Τα προσφυγικά της ανάγνωσης

Αυτά τα "Ανθολόγια" του δημοτικού - αρχές δεκαετίας του '80 - στοιχειώνουν με συγκίνηση την αναγνωστική μου πορεία. Θα ξαναμιλήσω γι' αυτά κάποια στιγμή.

Σήμερα οι διασυνδέσεις αυτού του κειμένου είναι πάλι οι συναντήσεις των βιβλίων με τη ζωή μου. Σ' ένα κείμενο του Ανθολογίου υπήρχε μια περιγραφή για τα παιδιά, που από την ταράτσα μιας από τις προσφυγικές κατοικίες τις Αλεξάνδρας μετέδιδαν μηνύματα με σήματα μορς, εν είδει παιχνιδιού, στους κρατούμενους των φυλακών Αβέρωφ. Εκεί που σήμερα είναι το μέγαρο του Αρείου Πάγου.

Τα χρόνια πέρασαν και η μοίρα το έφερε να ζήσω τα 9 χρόνια της φοιτητικής και εργένικης ζωής μου σ' ένα σπίτι εκεί στις προσφυγικές κατοικίες των Αμπελοκήπων, δίπλα ακριβώς από το μέγαρο του Αρείου Πάγου. Ήταν για μένα το καλύτερο σπίτι που θα μπορούσα να μείνω στη νέα μεγάλη πολιτεία: ευάερο, ευήλιο, μια γειτονιά ποικίλη, γεμάτη παιδιά που από την Άνοιξη έπαιζαν έξω από το παράθυρό μου, στο κέντρο της πόλης και πολύ κοντά σε ό,τι με μαγνήτιζε εκείνα τα χρόνια: τους κινηματογράφους.

Η ιστορία των προσφυγικών κατοικιών είναι χαραγμένη ανεξίτηλα πάνω τους, όπως στα βιβλία, γι' αυτό ό,τι βλέπετε σήμερα δεν είναι άσχημο, είναι απλά γερασμένο. Οικοδομημένες το 1935 σε στυλ Μπαουχάους από τους Λάσκαρι και Κυριακό, οι 8 πολυκατοικίες με τα 228 διαμερίσματα περιλαμβάνονται στα 10 κτίρια που η ελληνική ομάδα για την Τεκμηρίωση και Διατήρηση Κτιρίων και Συνόλων του Μοντέρνου Κινήματος (DoCoMoMo) επέλεξε ως εξαιρετικά δείγματα της παγκόσμιας σύγχρονης αρχιτεκτονικής. "Γραμμένες" πάνω τους είναι οι σφαίρες από τα Δεκεμβριανά και οι μνήμες των μικρασιατών προσφύγων του 1922 που τα κατοίκησαν.

Δυστυχώς πάνω τους θα βρει κανείς και τα σημάδια της επιθετικής κρατικής αδιαφορίας από την εποχή που εγώ διάβαζα το Ανθολόγιο: αναγγέλλονταν κατεδαφίσεις προκειμένου να χτιστεί πότε η νέα Μητρόπολη, πότε τα νέα δικαστήρια, πότε η νέα Εθνική Βιβλιοθήκη, πότε... χώρος πρασσίνου. Το τελευταίο επισπεύσθηκε εν όψει των Ολυμπιακών Αγώνων, η Κτηματική Εταιρεία του Δημοσίου με ποικίλες μεθοδεύσεις αγόρασε κοψοχρονιάς αρκετά από τα διαμερίσματα με απώτερο στόχο να δοθεί προς πράσσινη... εκμετάλλευση ο ελεύθερος χώρος. Πολλοί ιδιοκτήτες αντέδρασαν, κάποια κόμματα και το Πολυτεχνείο συντάχθηκαν μαζί τους, τα προσφυγικά πριν από λίγους μήνες σώθηκαν.

Το 2002 η λήξη της εργένικης ζωής μου με έστειλε μακρυά τους. Το σπίτι άδειασε από το νοικοκυριό μου και ένα απόγευμα το αποχαιρέτησα, όπως αποχαιρετούμε καμιά φορά χρόνια ολόκληρα της ζωής μας: "με καφέ και τσιγάρο". Στα χέρια μου κράτησα και διάβασα ένα λατρεμένο ποήμα του Εγγονόπουλου, όπως διαβάζει κανείς μια ιστορία σε μια ζωή που αρχίζει. Αυτό το ποίημα είναι εν πολλοίς η ζωή μου εκεί και έκλεισε τη ζωή μου εκεί, όπως την άνοιξε τη δεκατεία του '80 ένα άλλο.

Σας το χαρίζω...

Ενοικιάζεται