Ο ΔΟΛ και οι βιβλιοθήκες

[Αναδημοσίευση του άρθρου του "Βιβλιοθηκάριου" στην "Αυγή της Κυριακής"  6/7/2014]

Η ιστορία είναι παλιά και γνωστή στους παροικούντες την Ιερουσαλήμ: υπήρξε εποχή που η πολιτική βιβλιοθηκών στην Ελλάδα ανεβοκατέβαζε πολιτικούς στον υπουργικό θώκο του Υπουργείου Παιδείας. Ετούτο φαντάζει εξωπραγματικό σήμερα, που τα πάντα έχουν παραχωρηθεί στην ελεήμονα δράση του Ιδρύματος Νιάρχου, οι λόγοι όμως που το… κυβερνητικό ασανσέρ είχε δουλειά δεν ήταν ούτε πολιτικοί, ούτε εκπαιδευτικοί, αλλά καθαρά επιχειρηματικοί, διαπλεκόμενα επιχειρηματικοί.

Ένα από τα σημαντικότερα πειράματα στην εκπαιδευτική μας πολιτική των τελευταίων δεκαετιών ήταν αυτό της εισβολής των βιβλιοθηκών στα σχολεία, ένα αρκετά φιλόδοξο, καινοτόμο για τα εκπαιδευτικά μας ήθη, αλλά και ακριβό πρόγραμμα των τελών της δεκαετίας του ’90 και των αρχών της δεκαετίας του 2000. Το πρόγραμμα των σχολικών βιβλιοθηκών αποτέλεσε την «αγορά του αιώνα» στο χώρο του βιβλίου (αρκετά δις. δραχμές), έσωσε και εξαφάνισε εκδότες, που στριμώχτηκαν (πολλές φορές «άκομψα») στους διαδρόμους υπουργείων και ιδρυμάτων για να εξασφαλίσουν μερικές χιλιάδες παραγγελίες.

Οι παλιές ιστορίες αναφύονται τον τελευταίο καιρό, προφανώς όχι τυχαία: η διάλυση ενός σημαντικού τμήματος του μεταπολιτευτικού συστήματος ανοίγει τα στόματα. Πριν λίγους μήνες ένα σε μια ανάρτηση στο blog* του ο Γιάννης Πανάρετος αναφέρθηκε στη διαχείριση των κοινοτικών προγραμμάτων και το θεσμικό και παραθεσμικό ρόλο προσώπων και φορέων στη διαμόρφωση και υλοποίηση των πολιτικών για τις βιβλιοθήκες στη χώρα.

Το κείμενο, κατά το συντάκτη του «καταγραφή μνήμης» που υποδεικνύει πως «δεν ήταν όλοι ίδιοι» την περίοδο που ανθούσαν οι λοβιτούρες με τα εξοπλιστικά,  τον φέρει σε σύγκρουση με το Συγκρότημα Λαμπράκη, αφού ως υπεύθυνος στο Υπουργείο Παιδείας για το ΚΠΣ (1995) ήταν πιο κοντά στις απόψεις που ο Γιάννης Τροχόπουλος είχε για το τι πρέπει να γίνει, παρά σε αυτές του Συγκροτήματος. Ο ίδιος θεωρεί ως συνέπεια της υποστήριξής του στον (νυν διευθυντή του Κέντρου Πολιτισμού του Ιδρύματος Νιάρχου) τότε διευθυντή της βιβλιοθήκης της Βέροιας την αφαίρεση της αρμοδιότητας διαχείρισης των κοινοτικών πόρων από τον ίδιο.

Η δεύτερη «βόμβα» έσκασε πριν λίγες στην Πάτρα, όταν σε εορταστική εκδήλωση για τα 50 χρόνια από την ίδρυση του Πανεπιστημίου της πόλης ο Γεράσιμος Αρσένης ανέφερε πως αποπέμφθηκε από τη θέση του υπουργού παιδείας λόγω απαίτησης του Συγκροτήματος Λαμπράκη στον τότε πρωθυπουργό Κ. Σημίτη. Ως επίδικο φέρεται υλικό του συγκροτήματος που δεν εγκρίθηκε να μπει στις βιβλιοθήκες, οπότε το Συγκρότημα πέτυχε την αντικατάσταση του υπουργού με δικό του εκλεκτό και δημοσιογράφο (τον Πέτρο Ευθυμίου), ο οποίος όχι μόνο ενέκρινε ό,τι δεν ενέκρινε ο Γ. Αρσένης, αλλά οδήγησε γρήγορα το νέο θεσμό στη διάλυση.

Γεγονός είναι ότι η πολιτική βιβλιοθηκών, η πολιτική πολιτισμού – και προφανώς όχι μόνο αυτή - δεκαετίες τώρα δεν διαμορφώνεται από αρμόδιους κρατικούς φορείς και υπηρεσιακούς παράγοντες, αλλά στην «καλή» εκδοχή από «φωτισμένες ηγεσίες», στην κακή, από ιδιωτικά συμφέροντα. Στρεβλά και πρόσκαιρα αμφότερα.

* http://panaretos.blogspot.gr/2013/12/blog-post_31.html