Το έλκος του Ροΐδη

[Αναδημοσίευση του άρθρου του "Βιβλιοθηκάριου" στην "Αυγή της Κυριακής" 22/6/2014]

“… εβδομήκοντα έφοροι, βιβλιοφύλακες και βοηθοί, περί ων επιτρέπεται να αμφιβάλλωμεν, αν είχον την απαιτουμένην οξυδέρκειαν όπως διακρίνωσι τας λεπτότητας των επιστημονικών υποδιαιρέσεων, αφού μάλιστα πλην της βουλευτικής ευνοίας προσόντα δεν απητούντο παρά τούτων πολλά, ούδ’ αυτό της εν Αθήναις παρουσίας, αλλ’ ηδύνατο τις συγχρόνως να ήναι βιβλιοφύλαξ της Εθνικής Βιβλιοθήκης και κάτοικος Αταλάντης… Έλθωμεν ήδη εις τα βιβλιοφάγα έλκη, εξ ων αδύνατος αποβαίνει η ανάρρωσις της βιβλιοθήκης, πριν ή οπωσδήποτε επουλωθώσι. Είναι δε ταύτα κυρίως τρία: η κατάχρησις του δανεισμού, η έλλειψις παγίου καταλόγου και πονηρώτερον αμφοτέρων η εξάρτησις εκ της πολιτικής… Τούτο όμως ουδόλως εκώλυσε αποτυχόντά τινα δήμαρχον, δεν ενθυμούμεθα τίνος δήμου, να προσέλθη εις ημάς την επιούσαν μετά βουλευτικών συστάσεων, ζητών να κενωθή χάριν αυτού θέσις κατεχομένη υπό αρχαίου και ικανωτάτου υπαλλήλου και λέγων ανερυθριάστως ταύτα: αυτόν τον διώρισεν ο Κουμουνδούρος. Τώρα είναι η σειρά μας ν’ανοίξωμεν και ημείς τα ‘μάτια, προ πάντων εγώ, όστις υπηρέτησα μετά ζήλου το κόμμα κατά τας τελευταίας εκλογάς»…”

Είναι «αγαπημένο» ανάγνωσμα των βιβλιοθηκονόμων η «Εθνική Βιβλιοθήκη εν έτει 1880 υπό Ε. Δ. Ροΐδου, εφόρου αυτής», τμήματα του οποίου ανοίγουν αυτό το σημείωμα. Το αποδεικνύει ο νέος διευθυντής της Εθνικής Βιβλιοθήκης, Φίλιππος Τσιμπόγλου, στη συνέντευξή του στην Πόλυ Κρημνιώτη και την «Αυγή» την προηγούμενη Κυριακή. Ο εκλεκτός συνάδελφος αναφέρει τον προ 134 ετών συνάδελφό του και το εν λόγω πόνημά του για να επιβεβαιώσει τη διαχρονική απουσία μέριμνας του κράτους για την Εθνική Βιβλιοθήκη της Ελλάδας. Αν και πολλά έχουν αλλάξει από τότε, πολλά είναι και αυτά που δεν άλλαξαν ποτέ ή οριστικά στην Εθνική Βιβλιοθήκη. Κι ενώ το πανηγύρι τόσα χρόνια διαρκούσε απασχολώντας τον στενό κύκλο των συνήθως γκρινιάρηδων ειδικών, τώρα αναδεικνύεται με πάσα ευκαιρία προς απαξίωση των δημοσίων υπηρεσιών και προς έπαινο των Ιδρυμάτων που με επικοινωνιακή ευχέρεια τείνουν να τις αντικαταστήσουν αυτή την πρόθυμη προς τούτο εποχή.

Υπάρχει μια μερίδα των - μονίμως γκρινιάρηδων - ειδικών που θεωρεί πως ο ιδιότυπος αυτός «ιδρυματισμός» του πολιτισμού στη χώρα μας (π.χ. Ίδρυμα Νιάρχου, Ίδρυμα Ωνάση, Ίδρυμα Λάτση) δεν λειτουργεί προς όφελος της πίεσης για κρατική πολιτική πολιτισμού και υποδομών, αλλά προς ανακούφιση των υποχρεώσεων που το κράτος έχει. Οι γκρινιάρηδες αυτοί λένε επίσης πως αυτός που πληρώνει, αυτός ορίζει τι και πώς ακούγεται, λέγεται, γράφεται, εκπέμπεται. Δεν μπορούμε παρά να είμαστε με τη δημιουργία – αυτό λέει ο κύριος Τσιμπόγλου, όμως αν το κράτος δεν ασκήσει το ρόλο και τις υποχρεώσεις του, η κιβωτός της εθνικής δημιουργίας, η Εθνική Βιβλιοθήκη, θα βουλιάξει. Και από το «βιβλιοφάγο έλκος» του Ροΐδη θα πάμε στο έλος του Φαλήρου.