρων» που δεν χρησιμοποιούν τον κλάδο, αλλά τα
μίντια για να την επιβάλουν.
Θα έπρεπε ίσως να μιλήσουμε για τις βιβλιοθήκες. Και τους
βιβλιοθηκονόμους. Και να υπερασπιστούμε το ρόλο και τη σημασία τους. Ένας λόγος
για να το κάνουμε αυτό θα ήταν ο κίνδυνος στον οποίο βρίσκονται αυτή την
περίοδο αντιμετωπίζοντας τη σαρωτική πολιτική της κυβέρνησης που κατεδαφίζει
τις δομές παιδείας και πολιτισμού στη χώρα,
μήπως έτσι χορτάσουν το μνημονιακό τέρας. Ένας δεύτερος λόγος θα ήταν
για να απαντήσουμε σε όσους έμμεσα ή άμεσα αμφισβητούν την αναγκαιότητά τους
δεδομένης της ύπαρξης του διαδικτύου. Δεν έχει περάσει πολύς καιρός που η Άννα
Διαμαντοπούλου υποσχέθηκε όλη την εθνική βιβλιοθήκη σε ένα στικάκι. Κι ένας
τρίτος, για να προσδιορίσουμε τον κοινωνικό ρόλο των βιβλιοθηκών ιδιαίτερα αυτή
την εποχή.
Για να μην μακρηγορούμε λοιπόν: η δική μας αφήγηση οφείλει
να απαιτήσει επενδύσεις σε έμψυχο και μη υλικό, σε δομές και θεσμική θωράκιση.
Οφείλει να δείξει το έργο και τις κατακτήσεις μας τόσων χρόνων. Να αποδείξει
την ικανότητά μας να πάμε τα πράγματα παραπέρα. Οφείλουμε συντονισμένα και από
κοινού, χωρίς πάτρωνες, να μιλήσουμε για τα προβλήματα και τη λύση τους, να
απευθυνθούμε στο κοινό μας που δεν είναι μικρό και να πούμε: είμαστε εδώ!
Το αξιοσημείωτο (και καθόλου θετικό για μένα) είναι ότι δεν έχουμε και κανέναν ουσιαστικό προβληματισμό και διάλογο για το θέμα. Όταν σε όλο τον κόσμο ακούγονται φωνές από δώ και από κεί για το πού πάνε οι βιβλιοθήκες, εμείς εδώ ή δεν προβληματιζόμαστε ή τα λέμε μεταξύ μας για εκτόνωση ή αφήνουμε μόνη μια ομάδα ανθρώπων να έχουν αυτοαναγορευτεί στους μόνους ειδικούς και τους μόνους αρμόδιους σε θέματα πολιτικής βιβλιοθηκών.
ΑπάντησηΔιαγραφήΤο ζήτημα δεν είναι αν συμφωνούμε ή διαφωνούμε σε σημεία ή συνολικά (για μένα δεν είναι αυτό το θέμα), αλλά τι εννοούμε πολιτική βιβλιοθηκών και ποιοι συμμετέχουν στην προβληματική για τη διατύπωση και την υλοποίηση αυτής της πολιτικής.
Πάντως, θεωρώ - και προσωπικά το έχω υποστηρίξει επανειλημμένα - ότι, ανεξάρτητα από τις επικοινωνιακές τακτικές και το ρόλο των μέσων στην καλλιέργεια συγκεκριμένης εικόνας για τις βιβλιοθήκες, νομίζω ότι οι βιβλιοθήκες και από μόνες τους και με τη συμβολή θεσμικών φορέων (Ένωση, εκπαιδευτικά ιδρύματα, ΕΚΕΒΙ, κτλ.) θα πρέπει να προβληματιστούν, να δούν τι κάνουν και κυρίως να βγούν στον κόσμο και να δείξουν τι έχουν και τι παρέχουν. Με τον τρόπο αυτό βέβαια θα κάνουν και μια "αυτοαξιολόγηση" του έργου τους. Χρειάζεται κι αυτό.
Και βέβαια, ένας προβληματισμός και ένα ςδιάλογος θα πρέπει να γίνει και για την Εθνική Βιβλιοθήκη.
Συγγνώμη για την φλυαρία Γιώργο. Καλή βδομάδα!
Όλες αυτές οι διαφημιζόμενες εφαρμογές έχουν κατά παράδοξο τρόπο σχέση με τα περιφερειακά χαρακτηριστικά των βιβλιοθηκών. Το κύριο χαρακτηριστικό, η ζεύξη βιβλιοθήκης και έρευνας, δείχνει να περνά απαρατήρητο. Ποτέ άλλωστε η έρευνα δεν ενδιέφερε το πλατύ κοινό. Και προφανώς σε μια κατάσταση κυριαρχίας των χορηγών, σε μια λογική περισσότερο άμεσης ανταποδοτικότητας, η έρευνα ενδιεφέρει όλο και λιγότερο. Αν και θα μπορούσε να είναι μια μείζων εθνική επένδυση, προτιμούμε να επενδύουμε στην κινεζοποίηση ενός λαού. Οπισθοδρόμηση, ολοταχώς.
ΑπάντησηΔιαγραφήΤο μεγαλύτερο πρόβλημα που έχουν οι βιβλιοθήκες είναι ότι η ελληνική εκπαίδευση δεν χρειάζεται βιβλιοθήκες.
ΑπάντησηΔιαγραφήΤώρα αν όλα τα υπόλοιπα ειναι "επικοινωνιακά συσκευάσιμες δράσεις, σε αισιόδοξες δόσεις προς δόξαν και τιμήν των χορηγών" είναι μια άλλη συζήτηση. Δύο πολύ σύντομες αντιρρήσεις είναι ότι πολλά από αυτά δεν είναι εντελώς καινούργια πράγματα, αυτό που αλλάζει είναι η συχνότητα και η επιδίωξη δημοσιότητας από τις βιβλιοθήκες· όλα αυτά δεν καλύπτουν όλη την έκταση των δραστηριοτήτων μιας δημόσιας βιβλιοθήκης αλλά μόνο το κομμάτι της παιδικής βιβλιοθήκης.
Σπύρος Πιέρρος
Αγαπητή Εύη, είναι σωστό αυτό που αναφέρεις σχετικά με την έρευνα και τη σχέση της με τις βιβλιοθήκες. Βέβαια, αυτό αφορά κύρια το χώρο της εκπαίδευσης και της έρευνας, όπου σωστά παρατηρεί ο Σπύρος ότι φαίνεται να μην τις χρειάζονται (αν και δεν θα ήθελα να είμαι τόσο αφοριστική, η αλήθεια είναι ότι πρόσφατα στέλεχος ερευνητικού ιδρύματος μου δικαιολόγησε τις απολύσεις στις βιβλιοθήκες των ΑΕΙ γιατί τώρα όλα έχουν ψηφιοποιηθεί - και εδώ είναι που λέω ότι οι βιβλιοθήκες πρέπει να αναπτύξουν δράσεις εξωστρέφειας, γιατί δεν έχουν σωστά ή επαρκώς επιδείξει τι κάνουν).
ΑπάντησηΔιαγραφήΟι δημόσιες βιβλιοθήκες πάντως παίζουν και άλλο ρόλο, απευθύνονται στο "πλατύ κοινό" και σίγουρα έχουν πιο χαλαρό και πιο ευέλικτο μηχανισμό δράσης και λειτουργίας. Το ζήτημα δεν είναι οι "διαφημιζόμενες εφαρμογές" από μόνες τους (που για μένα δεν αποκλείονται σε μια δημόσια βιβλιοθήκη), αλλά το πώς αυτές εντάσσονται σε αυτό που είναι μια βιβλιοθήκη, το τι είναι μια βιβλιοθήκη και το ποιος συντάσσει και συμμετέχει στην πολιτική βιβλιοθηκών σε εθνικό επίπεδο.
Όσο για το επικοινωνιακό μέρος, αυτό που συμβαίνει είναι κάτι σαν επιδρομή από «το μοναδικό όχημα που κινείται στο χώρο των βιβλιοθηκών» απέναντι σε "σκονισμένες βιβλιοθήκες" και "σκονισμένους βιβλιοθηκονόμους". Μήπως αυτοί ... οι σκονισμένοι θα πρέπει να αντιδράσουν; Εκτός κι αν δέχονται το χαρακτηρισμό!
Θα συμφωνήσω απόλυτα ότι το μεγάλο πρόβλημα των ελληνικών βιβλιοθηκών είναι η απουσία συνδέσμου μεταξύ εκπαίδευσης και βιβλιοθήκης, ιδίως στις πρώτες βαθμίδες της. Το άλλο στο οποίο συμφωνώ με την κ. Τοράκη ότι όντως χρειάζεται διάλογο είναι το θέμα της Εθνικής.
ΑπάντησηΔιαγραφήΥ.Γ. Δεν αισθάνομαι καθόλου σκονισμένη και πιστεύω πως ούτε η βιβλιοθήκη μου νιώθει έτσι.
Νομίζω ότι τη μόνη σκόνη που υπήρχε, αν υπήρχε σε κάποιους στη βιβλιοθηκονομική μας κοινότητα, ήταν η σκόνη των αυταπατών και της δήθεν «νομοτελειακής προοδευτικής μας ανάπτυξης». Αυτή τη σκόνη φύσηξε η κρίση που ξεσκέπασε τις αντιθέσεις, πιο ορατές πια σε όλους. Εκτός από τα εισοδήματα μας, έγινε άρση της κανονικότητας ακόμα και αυτών των ημιτελών θεσμίσεων που παλεύαμε να ολοκληρώσουμε … Σήμερα, ο ρόλος μας πιο δυνατός από ποτέ, πιο ζωντανός και χρηστοκεντρικός, πιο αλληλέγγυος με τον μαθητή, το δάσκαλο, τον ερευνητή, τον άνεργο. Η επίθεση που δέχτηκαν οι πανεπιστημιακές βιβλιοθήκες, αλλά και τα πανεπιστήμια γενικά, δεν είναι απλό, είναι απαξίωση για άλλη μια φορά της δουλειάς μας, του ρόλου μας αλλά πάνω από όλα πληγή του δημόσιου πανεπιστημίου, που δύσκολα κλείνει αν δεν αποτραπεί.
ΑπάντησηΔιαγραφήΣε αυτό τον ανεμοστρόβιλο η βιβλιοθηκονομική κοινότητα, πρέπει να συναντιέται με την Ένωση αλλά και με τα σωματεία που αντιστέκονται στους χώρους δουλειάς, στους αγώνες του σήμερα και του αύριο. Δεν της λείπουν οι θέσεις … δεν της λείπουν οι ιδέες, ούτε κι η όρεξη για δουλειά. Πρέπει να βρει τρόπους να εκφράζεται και χώρους να συναντιέται!
Όσο για το “project Future Library” νομίζω καλύτερη και συμφερότερη καμπάνια του «Κέντρου Πολιτισμού Νιάρχος» δεν θα μπορούσε να γίνει… Κατανοώ τους συναδέλφους που συμμετέχουν, ως μια έτοιμη διέξοδο και μορφή δράσης, να εκμεταλλευτούν τη δημοσιοποίηση της δράσης τους και της Βιβλιοθήκης τους μέσα από όλο αυτό… Θα απορούσε αν αντίστοιχες δράσεις γινόταν τόσο «άμεσα» και συχνά αναφορές στις εφημερίδες και στα media γενικά … Αυτό δεν ξέρω πόσο μπορεί και πρέπει να τους προβληματίζει …
Σας ευχαριστώ για τα σχόλια- Νομίζω πως μπορεί να ξεκινήσει μια κουβέντα και μας δίνονται αφορμές.
ΑπάντησηΔιαγραφή