Η Πολιούχος Αδιαφορία

Πολιούχος («ο έχων την πόλιν») της Κορίνθου είναι ο Απόστολος Παύλος και τα πανηγύρια λίγο μετά το κλείσιμο των σχολείων ήταν για εμάς τα πιτσιρίκια σαν τελετή έναρξης του καλοκαιριού. Ο τέως μητροπολίτης Παντελεήμων είχε λοιπόν καθιερώσει να γιορτάζεται με σειρά εκδηλώσεων, τα ονομαζόμενα «Παύλεια», η μνήμη του. Η πατρωνία των εκδηλώσεων ήταν εξαιρετικά χαλαρή και η επισημότητα μάλλον η «στοιχειώδης».

Ο νέος μητροπολίτης της Κορίνθου, ο Διονύσιος, μετά το θάνατο του προηγούμενου μητροπολίτη έσβησε από το κοντέρ την αρίθμηση των «Παυλείων» και άρχισε να τα αριθμεί από την αρχή.

Φτάσαμε λοιπόν απ-αισίως στα Δ΄ Παύλεια:

Γέμισαν προχθές οι δρόμοι από παπάδες, μητροπολίτες από όλη την Ελλάδα, ήρθε και ο Αρχιεπίσκοπος Αθηνών και ο Μητροπολίτης του Χαρτούμ και μοναχοί από το Άγιο Όρος και καλόγριες από τα μοναστήρια της ευρύτερης περιοχής, και κάθε μέρα γίνονταν λειτουργίες (επί μία εβδομάδα) και παρακλήσεις και έγινε και «Μέγας Συνοδικός Εσπερινός» και ήρθαν και κόκκαλα αγίων πολλών και ο κόσμος τα προσκύνησε. Και είχε και στρατιωτικό άγημα, και οι βουλευτές ήταν παρόντες - της δημοκρατικής παράταξης και της επάρατης δεξιάς: αυτούς εκλέγει ο Κορινθιακός λαός - και ο δήμαρχος και ο νομάρχης. Και πολύς κόσμος τα παρακολούθησε όλα αυτά.

Χθες στην Κόρινθο ήταν αργία, οπότε οι Κορίνθιοι δεν αναγκάστηκαν να εκτεθούν στην απεργία. Και κουρασμένοι από τις θρησκευτικές εκδηλώσεις των ημερών αμέλησαν τις κοινωνικές και πολιτικές τους υποχρεώσεις και πήγαν όλοι μαζί στην παραλίααα. Όλοι; Όχι. Κάποιοι λίγοι, γύρω στους 50, με ένα πανό του ΠΑΜΕ για μια ακόμη φορά βγήκαν στους δρόμους της μικρής γενέθλιας πόλης, είπαν λίγα συνθήματα και διαλύθηκαν. Όσοι τους είδαν χαμογέλασαν ειρωνικά. «Τόσοι λίγοι;»

Δεν ξέρω αν πρέπει να γελάει κανείς για τους 50 διαδηλωτές μιας πόλης 50.000 κατοίκων, ή για τους 50.000 χιλιάδες προσκυνητές των «ιερών λειψάνων».

Δεν ξέρω αν πρέπει κανείς να γελάει ή να θυμώνει που μια πόλη σε μια τόσο δύσκολη στιγμή για τη ζωή των πολιτών της θαμπώνεται στα μεγαλοπρεπή πανηγύρια των παπάδων και αδιαφορεί για τους κοινωνικούς αγώνες.

Δεν ξέρω αν είναι αστείο θέαμα 50 διαδηλωτές του ΠΑΜΕ ή σοβαρό ζήτημα ότι 50 πολίτες της πόλης εκτέθηκαν στη χλεύη των αδιάφορων συμπολιτών τους διεκδικώντας ένα καλύτερο και πιο δίκαιο αύριο. Ίσως αν δεν υπήρχαν αυτοί να κοβόταν το γέλιο στους πολίτες αυτής της πόλης.

Πολλή μεγαλοπρέπεια και στόμφος και βυζαντινή λαμπρότητα και τελετές και χορηγοί και τιάρες και μήτρες και κόκκαλα και χρυσός και εγκαίνια εκεί που θα άρμοζε – για όσους θρησκεύονται- σεμνότητα και περίσκεψη. Για να μην «απομυθοποιούνται» όσα λέγονται από τον Αρχιεπίσκοπο Ιερώνυμο στα «Νέα»

Μένω λοιπόν στην άκρη της σκέψης. Μονολογώ σαν προφήτης:

…
«— Γιατί ν’ αρχίσει μονομιάς αυτή η ανησυχία

κ’ η σύγχυσις. (Τα πρόσωπα τι σοβαρά που εγίναν).

Γιατί αδειάζουν γρήγορα οι δρόμοι κ’ η πλατέες,

κι όλοι γυρνούν στα σπίτια τους πολύ συλλογισμένοι;»

...

Οι λέξεις του Τύπου

...
"επικίνδυνες είναι οι λέξεις
που έπεσαν από ένα σύνολο
θρύψαλα φράσεων αποφθέγματα
η αρχή ενός ρεφραίν
κάποιου ξεχασμένου ύμνου"
...

*************************************
Απόσπασμα από το ποιήμα του Ζμπίγκνιεβ Χέρμπερτ "Αποκοιμόμαστε με λέξεις" (Μετάφραση Γιώργος Ζ. Χριστοδουλίδης

Μεταμοντέρνοι καιροί

Πολλά από αυτά που νοιώθω και αντιλαμβάνομαι αρνούνται τον τελευταίο καιρό να μετασχηματιστούν σε λέξεις, πολλά από αυτά που σκέφτομαι, καλύτερα διατυπώνονται από πολλούς αλλού, στον τύπο, τα ραδιόφωνα και στα ιστολόγια. Αυτό μου επιτρέπει να αποπειρώμαι ανασυντάξεις και να ρυθμίζω αντοχές (μετά από δύο χρόνια εξαιρετικής εξωστρέφειας –για τα δεδομένα μου).

Έχει αρχίσει να γίνεται καταφυγή από αφετηρία η οικογένειά μου, η μπέμπα με το καινούριο της όνομα (Στέλλα), ο Κωνσταντίνος και η τελευταία γιορτή του νηπιαγωγείου, η Κ. με το αιώνια αισιόδοξο χαμόγελό της… Αντί να τους στηρίζω εγώ όπως προβλέπεται… με έναν αφανή τρόπο αντιστρέφεται η σχέση. Τρομάζω όταν σκέφτομαι με τι όρους ξεκινούν τη ζωή τους – όχι την «προστατευμένη»- την πραγματική.

Το καλοκαίρι κρύβομαι καλύτερα στους ίσκιους των βιβλίων. Γδύνομαι από πολλές φιλοδοξίες και ενδοιασμούς, κολυμπάω στο λίγο της πραγματικότητας και στο πολύ της φαντασίας μου, χμ… δραπετεύω στο μέσα μου.

Αυτό τον καιρό χάνουμε πράγματα που δεν κοπιάσαμε να αποκτήσουμε, τα λένε δικαιώματα, τα οποία σχεδόν αδιαμαρτύρητα εκχωρούσαμε λίγο-λίγο τα τελευταία χρόνια. Έχω την αίσθηση ότι τα χάνουμε εύκολα, σχεδόν αφήνουμε να μας τα πάρουν. Δεν θα μπορούσαμε να μην είμαστε το βασικό πρόβλημα σε αυτή την προβληματική χώρα. Οι άνθρωποι γύρω μου ανακαλύπτουν σιγά-σιγά την απώλεια και φαίνονται να εξεγείρονται σε ένα… φαντασιακό επίπεδο. Οι περισσότεροι από αυτούς δεν έβλεπαν (;) τις απώλειες των άλλων – κυρίως νέων- γύρω τους αυτά τα χρόνια. Τώρα τους φταίνε τα κόμματα που ψήφιζαν στο παρελθόν. Προς στιγμήν ψέλλισαν και το αίτημα να φορολογηθεί η εκκλησία, αλλά μετά το ξέχασαν, αφού τα κανάλια δεν το καλλιέργησαν. Ο σημερινός άνθρωπος ρίχνει στην τηλεοπτική αρένα τις σκέψεις, τις ανάγκες, τα συναισθήματα και με αυτά ταΐζει το αδηφάγο σύστημα εξασφαλίζοντας για τον εαυτό του την εκτόνωση, ή καλύτερα την καταπράυνση των παροξυσμικών επεισοδίων συνείδησης.

Οι άνθρωποι γύρω μου φαίνεται να γαντζώνονται σε μια (όλο και πιο απελπισμένη-στα μάτια μου) προσπάθεια να εξηγήσουν, να δικαιολογήσουν, να ελαχιστοποιήσουν τις ενοχλητικές πτυχές της αιτίας των προβλημάτων μας και των συνεπειών των αποφάσεών τους. Στις εφημερίδες διαβάζουμε:… «νοσοκομεία χωρίς... νερό για να πιουν οι ασθενείς. Νοσηλεύτριες που... δανείζονται τα γάντια η μία από την άλλη επειδή δεν υπάρχουν άλλα. Άρρωστοι που προετοιμάζονται για το χειρουργείο, περνούν με τα φορεία την πόρτα του αλλά επιστρέφουν... άπραγοι ξανά στα δωμάτιά τους»…. Και ενώ στην υγεία «έχουμε γίνει Ουγκάντα» πανηγυρίζουμε επειδή η Ελλάδα νίκησε στο μουντιάλ τη Νιγηρία – λες και παίζαμε 10 εκατ. Έλληνες ποδόσφαιρο και βάλαμε όλοι γκολ, λες και μια νίκη σε ένα άκρως επαγγελματικό άθλημα αλλάζει κάτι στη σκληρή πραγματικότητά μας. Και αφού συγκλίνουμε και αποκλίνουμε σε σχέση με τις αφρικανικές χώρες μας φταίνε οι συνδικαλιστές που κλείνουν τα λιμάνια ή οι άλλοι που σταματούν το μετρό. Ό,τι και να είναι οι συνδικαλιστές, τώρα παρά ποτέ άλλοτε, υπερασπίζονται αυτό που δεν πρέπει να χάσουμε: τη διεκδίκηση, τον Αγώνα.

Οι άνθρωποι γύρω μου ξέχασαν πως δεν τα είχαν πάντα όλα, ξέχασαν τις προσβολές και την αγωνία, ξέχασαν ότι ζητούσαν μια θέση στο δημόσιο από κάποιο βουλευτή και την πήραν, ξέχασαν ότι έκλειναν το στόμα όταν μπροστά τους περνούσαν οι μίζες και σε αντάλλαγμα έβρισκαν μόνιμη δουλειά, και τώρα ενοχλούνται όταν ψελλίζω τις αντιρρήσεις μου: «είσαι αχάριστος…. Δεν σου φτάνει που πάνω στην Κρίση έχεις δουλειά;».

Οι άνθρωποι γύρω μου είναι συνάδελφοι, φίλοι και συγγενείς. Οι άνθρωποι γύρω μου που φαίνονται λίγοι και δειλοί στην Κρίση είναι οι αγαπημένοι δικοί μου άνθρωποι. Και αυτό με πονάει.

**************************************

η πρώτη φωτογραφία είναι βέβαια από τους "Μοντέρνους Καιρούς" (1936) και η δεύτερη από το "Χρυσοθήρα" (1925).

Χωρίς λόγια

Η Αριστερά και οι πράξεις

Αχ αυτή η Αριστερά… πότε θα μάθει πολλαπλασιασμό… τόσα χρόνια με προσθέσεις… αφαιρέσεις… και διαιρέσεις… πότε θα μάθει πολλαπλασιασμό;

Δεν είχα σοβαρή εκτίμηση στα εξέχοντα στελέχη της Ανανεωτικής Πτέρυγας του ΣΥΝ και εν πολλοίς στις πολιτικές στοχεύσεις τους. Αρκετές φορές η ανευθυνότητα της μειοψηφίας και η παραδοσιακή μετριοπάθειά τους οδηγούσε σε νηφάλιες εκτιμήσεις. Ως εκεί κατά τη γνώμη μου η προσφορά τους, όμως η κοινωνία δεν έχει ανάγκη φιλολογίες και το όραμα απαιτεί στρατηγικές και σχέδιο και στόχο σαφή. Αν η μετριοπάθεια ήταν κάποιο πλεονέκτημα στη σχέση της Ανανεωτικής Πτέρυγας με το πολιτικό κοινό αυτό χάθηκε οριστικά με τη διάσπαση του Συνασπισμού και τα ψελλίσματα των φιλόδοξων στελεχών για νέες μορφές πολιτικής δράσης.

Ας είναι. Πέρυσι το Φεβρουάριο είχα γράψει εδώ μέσα ένα κείμενο με τίτλο «Λόγος υπέρ πολιτικής» ενθουσιασμένος από το ήθος και την πολιτική συμπεριφορά του Γιάννη Δραγασάκη και τις αναλύσεις του για την επερχόμενη τότε οικονομική κρίση. Επαναλαμβάνω εδώ την επωδό αυτού του κειμένου:
… «Η πολιτική είναι συν-εργασία έξω από την ατομικιστική μονάδα υπέρ του συνόλου και του μέρους, δεν είναι ένα χαρτί σ' ένα κουτί που διορίζει τους διαχειριστές της ζωής μας...»

Ξέρω πως λίγους μπορεί να ενδιαφέρει η άποψή μου ή η σχέση μου με ένα πολιτικό χώρο. Είμαι όμως εκεί για να υπηρετήσω μαζί με άλλους ένα καλύτερο κόσμο που μόνος μου δεν μπορώ να τον φτιάξω. Πριν από μερικές εβδομάδες σε ένα ταξί έκανα την πιο ωραία κουβέντα των τελευταίων μηνών για τα πράγματα της εποχής μας με κάποιους άγνωστους 30άρηδες, ένα χρυσαυγίτη και έναν αντιεξουσιαστή και τον μεσήλικα ταξιτζή που ψηφίζει ΛΑΟΣ. Κουβέντα διάολε πολιτική, όχι θολές αναλύσεις, μεμψιμοιρίες και πασοκική ανοησία, φοβίες δημοσίων υπαλλήλων και συμβασιούχων αορίστου χρόνου, ή τίποτα «καμένων» γερόντων.

Δεν είναι σοφία η ισορροπία, η νηφαλιότητα, η ψυχραιμία. Σοφία είναι η εφαρμογή της γνώσης. Και όσο πλησιάζουμε στον γκρεμό δεν θα χρειαστούμε μεταεκσυγχρονιστικές πασοκικές φιοριτούρες, και μεσσιανικά μιντιακά σενάρια αλλά πολιτικά σχέδια. Το «Κέντρο» έχει πεθάνει και ο Τσοχατζόπουλος γέρασε.

Αααα… και όπως είπε η συντρόφισσα η Ρένα χθες…. «Το μόνο Μέτωπο που ξέρω εγώ είναι το καθαρό».

Ιστορίες ανάγνωσης και αντίστασης

Καθώς η ανάγνωση του βιβλίου της Anne Applebaum για την ιστορία των σοβιετικών στρατόπεδων εργασίας προχωράει, ανακαλύπτω πολλά μικρά «διαμάντια», μικρές ανθρώπινες ιστορίες ατόφιας αντίστασης σε βάναυσες συνθήκες.

Μεγάλος αριθμός πολιτικών κρατουμένων στα γκούλαγκ, όπως μαρτυρούν στα απομνημονεύματά τους, αποδίδουν την επιβίωσή τους στην ικανότητά τους να «αφηγούνται ιστορίες», να ψυχαγωγούν τους «παντοδύναμους» ποινικούς κρατούμενους εξιστορώντας την πλοκή διαφόρων βιβλίων ή ταινιών. Ο Λεβ Φίνκελαστάιν καθώς είχε αποκτήσει τη φήμη που του εξασφάλιζε στο στρατόπεδό του λίγο νερό ή φαΐ παραπάνω, γρήγορα ανακάλυψε ότι μεταφερόμενος και σε άλλα στρατόπεδα εργασίας ήταν ήδη γνωστός ως «Λέβτσικ ο αφηγητής». Η Εβγκένιγια Γκίνζμπουργκ εξασφάλιζε υλικά οφέλη όταν απήγγειλε ποίηση. Ο Αλεξάντερ Βατ αφηγούνταν το «Πορφυρό και Μαύρο» του Σταντάλ, ο Αλεξάντερ Ντόλγκαν τους «Άθλιους» του Ουγκό, ο Γιάνουτς Μπάρνταχ τους «Τρεις Σωματοφύλακες».

Σε άλλο σημείο του βιβλίου η Applebaum αναφέρεται στο πώς ένας απομονωμένος και «ξένος» στο στρατόπεδο Ιάπωνας κρατούμενος σώθηκε από την τρέλα όταν κάποιος συγκρατούμενός του εντόπισε κάπου ένα βιβλίο με… ομιλίες του Ζντάνοβ στα γιαπωνέζικα. Ο άνθρωπος αυτός με αγαλλίαση διάβαζε και ξαναδιάβαζε για χρόνια τη γλώσσα του.

Ας μην ξεχνάμε πως το βιβλίο είναι μέσο επιβίωσης, και πως η γραφή, η ανάγνωση και η αφήγηση είναι πράξεις αντίστασης…….