Ένας βιβλιοθηκονομικός εμφύλιος του 1880...

Το μακρινό 1880 ο Εμμανουήλ Ροΐδης έγραψε λοιπόν ένα βιβλίο διαχρονικό, το οποίο πολύ μισούμε να αγαπάμε εμείς οι βιβλιοθηκάριοι του τόπου ετούτου: "Η Εθνική Βιβλιοθήκη εν έτει 1880" είναι μια αποτύπωση των κακοδαιμονιών της μεγαλύτερης βιβλιοθήκης της χώρας μας που για δεκαετίες, εκατονταετία και βάλε δηλαδή, έμειναν απαράλλαχτες και κραταιές. Το βιβλιάριο αυτό, όπως και σχεδόν ό,τι άλλο έγραψε ο Ροΐδης, προκάλεσε ισχυρούς κραδασμούς και αντιδράσεις. Την επόμενη χρονιά (το 1881) ανέλαβε να απαντήσει στις επικρίσεις του Ροΐδη ο προκάτοχος και ... διάδοχός του σε αυτή τη θέση, ο Χαρίλαος Μελετόπουλος. 

Στην "Αλήθεια περί της Εθνικής Βιβλιοθήκης" ο Μελετόπουλος "κεντάει την αποδόμηση του Ροΐδη: "Υπάρχουσιν εν πάση κοινωνία και μάλιστα εν κοινωνία αρτιπαγεί άνθρωποι ζώντες διά του σκανδάλου και διά του σκανδάλου δυνάμενοι μόνον να ζήσωσιν... είναι ικανοί να ψέξωσι το άσμα της αηδόνος, να εύρωσιν ότι ο ήλιος της Ελλάδος δεν είναι αρκούντως λαμπρός, και εις αυτόν δε τον Παρθενώνα δύνανται να ανακαλύψωσιν ατελείας... Ανθρώπων τοιούτων, ως φαίνεται, εζήλωσεν την οικτρά δόξαν εν τη νεωτέρα Ελλάδι ο εν τη Εθνική Βιβλιοθήκη ημέτερος προκάτοχος. Μη δυνάμενος να οικοδομήση τι επεχείρησε να καταστρέψη..."

"Μη ευκαιρών ο κ. Ροΐδης ν' απαντήση" στις κατηγορίες και τους χαρακτηρισμούς του Μελετόπουλου (αναιδής, βάτραχος, ασυνείδητος, όφις, μιαρός, κόραξ, άνανδρος, ψιττακός, δολοφόνος) ανέθεσε λέει 6 μήνες μετά αυτή τη δουλειά στον Μιχαήλ Καρατζά, πρώην κλητήρα της Εθνικής Βιβλιοθήκης. Η "Σύντομος απάντησις εις την Αλήθειαν περί της Εθνικής Βιβλιοθήκης" εκδίδεται το 1881, όμως ο Ντελόπουλος καταγράφει στα "φιλολογικά ψευδώνυμα" το όνομα "Μιχαήλ Καρατζάς" στα ψευδώνυμα του Ροΐδη... Ο Ροΐδης δηλαδή απαντά μέσω του Καρατζά στον κατήγορό του...

Σε αυτούς λοιπόν, το Ροΐδη και τον "Καρατζά" απαντά στο κλείσιμο του 1881 ο Δημήτριος Τζανετάκης, πρώην υπάλληλος της Εθνικής Βιβλιοθήκης, "όχι χάριν του Κ. Μελετόπουλου, αλλά χάριν της αληθείας" γι' αυτό και τιτλοφορεί το βιβλιάριό του "Απάντησις προς την σύντομον απάντησιν του Καρατζά-Ροΐδου".

[ Ο Μελετόπουλος θα μείνει έφορος της Εθνικής Βιβλιοθήκης τα έτη 1880-1882, οπότε θα τον διαδεχθεί ο Ροΐδης μέχρι το 1885, που θα τον διαδεχθεί ο Μελετόπουλος μέχρι το 1886, που θα τον διαδεχθεί ο Ροΐδης μέχρι το 1890. Ο Μελετόπουλος δεν ανέλαβε ξανά, ενώ ο Ροΐδης συνέχισε με διακοπές να είναι έφορος μέχρι το 1902]