Ένα ταξίδι στην Πανεπιστημιακή Βιβλιοθήκη του Göttingen

της Ελευθερίας Κοσέογλου*

Η εβδομάδα 8 με 14 Μάη δεν ήταν μια συνηθισμένη εβδομάδα, ήταν η εβδομάδα που πήρα την απόφαση να επισκεφτώ την πόλη του Göttingen στο πλαίσιο LLP/ERASMUS Staff Training 2015-2016. Το Göttingen είναι μια μικρή πόλη της Γερμανίας 100.0000 κατοίκων, από τους οποίους 40.000 είναι φοιτητές. Μια καταπράσινη ήρεμη πόλη, ανθρώπινη, πραγματικά σαν ζωγραφιά, ταυτισμένη με το πανεπιστήμιο της και πλημμυρισμένη από ζωντανά χαρούμενα νεανικά πρόσωπα που κινούνται με τα ποδήλατα τους παντού. Φτάνοντας αργά το βράδυ δύο πράγματα μου έκαναν εντύπωση τα άπειρα ποδήλατα και η ερημιά στους δρόμους μια εικόνα που άλλαξε με το πρώτο φως της ημέρας, άλλη μια διαφορά μια που εκεί ο ήλιος σηκώνεται στις πέντε και μένει εκεί μέχρι τις δέκα το βράδυ.

Το πρωί με περίμενε μια πόλη ζωντανή με πολλά καφέ και μπυραρίες, μια πόλη με μεγάλη ιστορία με σπίτια από το 15ο αιώνα και τη συνηθισμένη για τα γερμανικά δεδομένα, όπως μου είπαν, γραφική κεντρική πλατεία, στην οποία δεσπόζει ένα κορίτσι που έχει κλέψει τα φιλιά των περισσοτέρων ανδρών. Η Gänseliesel, "το κορίτσι με τις χήνες", είναι σημείο αναφοράς της πόλης, όλοι οι πτυχιούχοι προσπαθούν να το φιλήσουν, ο μύθος λέει ότι όταν το πανεπιστήμιο ήταν αποκλειστικά αρρένων ήταν το μόνο κορίτσι που μπορούσαν να φιλήσουν. Καθώς πίνεις το καφέ ή την μπύρα σου όλο και θα πετύχεις κάποιον απόφοιτο με τους φίλους του να προσπαθεί να κλέψει το φιλί του κοριτσιού!

Δεύτερο σημείο κατατεθέν της πόλης και σημείο συνάντησης και για τους συμμετέχοντες στο πρόγραμμα, το πανεπιστήμιο, 40 άτομα από 20 χώρες βρεθήκαμε για μια εβδομάδα στους χώρους του πανεπιστημίου, μοιραστήκαμε εμπειρίες, γνώσεις, παρακολουθήσαμε μαθήματα και διαλέξεις ο καθένας ανάλογα με την ειδικότητα του, γελάσαμε και είδαμε πόσο μοιάζουμε μεταξύ μας πόσα κοινά έχουν οι χώρες μας, πόσα ίδια προβλήματα αντιμετωπίζουμε. Κοινή διαπίστωση όλων ότι είμαστε σε ένα κοινό δρόμο, δύσκολο δρόμο που όμωw πρέπει όλοι μαζί να βαδίσουμε. Ως Έλληνες συγκεντρώσαμε πολλές φορές το ενδιαφέρον των υπολοίπων ερωτήσεις πολλές για την οικονομική κατάσταση, τους μετανάστες το μέλλον της Ευρώπης, απαντήσεις δύσκολες και περίπλοκες .....

Ή ομάδα των βιβλιοθηκονόμων αριθμούσε 10 άτομα από την Ισπανία, Ιταλία, Λιθουανία, Λετονία, Γαλλία, Τσεχία και Ελλάδα.Μετά τη γνωριμία μας με την πανεπιστημιούπολη και την πόλη το πρόγραμμα ξεκίνησε με μια συναρπαστική περιήγηση στο νέο κτήριο της βιβλιοθήκης τους και συνεχίστηκε με διαλέξεις σχετικά με την ανοικτή πρόσβαση, τα αποθετήρια, τα προγράμματα που υποστηρίζουν την ανοικτή πρόσβαση, το θέμα των δημοσιεύσεων των καθηγητών και της αξιολόγησης των πανεπιστημίων. Η επόμενη μέρα το ίδιο συγκλονιστική μας πήγε πίσω στο χρόνο με την επίσκεψη στο ιστορικό κτήριο της βιβλιοθήκης όπου είχαμε την ευκαιρία να επισκεφτούμε ένα υπερσύγχρονο κέντρο ψηφιοποίησης και να δούμε μηχανήματα που όλοι θα θέλαμε να έχουμε στη βιβλιοθήκη μας. Εξειδικευμένα μηχανήματα για χάρτες, για μεγαλόσχημα βιβλία, ρομποτικά μηχανήματα. Είδαμε όλη τη διαδικασία της ψηφιοποίησης μέσα στο απόλυτο σκοτάδι σαν μια μυστηριακή τελετή. Στο ίδιο κτήριο χαθήκαμε μέσα στην παλιά εκκλησία Pauliner που έχει μετατραπεί με τις σχετικές επεμβάσεις σε ένα εκθεσιακό και συνεδριακό κέντρο όπου φιλοξενούνται τα παλαιότερα βιβλία, τα χειρόγραφα και τα σπάνια βιβλία.

Μέσα σε αυτό το κτήριο όλοι οι συμμετέχοντας μοιραστήκαμε τις δικές μας βιβλιοθήκες μέσα από τις παρουσιάσεις που είχαμε ετοιμάσει και μέσα σε δύο ώρες γυρίσαμε όλη την Ευρώπη Tallinn University, University of Ljubljana, Universidad de Valladolid, University of Barcelona, University of Thessaloniki Czech University of Life Sciences, Université Paris 3. Η τελευταία μέρα ήταν αφιερωμένη στην πληροφοριακή παιδεία και στο πρόγραμμα που ακολουθεί η βιβλιοθήκη και τα προβλήματα που αντιμετωπίζει, κοινός τόπος πάλι η δυσκολία ένταξης μαθήματος πληροφοριακής παιδείας στο πρόγραμμα σπουδών, ή συζήτηση έδειξε τα κοινά προβλήματα που αντιμετωπίζουμε για άλλη μία φορά. Μέσα σε μια εβδομάδα χωρίς πολύ προσπάθεια δουλέψαμε εικονικά στη βιβλιοθήκη του Goettingen αλλά και σε όλες τις βιβλιοθήκες των συναδέλφων.

Τα βράδια καθώς μαζευόμασταν όλοι χαλαρά με κοκτέιλ και μπύρες, έγιναν πολλές κοινωνικές και πολιτικές συζητήσεις, τραβήξαμε το ενδιαφέρον όλων και όλοι ήθελαν να μάθουν τι γίνεται στην Ελλάδα, πολλοί μύθοι διαλύθηκαν και πολλές κοινές φοβίες αποκαλύφθηκαν. Οι γείτονες Ιταλοί και Ισπανοί δεν έκρυψαν την ανησυχία τους για τη δική τους μοίρα, οι πιο βόρειοι επίσης ενδιαφέρθηκαν έντονα για το προσφυγικό και την διόγκωση της ΧΑ. Οι Γερμανοί συνάδελφοι δεν είχαν κανένα πρόβλημα να μας αποκαλύψουν τα προβλήματά τους, μάς μίλησαν λοιπόν για τις συνεχείς μειώσεις των παροχών και για τα mini jobs που έχουν καθιερωθεί σχεδόν παντού, ήταν πράγματι σοκαριστικό ότι στο υπερσύγχρονο κέντρο ψηφιοποίησης το προσωπικό ήταν ελάχιστο. Μας είπαν ότι σχεδόν το 40% των εργαζομένων στο πανεπιστήμιο είναι πλέον με συμβάσεις και με ημιαποσχόληση. Δεύτερη έκπληξη ήταν οι συνάδελφοι από την Αγγλία, οι οποίοι μας εξήγησαν το πρόβλημα με τα υπερβολικά δίδακτρα στα πανεπιστήμια αλλά και την πίεση που υφίστανται οι διδάσκοντες μέσα από διαρκείς και επίπονες αξιολογήσεις. Όλοι τοποθετούνταν υπέρ της παραμονής της χώρας τους στην ΕΕ. Κοινό πρόβλημά τους,  η επιβολή διδάκτρων πλέον στα πανεπιστήμια και η πληρωμή των συγγραμμάτων όπως και η συνεχώς αυξανόμενη τάση προς τη δημιουργία ιδιωτικών πανεπιστημίων. Οι χώρες που άνηκαν παλαιότερα στο ανατολικό μπλοκ φάνηκαν ως οι πιο "πληγωμένες" κοινωνικά και οικονομικά, χώρες που αναζητούν ουσιαστικά ταυτότητα και προσπαθούν να κερδίσουν το χαμένο χρόνο τους. Λύσεις δεν μπορούσαμε να βρούμε φυσικά και δεν ξέρω αν μπορεί πλέον να βρει κάποιος, αυτό που σίγουρα καταλάβαμε όλοι είναι ότι ο φόβος για το αύριο είναι κοινός και τελικά είμαστε όλοι "καταδικασμένοι" στην "κοινή μας μοίρα."

Η μέρα του αποχαιρετισμού ήταν δύσκολη, ποτέ δεν θα πίστευα ότι θα περνούσα τόσο καλά και θα γινόμασταν μια παρέα τόσο δεμένη σε ένα τόσο σύντομο χρονικό διάστημα. Από την πρώτη μέρα δημιουργήθηκε ένα αίσθημα οικειότητας, κάθε πρωί σκορπίζαμε στις αίθουσες και ανταμώναμε σαν παλιοί φίλοι κάθε απόγευμα στο φαγητό και στο ποτό με γέλια και ατέλειωτες συζητήσεις τόσες πολλές διαφορετικές κουλτούρες σε ένα τραπέζι!

Σήμερα αναπολώντας τις μέρες αισθάνομαι τη γλυκιά αίσθηση μιας παρέας, μιας ευρωπαϊκής παρέας με κοινό δρόμο, σαράντα άνθρωποι μίλησαν και γέλασαν για μία εβδομάδα χωρίς κανέναν περιορισμό.

***
Η Ελευθερία Κοσέογλου είναι βιβλιοθηκονόμος στη Βιβλιοθήκη του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης