Βιβλιοδέτες της Αθήνας: διαφημιστικά επισήματα

Το βιβλίο δεν μαζεύει γύρω του μόνο τα προφανή πρόσωπα, το συγγραφέα, τον εκδότη, το βιβλιοπώλη και τον αναγνώστη. Η δημιουργία, η διανομή, η κατοχή του ανέκαθεν ενέπλεκε πολύ κόσμο. Αυτό είναι κάτι ευκρινές στον καθένα μας αν αντιμετωπίσουμε το βιβλίο και ως αντικείμενο, αλλά και ως μοναδικό τεκμήριο - κάτι που εύκολα μπορεί κανείς να κάνει σε μια βιβλιοθήκη. Η αφιέρωση, ο κολοφώνας, το verso της σελίδας τίτλου, η σειρά, ο πρόλογος και τα παροράματα, ο τυπογράφος, ο αριθμός των αντιτύπων είναι στοιχεία που συνήθως αγνοούμε, όμως υπάρχουν, είναι μπροστά μας και μας αφηγούνται πολλά ενδιαφέροντα πράγματα για τις συνθήκες που παράγονται και κυκλοφορούν τα βιβλία. Αν τα παραπάνω είναι στοιχεία που θα βρει λίγο-πολύ ο καθένας σε ένα τίτλο, υπάρχουν και αυτά τα μοναδικά στοιχεία που συνοδεύουν κάθε αντίτυπο ενός τίτλου. Εν πολλοίς μιλάμε για την ιστορία της κτήσης του: τη χειρόγραφη αφιέρωση, την τιμή πώλησης (χειρόγραφη ή σε επίσημα), το/τα ex libris (σφραγίδα, ξεχωριστό χαρτί, χειρόγραφο), τις σημειώσεις, τις μουτζούρες, τις άκοπες σελίδες, το εξώφυλλο και τη βιβλιοδεσία του, τη συστάχωση με άλλα βιβλία κ.ο.κ. Κάθε βιβλίο είναι δυο ιστορίες: το πνευματικό και το υλικό του περιεχόμενο. Νομίζω πως η έντυπη φύση του μας επιτρέπει να "διαβάσουμε και τις δύο", και αυτό είναι ένα πλεονέκτημα στην σύγκριση που γίνεται με το ηλεκτρονικό βιβλίο στο πλαίσιο της ούτως ή άλλως προβληματικής συζήτησης που αναπτύσσεται γι' αυτό το θέμα.

Η σημερινή περιήγηση είναι ένα φωτογραφικό αφιέρωμα στα διαφημιστικά επισήματα που συνόδευαν (και συνοδεύουν) συχνά τη βιβλιοδεσία ενός βιβλίου. Ο βιβλιοδέτης έρχεται να προστατέψει και να ομορφύνει το βιβλίο που του δίνει ο κτήτορας και από αυτή του την παρέμβαση προκύπτει ένα μοναδικό αντικείμενο που σε κάποιες περιπτώσεις είναι και αντιμετωπίζεται και ως έργο τέχνης (καλλιτεχνική βιβλιοδεσία). Οι βιβλιοθήκες και οι συλλέκτες συνήθως καταφεύγουν στις υπηρεσίες της βιβλιοδεσίας προκειμένου βασικά να προστατέψουν το βιβλίο από τη φθορά της χρήσης και τις συνθήκες (σκόνη, ήλιο, υγρασία). Οι βιβλιοδέτες συνήθιζαν να αφήνουν την "υπογραφή" τους στις δουλειές που έκαναν, συνήθως στη σελίδα που συνδέει το εξώφυλλο με το σώμα του βιβλίου (συχνά διακοσμημένη με "μαρμαρόκολλες"). Επικολλούνταν ένα επίσημα με το "λογότυπο" του βιβλιοδέτη, την πόλη και τη διεύθυνση του βιβλιοδετείου, προκειμένου όποιος χρησιμοποιεί το βιβλίο να μπορεί να καταφύγει στις υπηρεσίες του για δικές του ανάγκες. Αυτή η εμπορική-διαφημιστική ανάγκη συν το χρόνω αποτελεί πια μια ιστορική πηγή που μαρτυρεί την παρουσία των βιβλιοδετών, ακόμη και όταν πια έχει λήξει ο βίος και η δράση τους. Στο σημερινό αφιέρωμα παρατίθενται επισήματα βιβλιοδετών της Αθήνας του προηγούμενου αιώνα.

1. Βιβλιοδετείον Σπ. Αμπατζόπουλου. Οδός Κολοκοτρώνη 7

2. Βιβλιοδετείον Σπ. Αμπατζόπουλου "Η Εστία". Οδός Βουλής 16

 

3. Βιβλιοδέτης Β. Αργυρόπουλος. Άνθιμου Γαζή 13

3. Βιβλιοδετείον Μιχ. Αρνιώτου. Αθήναι

4. Βιβλιοδέτης Γραμμογράφος της Β[ασιλικής] Αυλής Μ. Αρνιώτης. Αθήναι

5. Τυπογραφείον και βιβλιοδετείον Ν. Καργιωτάκη και Σία. Οδός Αγίου Μάρκου 9

6. Βιβλιοδετείον Βασ. Σ. Κοντομανώλη. Οδός Ιπποκράτους 3 "έναντι Βαλ. Βιβλιοθ."

7. Βιβλιοδετείον Ν. Σ. Λάρδη. Αθήναι

8. Βιβλιοδετείον Θεοδ. Μαστραποστόλη. Οδ. Βουλής 5

9. Βιβλιοδετείον Ιωάν. Μούτση. Ασκληπιού 11. 

10. Βιβλιοδετείον Μπετσάκου. Στοά Πεζματζόγλου 10

11. Βιβλιοδετείον Πέτρου Δ. Πεντεφρή. Οδός Ευρυπίδου 2.

12. Βιβλιοδετείον Γεωρ. Ραζή. Χαριλ. Τρικούπη 21

13. Βιβλιοδετείον & Χρυσωτήριον Κωνστ. Ν. Φλωριανού. Κολοκοτρώνη 54.

14. Καλλιτεχνικόν Βιβλιοδετείον Τυπογραφείον Ν. Κ. Ψάλλη. Σόλωνος 110

15.Βιβλιοδετείον και Γραμμογραφείον Μαρίας Νικολάου, Οδός Νομισματοκοπείου και Πραξιτέλους 17

16. Βιβλιοδετείον Γ. Μίνωος, απέναντι Φρουραρχείου, αριθμ. 2

17. Βιβλιοδετείον Γ. Μίνωος, Κολοκοτρώνη 4 - Αθήναι

Δείτε ακόμη:
Σφραγίδες βιβλιοπωλείων σε βιβλία
Βιβλιοδέτες και βιβλιοπωλεία του Πειραιά: επισήματα και σφραγίδες
Βιβλιοπωλεία της Κωνσταντινούπολης: σφραγίδες και επισήματα του 19ου και του 20ου αιώνα