Οι βιβλιοθήκες στα χέρια των επιχειρήσεων

[Αναδημοσίευση του άρθρου του "Βιβλιοθηκάριου" στην "Αυγή της Κυριακής", 19/4/2014]

Αν οι βιβλιοθήκες δεν είχαν γεννηθεί (και αναγεννηθεί) τις σημαντικότερες περιόδους του πολιτισμού μας, αν η δίψα για μάθηση και το όραμα για τη διάχυση της γνώσης δεν τις είχε γονιμοποιήσει ποτέ, σήμερα θα τις δημιουργούσε η επιχειρηματικότητα. Και όπως έπραξε με άλλα πολιτιστικά «προϊόντα», όπως το κινηματογραφικό έργο, θα έβαζε την κερδοσκοπική σφραγίδα της και σε αυτή τη διαδικασία: θα πλήρωνες για να διαβάσεις ή να δανειστείς ένα βιβλίο στη βιβλιοθήκη, όπως κάνεις σήμερα για ένα dvd στο βίντεο κλαμπ.

Το έσοδο για τα αρπακτικά του κέρδους θα ήταν (και είναι) τεράστιο, όχι μόνο από αυτή τη διαδικασία, αλλά κυρίως από την εισβολή της τεχνολογίας στις βιβλιοθήκες ή καλύτερα την παράδοσή τους σε αυτήν με τον τρόπο που επιτυχώς (προς το παρόν) γίνεται. Η τεχνολογία είναι μέσο ανάπτυξης, απελευθέρωσης, βελτίωσης, διευκόλυνσης, ωφέλειας, είναι επίσης μέσο πλουτισμού. Δεν μπορούμε, ούτε θέλουμε να αμφισβητήσουμε την επίδραση που ασκεί στη ζωή μας, οφείλουμε ωστόσο να αντιμετωπίσουμε στοχαστικά τα στοιχεία και τις επιδράσεις της. 

Σε πρόσφατο άρθρο* του με τίτλο «οι βιβλιοθήκες στα χέρια των πολιτών», ο Τάσος Παγκάκης, στέλεχος μεγάλης εταιρείας τεχνολογίας, «πατώντας» στα βήματα πρωτοβουλιών όπως το «Future Library» του Ιδρύματος Νιάρχου και το TEDxRainier κάνει μια σειρά αποκαλυπτικών σκέψεων σχετικά με τις βιβλιοθήκες. Η εκτρωματική και εφιαλτική προσέγγιση των βιβλιοθηκών ως προϊόν από ανθρώπους άσχετους με αυτές, αλλά απόλυτα σχετικούς με την επιχειρηματικότητα είναι πάντα μια ενδιαφέρουσα προσπάθεια, που κάποιες φορές βρίσκει θαυμαστές στο χώρο των βιβλιοθηκονόμων που αγωνιούν να προσεγγίσουν το μεγάλο κοινό σε μια εποχή μεγάλων αλλαγών. Με δυο κουβέντες, για το συντάκτη του άρθρου οι βιβλιοθήκες 540 χρόνια τώρα απέτυχαν να διαθέσουν σε όλους τη γνώση, που εδώ και 22 χρόνια πέτυχε το internet, η «μεγάλη παγκόσμια βιβλιοθήκη».

Ο συντάκτης επιχειρηματολογεί για την ευχέρεια του ψηφιακού μέσου να διαμορφώνεται από τις προτιμήσεις των πολιτών-καταναλωτών, μπερδεύει σκόπιμα τις επιχειρήσεις που «ψηφιοποιούν» τις πληροφορίες με τις βιβλιοθήκες που κάνουν το ίδιο, υποβιβάζει τις βιβλιοθήκες σε «στατικούς χώρους» καταλογογράφησης και εύρεσης βιβλίων σε ράφια και «οραματίζεται» βιβλιοθήκες που θα γίνουν περιεχόμενο (λες και είναι κάτι άλλο) και προϊόν… Η βιωσιμότητα της γνώσης θα πρέπει να χρηματοδοτείται από ένα αντίτιμο από αυτόν που την επιθυμεί- διόλου παλιά η ιδέα, τα μέσα όμως για την προπαγάνδισή της είναι πλέον πανίσχυρα και με ευφάνταστο αμπαλάζ από ειδικούς της επικοινωνίας και του marketing.

Τι απαντούμε σε αυτά; Μα το εξής: οι βιβλιοθήκες, στα χέρια των πολιτών. Όχι στα χέρια των καταναλωτών, όχι στα χέρια των επιχειρήσεων. Δεν μπορούμε να επιτρέψουμε τη διαχείριση των μέσων σε αυτούς που θα διαμορφώνουν τη διακίνηση του περιεχομένου κατά τα οικονομικά, πολιτικά, κοινωνικά συμφέροντά τους. Που δεν είναι κοινά με τα δικά μας.

* http://www.andro.gr/business/oi-vivliothikes-twn-politwn/