Ορφανές σκέψεις για ορφανές βιβλιοθήκες

Ξέρεις, νομίζω πως τα λιγότερα αποθέματα αυτό τον καιρό η κοινωνία μας τα έχει στην ελπίδα. Και όσο περισσότερο ανάγκη την έχει, τόσο πιο σφιχτοχέρα γίνεται στο ξόδεμά της. Όμως η ελπίδα δυναμώνει στο μοίρασμα. Στις κατά μόνας χρήσεις αδυνατίζει, ξεφτίζει, αλλοιώνεται.

Μια μέρα σαν κι αυτή- μ’ ένα ήλιο δωρικό να χύνεται στην πόλη, νοιώθω να γκρεμίζομαι στο κενό. Κοιτάζω τους ανθρώπους γύρω μου, ψάχνω να βρω στα μάτια τους την υπόνοια μιας ελπίδας, καλά κρυμμένης έστω. Σιωπή και σφιγμένα χείλη. Κι όταν κάτι αναπάντεχα χαρούμενο ή ευτυχισμένο προκύπτει, απελευθερώνεται άθελά τους ο καημός. Σαν το τζίνι από το λυχνάρι του Αλαντίν.

Οι σκέψεις αυτές είναι σκαλοπάτια για να κατέβω σε αυτά που σήμερα θέλω να σου πω: δεν ορίζουν το σύνολο, οδηγούν όμως στη βασική του λειτουργία.

Μια από τις σημαντικότερες βιβλιοθήκες στην Ελλάδα, με μοναδικής αξίας υλικό είναι αυτή του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου. 22.000 βιβλία, 2000 τόμοι σχολικών εγχειριδίων του 19^ου και του 20^ου αιώνα, 214 τίτλοι περιοδικών κ.α. είναι τα ποσοτικά στοιχεία της συλλογής αυτής. Όμως μια βιβλιοθήκη δεν είναι μόνο το υλικό της, αλλά κυρίως το περιβάλλον μέσα στο οποίο λειτουργεί και με το οποίο συνδέεται οργανικά, το κοινό και το προσωπικό της, η αποστολή και ο στόχος της.

Το Παιδαγωγικό Ινστιτούτο εδώ και ένα χρόνο έχει διαλυθεί, ή σύμφωνα με το πασοκικώς δοκιμότερον «συγχωνευθεί» με το Ινστιτούτο Εκπαιδευτικής Πολιτικής και μετατραπεί σε Νομικό Πρόσωπο Ιδιωτικού Δικαίου. Οι υπηρεσίες και οι εργαζόμενοι σε αυτό έχουν μεταφερθεί σε νέο κτίριο στους Αμπελόκηπους, ενώ στο αρχικό άθλιο κτήριο ψηλά στη λεωφόρο Μεσογείων παραμένει η μεγάλη βιβλιοθήκη, μόνη αυτή ως υπηρεσία αποκομμένη από τον φορέα της σε ένα κτήριο-φάντασμα. Τη βιβλιοθήκη δεν λειτουργούν πλέον οι δύο ειδικευμένοι βιβλιοθηκονόμοι, καθώς αυτή παραδόθηκε στη γνώριμη και επικίνδυνη κομματική πελατεία των ανειδίκευτων αποσπασμένων εκπαιδευτικών. Αφήνεται λοιπόν σκόπιμα μια σημαίνουσας αξίας βιβλιοθήκη να καταστραφεί και μαζί με αυτήν να απαξιωθούν οι υπηρεσίες της στην εκπαιδευτική πολιτική και να χαθεί το πολύτιμο υλικό της;

Φαντάζει, κι ίσως να είναι, πολυτέλεια να ασχολείται κανείς με την καταστροφή μιας βιβλιοθήκης. Όταν γύρω μας καταρρέουν οι εργασιακές σχέσεις, τα ανθρώπινα δικαιώματα, η υγεία και η παιδεία. Τι νόημα έχει να αγωνιάς για τα σχολικά εγχειρίδια του 19^ου αιώνα, όταν τα σχολικά εγχειρίδια στην Ελλάδα του 21^ου είναι σε φωτοτυπίες;

Στη γυάλα που ζω, πορτοκαλής και σιωπηλός σαν το χρυσόψαρο, τα βιβλία και οι βιβλιοθήκες είναι λυτρωτικά και σημαντικά πράγματα, με βαρύνουσα σημασία στην κοινωνική ζωή και ρόλο δυναμικό στο παρόν και το μέλλον. Το έχω δει να συμβαίνει όλο αυτό- κι αυτή η πείρα γίνεται μέσα μου πυρά. Ο κόσμος γύρω γδύνεται τις απολαύσεις του παρελθόντος και η πλαδαρότητα του πνεύματός του μοιάζει αποκρουστική στα μάτια μου. Είναι όμως ζήτημα αξιοπρέπειας η αντίστασή μας. Και η αξιοπρέπεια δεν ξοδεύεται. Αν την έχεις.

***
Οφείλω να συμπληρώσω και εδώ, όπως θα κάνω και σε προσεχές ποστ στο μπλογκ μου πως η πρώην βιβλιοθήκη του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου διαθέτει βιβλιοθηκονόμους εργαζόμενους εδώ και κάποιους μήνες. Οι πηγές μου μάλλον δεν ήταν έγκυρες, τουλάχιστον όσον αφορά στα χρονικά δεδομένα. Οφείλω συγγνώμη στους συναδέλφους...