Κι εκεί, στην αρχή των βιβλίων και των κεφαλαίων το πρώτο γράμμα σηκώνει κεφάλι, φουσκώνει και μεγαλώνει πιο πολύ από τ' άλλα και σαν να φεύγει από τα κείμενα των λογίων και ταξιδεύει σε τόπους που ίσως κανείς ποτέ δεν είδε, τόπους της φαντασίας ή πάλι σε τόπους που εμείς οι ύστεροι, 150 χρόνια μετά, δεν μπορούμε να αναγνωρίσουμε. Όπως και να 'ναι τόπους που δεν υπάρχουν, τόπους ουτοπικούς. Και στέκονται μπροστά και σαν να βγάζουν σέλφι στους αιώνες καμαρώνοντας που ξεκινούν τους λόγους ανθρώπων θνητών, που θα απαθανατίσουν μια αγαπημένη αίσθηση, ένα πρωινό ή ένα απόγευμα κάποιου χαράκτη που φτιάχνει αυτά τα μικρούτσικα γραμματόσημα της σκέψης σκυμμένος στο εργαστήριό του, σαν στρατηγούς αφηρημένους που οδηγούν τα λόγια σε τοπία ειρηνικά και στη ραστώνη των αιώνων. Όχι όλα τα γράμματα - δεν δραπετεύουν από τη μετριότητα, δεν ξεχωρίζουν όλα, δεν αφήνονται στων τόπων τις φανταστικές απολαύσεις. Μόνο τα Ε και τα Α, και τα Τ, τα Κ και τα Π και λίγα από τ' άλλα. Ποτέ το Ξ, ποτέ το Γ δεν φωτογραφήθηκαν στην ουτοπία των αρχιγραμμάτων. Κι ύστερα ένας άνθρωπος γλυκύς, ένας Νικόλαος από τα Γιάννενα θα τα διαλέξει και θα τα βάλει πρώτα στο στρατό των βιβλίων που θα εκδώσει στη Βενετία κάποιο σωτήριον έτος.
Και οι αιώνες περνούν και μια μέρα του Αυγούστου του 2016 τα βρίσκεις σε μια βιβλιοθήκη παραταγμένα, σιωπηλά, λίγο πριν φύγεις για τόπους πραγματικούς που θα σε ανταμείψουν με το μπλε και το πράσινο - μα ύστερα ξέρεις πως κι οι δικοί σου τόποι δεν υπάρχουν, αυτοί που αναζήτησες απελπισμένα, οι κρυφοί κι άσπροι σαν περιστέρι.
***
Τα αρχιγράμματα είναι από τα έργα:
- Αρμενόπουλος , Κωνσταντίνος (1320-π. 1385)
Κωνσταντίνου Αρμενοπούλου κριτού Θεσσαλονίκης Πρόχειρον, το λεγόμενον η Εξάβιβλος :εις κοινήν γλώσσαν μεταφρασθείσα, διορθωθείσα ... παρά Αλεξίου Σπανού του εξ Ιωαννίνων, υφ' ου και το περί των Συνοικεσίων Εγχειρίδιον προσετέθη, ότε κατά αλφάβητον Πίναξ . - Ενετίησι : Παρά Νικολάω Γλυκεί τω εξ Ιωαννίνων , 1744. - 621 σ. ; 21 εκ.
- Σουγδουρής , Γεώργιος (1645-1725)
Επιτομή γραμματικής :συντεθείσα εις χρήσιν των φιλομαθών :και νυν τέταρτον τύποις εκδοθείσα ή τινι προσετέθη συνταγμάτιον περί στιγμής, και άλλο περί μέτρων ποιητικών ... / παρά του ελλογιμωτάτου κυρίου κυρίου Σουγδουρή . - Ενετιήσιν : Παρά Νικολάω Γλυκεί τω εξ Ιωαννίνων , 1795. - 167 σ. ; 18 εκ.
- Αγάπιος Λάνδος ο Κρης (π.1580-π.1665)
Θεοτοκάριον ωραιότατον και χαρμόσυνον / το πριν επιμελώς συγγραφέν εκ των του Αγίου Όρους Βίβλων παρ' Αγαπίου μοναχού του Κρητός ; και μετατυπωθέν τε και διορθωθέν ... παρά ιεροδιακόνου Ανθίμου του Βέρα . - Ενετίησιν : Παρά Νικολάω Γλυκεί τω εξ Ιωαννίνων , 1780. - 176 σ. ; 22 εκ.
- Κορνήλιος , Ιωάσαφ
[Λόγοι ηθικοί] / [υπό κυρίου Ιωάσαφ Κορνηλίου του εκ Ζακύνθου] , Τόμος Α' . - [Ενετίησιν] : [Παρά Νικολάω Γλυκεί τω εξ Ιωαννίνων] , 1788. - τ.1. [662 σ.] : ξυλογρ. ; 25 εκ.
- Κορνήλιος , Ιωάσαφ
Λόγοι πανηγυρικοί και επιτάφιοι / κυρίου Ιωασάφ Κορνηλίου του εκ Ζακύνθου , Τόμος δεύτερος . - Ενετίησιν : Παρά Νικολάω Γλυκεί τω εξ Ιωαννίνων , 1788. - τ.2. [304 σ.] : ξυλογρ. ; 25 εκ.
- Ιωάννης ο Χρυσόστομος (π.354-407)
Οι περί ιερωσύνης λόγοι / του εν Αγίοις Πατρός Ημών Ιωάννου του Χρυσοστόμου ; μεταφρασθέντες εις κοινήν διάλεκτον παρά Γρηγορίου Αρχιδιακόνου του πανιερωτάτου Αγίου Σμύρνης Κυρίου Κυρίου Προκοπίου . - Ενετίησιν : Παρά Νικολάω Γλυκεί τω εξ Ιωαννίνων , 1783. - 187 σ. ; 17 εκ.
- Κομνηνός , Ιωάννης
Προσκυνητάριον του Αγίου Όρους του Άθωνος / Ιωάννου του Κομνηνού ; επιμελεία Ιγνατίου ιεροδιακόνου Κεμίζου του εκ Μονεμβασίας ; δαπάνη του Χριστοφόρου του εξ Ιωαννίνων . - Ενετίησι : Νικόλαος Γλυκύς , 1745. - 110 σ. : εικ. ; 16 εκ.
- Θεόφιλος ο Κορυδαλλεύς (1560-1646)
Τύποι επιστολών Θεοφίλου Κορυδαλέως ήτε περί ρητοτικής :αυτού έκθεσις ... χάριν των φιλοπουδαίων . - Ενετιησιν : Παρά Νικολάω Γλυκεί , 1786. - 208 σ. ; 18 εκ.
7 σχόλια:
Πολύ ωραίο, Γιώργο!
Σε ευχαριστώ Δύτη μου. Καιρό είχα να σε δω στο σπιτικό μου... Σκέφτομαι πως θα ήταν πολύ ωραίο κι ενδιαφέρον να συγκεντρωθούν κάπου (έντυπα ή ηλεκτρονικά) τα αρχιγράμματα της ελληνικής τυπογραφίας, κι επειδή είναι τεράστιο το πεδίο, ίσως μόνο αυτά των αρχιγραμμάτων με τοπία (αστικά...).
Εξαιρετική ανάρτηση Γιώργο και πολύ ενδιαφέρον το θέμα! Οι Γλυκήδες είναι ιστορική οικογένεια στην ελληνική τυπογραφία, να σου αναφέρω εδώ και το βιβλίο "Κοντά στους Γλυκήδες" που έχει εκδώσει η Ζωσιμαία πριν από χρόνια.
Όσο για τα πρωτογράμματα, πραγματικά θαυμάζει κανείς την τέχνη τους στα παλιά βιβλία. Πριν από χρόνια (επίσης), στην Ευώνυμο είχαμε φτιάξει μια βάση δεδομένων με διακοσμητικά μοτίβα από τα βιβλία της συλλογής της και ανάμεσα σε αυτά ήταν τα πρωτογράμματα. Μπορείς να τα δεις από εδώ: http://www.evonymos.org/greek/index.html.
Μ' άρεσε η αναζήτηση ουτοπιών μέσα απ' αυτά. Δεν είναι κακό να κυνηγάμε ουτοπίες, μόνο που η πραγματικότητα συχνά μας ξεπερνά... Καλές διακοπές.
Πολύ καλό το εύρημα σας, αλλά το κείμενο στην αρχή δεν το κατάλαβα. Γιατί τόση ποίηση; Σε τι εξυπηρετεί την ανάρτηση; Οι εικόνες εξαιρετικές. Και παρακάτω οι αναφορές–πηγές των εικόνων είναι "μπερδευτικές": τα σημεία στίξεις βαλμένα όπως να 'ναι... Απορώ, πώς ένας blogger που ασχολείται με αρχεία, αναλώνεται σε ψευτοποιητικά λόγια του αέρα, και δεν ξέρει να χρησιμοποιεί την παύλα το κόμμα και την τελεία. Ίσως είμαι λίγο παραπάνω αυστηρός. Συγχαρητήρια για το εύρημα.
Ευχαριστώ Κατερίνα. Θα είχε ενδιαφέρον η πιο εμβριθής ενασχόληση με το θέμα. Να είσαι καλά!
Η "ποίηση" που λέτε είναι απλά ένα βλέμμα στα πράγματα. Το δικό μου βλέμμα. Δεν είναι απαραίτητο να σας αρέσει ή να σας είναι αντιληπτό. Πάντως ένα μπλογκ και μια ανάρτηση δεν μπορεί παρά με την "ποιητικότητα" να αντιμετωπίζει την περιστασιακή ενασχόληση με το θέμα. Η στίξη των παραπομπών είναι η διεθνώς προτυποιποιημένη που χρησιμοποιούμε οι σχετικοί με τις βιβλιοθήκες
. ...μα ας μείνουμε στην ουσία της ανάρτησης. Αλέκος Μ.
Δημοσίευση σχολίου