Η ιστορία του ανθρώπου που αγαπούσε τους χάρτες

Μα του άρεσε πάντα να διαβάζει χάρτες, όχι βέβαια για να σχεδιάζει ταξίδια – τα οποία εξάλλου σπάνια έκανε – αλλά γιατί όπως έλεγε «η μορφή του κόσμου στους χάρτες είναι μια εξουσιαστική αποτύπωση». Χρησιμοποιούσε σαν παράδειγμα έναν παλιό αραβικό χάρτη που είχε στη βιβλιοθήκη, που έδειχνε τον κόσμο «ανάποδα» γιατί είχε φτιαχτεί πριν οι Ευρωπαίοι επιβάλουν τη δική τους θέση στον κόσμο, πριν η Ευρώπη καθιερωθεί ως ο βορράς, πριν κάτσει η Δύση καβάλα στην Αφρική. Μας έλεγε πως οι χάρτες είναι ποιήματα και επιχειρηματολογούσε στην αμήχανη αντίδρασή μας λέγοντας για μια φράση του Καμπανέλλη από το «Μαουτχάουζεν»: δυο έγκλειστοι του στρατοπέδου κάνουν έρωτα πάνω στους χάρτες των ναζί. «Οι χάρτες» έλεγε, «είναι ο καλύτερος τόπος για να κάνουμε έρωτα, παραβιάζοντας τα σύνορα».

Νομίζω πως εδώ βρίσκεται το μυστικό της εμμονής του: διάβαζε τους χάρτες γιατί προσπαθούσε να καταλάβει τα σύνορα. Ή για να  επιβεβαιώσει πως οι άνθρωποι τα βάζουν πάντα για να τα ξεπεράσουν κάποια στιγμή. Όταν ήταν μικρός σχεδίαζε χάρτες φανταστικών χωρών και μετέτρεπε τις σκέψεις και τα βιώματά του σε «διακρατικές» συρράξεις και συμμαχίες. Πολιτεύματα και γλώσσες και θρησκείες, πόλεμοι και ομοσπονδίες ήταν οι ελπίδες και οι φόβοι του, οι διαψεύσεις και οι πόθοι του. Νομίζω πως ένας από τους χάρτες αυτούς κράτησε σε όλη του την εφηβεία. Υπήρξαν φορές που προσπάθησε να σχεδιάσει και τους χάρτες των ονείρων του, να αποτυπώσει το σχήμα των τοπίων που έβλεπαν τα κλειστά του μάτια.

Θυμήθηκα αυτή την ιστορία όταν πριν λίγες μέρες τον είδα στο παιδικό του δωμάτιο. Είχε κάτσει απέναντι στην υδρόγειο σφαίρα, της είχε φορέσει το ψάθινο καπέλο του και της μιλούσε.

***

ο πίνακας είναι του Daniel Barkley