Μια φορά κι ένα καιρό μια χειμωνιάτικη νύχτα

Ήσουν 7-8 χρόνων στο πίσω κάθισμα του αυτοκινήτου, που μόνο του μάλλον κυλάει στη μαύρη χειμωνιάτικη νύχτα (μην υποκρίνεσαι τον έκπληκτο: οι νύχτες έχουν διάφορα χρώματα, το ξέρεις, έτσι δεν είναι;). Το ραδιόφωνο πρέπει να παίζει Λοΐζο, έρχεστε κοντά-κοντά με τον αδερφό σου γιατί κρυώνετε. Νοιώθω καμιά φορά πως οι ευκάλυπτοι αριστερά και δεξιά στο δρόμο αυτό μέτραγαν τα χρόνια που θα έρχονταν, είχαν κάποιο κρυμμένο μήνυμα που αμέλησα να επεξεργαστώ και να αποκωδικοποιήσω. Σου λέω λοιπόν, πρέπει να πηγαίνατε στο Λουτράκι νυχτερινή βόλτα με το αυτοκίνητο Κυριακή βράδυ – οι βόλτες τότε ήταν μικρών αποστάσεων - και έξω έκανε κρύο και φύσαγε πολύ και την άλλη μέρα είχες σχολείο – και μάλλον κάτι είχες αφήσει αδιάβαστο γιατί σε γέμιζε θλίψη η μέρα που τελείωνε και αγωνία η μέρα που ερχόταν. Όμως εκείνη η στιγμή, με τη μάνα και το πατέρα στο μπροστινό κάθισμα, τη μουσική, την Κυριακή που ήταν ακόμη Κυριακή, τη βροχή, τη μέσα ζεστασιά μας, μοιάζει παράξενο πως υπήρχε μέσα σου τόσα χρόνια και σιγόκαιγε χωρίς να χάνεται στην ομίχλη της λήθης. Θα μπορούσε να είναι μια άλλη ανάμνηση, πιο μεγάλη, πιο φωτεινή, με άλλη μουσική και χρώματα.

Καθώς πιάνω στα χέρια μου την ανάμνηση (δεν χρειάζεται ο δεύτερος ενικός πια, αυτόν τον έχω για τα άυλα πράγματα του παρελθόντος) προσπαθώ να καταλάβω ποιο δόλωμα την τράβηξε έξω. Δεν είναι μια έντονη διάθεση φυγής που με ταλαιπωρεί τον τελευταίο καιρό. Δεν είναι ίσως ούτε ένας πόνος στη μέση που προκαλεί αναπολήσεις. Η ανάμνηση είναι ζωντανή, αποφασίζω να την πετάξω πίσω, έτσι κάνω πάντα, ποτέ δεν τις τρώω. Μαζεύω τα καλάμια μου και επιστρέφω στον ύπνο, είναι Κυριακή βράδυ και μόλις συνειδητοποίησα πως άκουγα ένα CD του Λοΐζου και μάλλον αυτό τράβηξε μια νύχτα του ’80 έξω στο σήμερα, εδώ που πιάνω τώρα να φτιάξω το γάλα στον μεγάλο και να ταΐσω τη μικρή, να τους βάλω για ύπνο και να ξαπλώσω και εγώ με την καλή μου.

Αύριο είναι Δευτέρα και μάλλον πάλι κάτι αφήνω ημιτελές, γιατί με γεμίζει θλίψη η μέρα που τελειώνει και δυσφορία η μέρα που θα’ ρθει.

Σκέψεις για τη Συνδιάσκεψη

Στις 27 και 28 Ιανουαρίου 2011 πραγματοποιείται στην Αίγλη του Ζαππείου η «Συνδιάσκεψη για την Διαμόρφωση Εθνικής Πολιτικής για τα Αρχεία και τις Βιβλιοθήκες». Θα «χαιρετίσει» ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας Κάρολος Παπούλιας , η Υπουργός Παιδείας και διά βίου μπλα-μπλα Άννα Διαμαντοπούλου, ο Υπουργός Εσωτερικών, Αποκέντρωσης & Ηλεκτρονικής Διακυβέρνησης Γιάννης Ραγκούσης και ο Υπουργός Πολιτισμού & Τουρισμού Πέτρος Γερουλάνος.

Ως κείμενο είναι απαραίτητο να υπάρχει μια «εθνική πολιτική για τις βιβλιοθήκες και τα αρχεία». Γνωρίζουμε όλοι σε ποια σαθρά θεμέλια, αποσπασματικά και ευκαιριακά χτίστηκε τα τελευταία χρόνια η ετοιμόρροπη πλέον εντυπωσιακή ανάπτυξη των βιβλιοθηκών και των αρχείων. Οι ειδικοί επιτέλους θα μιλήσουν, θα συν-διαμορφώσουν μια τεχνοκρατική και θεωρητική πλατφόρμα που θα απαντήσει στις απαιτήσεις και τις δυνατότητες των καιρών, αλλά και στο όραμα μιας κοινωνίας της γνώσης και της μνήμης. Απ’ όσο ξέρω είναι η πρώτη φορά που γίνεται τέτοια «διάσκεψη» για «διαμόρφωση» «εθνικής πολιτικής» για το χώρο μας.

Υπάρχουν πολλές ενδιαφέρουσες ομιλίες και σχετικές με τη διαμόρφωση και τον εμπλουτισμό αυτής της εθνικής πολιτικής, όπως εξάλλου και «συνήθεις» παρεμβάσεις από «συνήθεις» ομιλητές που θα ξαναπούν τα «συνηθισμένα» πράγματα καθώς θα κρύβουν τη λιποβαρή πραγματικότητά τους. Εξαιρετικά ενδιαφέρουσες, χρήσιμες και εντός θέματος πρέπει να θεωρήσουμε νομίζω και τις εισηγήσεις των ξένων ομιλητών.

Στο κομμάτι της συνδιάσκεψης που αφορά στα αρχεία νομίζω πως τα πράγματα είναι λίγο «ελλιπή», ας πούμε για παράδειγμα πως στην ενότητα «αρχεία και έρευνα» οι ανακοινώσεις αφορούν μόνο στην έρευνα των ιστορικών, ενώ «λίγη» θεωρώ και την ενότητα για τα «αρχεία και τη δημόσια διοίκηση», το μεγάλο «ασθενή» δηλαδή για αρχειονόμους και πολίτες.

Εύχομαι να προκύψει μια ουσιαστική συγχώνευση των διεργασιών και των προβληματισμών της Συνδιάσκεψης, των προτάσεων της αρμόδιας επιτροπής του Υπουργείου και της αναμενόμενης διαβούλευσης. Είναι λίγο «φιέστα» όλο αυτό που γίνεται, όμως είμαι σίγουρος πως πια δεν «τυφλώνει» τον κόσμο των ειδικών των βιβλιοθηκών και των αρχείων, που έχουν συνηθίσει στις φανφάρες και εναγωνίως αναζητούν και επιμένουν σε ουσιαστικές λύσεις. Κατά πόσο θα δεσμεύει τις κυβερνήσεις αυτή η πολιτική που θα προκύψει; Είναι άδικο να προβλέψουμε πως δεν θα τις δεσμεύει καθόλου; Είναι υπερβολικό να πούμε ότι η απουσία εθνικής πολιτικής τον καιρό των παχιών αγελάδων και οι συνέπειές της στην ανισομερή και εύθραυστη ανάπτυξή τους, δεν μπορεί να ισοσκελιστεί από μια «ωραία» και «σοφά» διατυπωμένη πολιτική την περίοδο που ο επιθανάτιος ρόγχος τους θορυβεί ενοχλητικά παντού στην Ελλάδα;

Εύχομαι (γιατί δεν ελπίζω) οι προτάσεις να γίνουν αποφάσεις και να υλοποιηθούν. Και ας κριθούν ως έργα. Όχι ως εξαγγελίες.

Τι είναι η "πράσινη ανάπτυξη";

... μην είναι αυτό που έλεγε το ΠΑΣΟΚ πριν γίνει κυβέρνηση;

ΟΧΙ!

"Πράσινη ανάπτυξη" είναι αυτό που λέει ο Υπουργός Επικρατείας Χ. Παμπούκης:

"Δεν μπορούν να υπάρξουν ανάπτυξη και νέες επενδύσεις χωρίς παρεκκλίσεις από τις πολεοδομικές και τις περιβαλλοντικές διατάξεις"

Το χάσμα

Η πρώτη φορά που το είδα πρέπει να ήταν πριν από… 13 χρόνια – μάλλον. Η αντίδραση ήταν παρόμοια με τις επόμενες: παρατεταμένο ξάφνιασμα, αποβλακωμένο ύφος, γκριμάτσα απορίας, μειδίαμα (με αυτή τη σειρά). Το χάσμα προκαλεί αυτές τις αντιδράσεις, για το χάσμα μιλάμε. Αυτό είδα τότε που σας λέω.

Ήμουν φαντάρος στα Γιάννενα, «ψάρι» ολόφρεσκο με αρκετές ποσότητες μοναξιάς. Κάποια στιγμή ακούω έναν τύπο να μουρμουρίζει το «Δημοσθένους Λέξις» («Σαν βγω απ’ αυτή τη φυλακή κανείς δεν θα με περιμένει») και χαρούμενος που επιτέλους θα ανταλλάξω κουβέντα του λέω:
- «ωραίο τραγούδι».
- «Ναι, θεός ο Νότης»
- «ο… Νότης;»
- «Εντάξει το έχει πει και ο Νταλάρας μετά, αλλά σαν το Σφακιανάκη κανείς»
- (Μεταααα-βολή….)

Λίγο καιρό μετά στη μονάδα στη Λήμνο χαρούμενος ανακοίνωσα στην παρέα ότι την Κυριακή θα έρθει η Άλκη Ζέη στο νησί και θα γίνει μια εκδήλωση προς τιμήν της στο θέατρο «Μαρούλα», αν θυμάμαι καλά. Εντάξει δεν περίμενα αλαλαγμούς έξαλλου ενθουσιασμού, αλλά συγγνώμη ούτε ένας δεν ήξερε στη… μορφωμένη ΕΣΣΟ μας τη συγγραφέα.

4 χρόνια μετά ήμασταν στο Λαγονήσι μια παρέα ζευγαριών (ξέρετε αγκαλίτσες, ερωτούληδες, καυγαδάκια, μουτράκια, μαγκιές, συζητήσεις για νύχια, πόδια, μαλλιά μπλα, μπλα, μπλα…, ποδόσφαιρο, αυτοκίνητα, μηχανές, στρατό μπλα, μπλα, μπλα, πολύ ενδιαφέρον!!!!!) σε ένα σπίτι για ένα Σαββατοκύριακο - γύρω στα είκοσι άτομα. Το ανάλαφρο κλίμα απέκτησε τον ιδιαίτερο αυτό φυλετικό ανταγωνισμό που προκαλεί το TABOO, όταν το παίζουν άντρες με γυναίκες. Κάποια στιγμή κάποια είπε (μάλλον περιγράφοντας τη λέξη κανάλι): «ήταν η ΥΕΝΕΔ». Μία από την παρέα ρώτησε με πειστική απορία: «ποια είναι αυτή;». Σταματήσαμε όλοι, γυρίσαμε να τη δούμε και με παρατεταμένο ξάφνιασμα, αποβλακωμένο ύφος, γκριμάτσα απορίας, μειδίαμα (με αυτή τη σειρά) της εξηγήσαμε. Οι περισσότεροι από εμάς συνειδητοποιήσαμε τότε ότι δεν ήμασταν οι τελευταίοι που γεννήθηκαν σε αυτή τη γη.

Πριν από 3 χρόνια σε μια εταιρία που δούλευαν κάποιοι συνάδελφοι, το ραδιόφωνο, που ήταν μονίμως ανοιχτό, έπαιξε (κατά λάθος;) ένα τραγούδι που τραγουδούσε η Σωτηρία Μπέλλου. Ο διάλογος που ακολούθησε μεταξύ δυο φιλενάδων με μικρή διαφορά ηλικίας είναι ο εξής:
- «επιτέλους και ένα φυσιολογικό τραγούδι»
- «μμμμ»
- «τι φωνή αυτή η γυναίκα!»
- «Ποια;»
- «Η Σωτηρία Μπέλλου»
- «Ποια είναι αυτή;»

Το τελευταίο είναι τελείως φρέσκο, σπαρταριστό. Μια μέλλουσα συνάδελφος προσπαθώντας να καταλογογραφήσει ένα βιβλίο με ρωτάει (δυστυχώς) δυνατά:
- «Ποιος είναι τώρα ο συγγραφέας σε αυτό το βιβλίο: η Νανά ή ο Ζόλας;»
- «……..» ) «βύσσινο, αεροπλάνο, πλατάγιασμα, βύσσινο, αεροπλάνο».

Μου έχουν πει πως είμαι λίγο σνομπ. Νομίζω πως με τα χρόνια και τα… απανωτά χτυπήματα το πράγμα έχει διορθωθεί αισθητά. Εντάξει κάποια πράγματα δεν τα γνωρίζω, δεν με ενδιαφέρουν, τα κοροϊδεύω. Αλλά πλέον δεν διαγράφουν για μένα τους ανθρώπους που αφορούν. Όμως προσπαθώ να καταλάβω ποιος δημιούργησε αυτά τα χάσματα. Να ήταν μονάχα ο χρόνος, ας πούμε πως το χωνεύεις. Έχω όμως την αίσθηση πως όσο περνάει ο καιρός καλλιεργούνται παράλληλοι κόσμοι που δεν συναντιούνται βέβαια πουθενά, που δεν γνωρίζουν καν ο ένας την ύπαρξη του άλλου. Δεν είναι ανάγκη να σου αρέσει η Μπέλλου, φιλενάδα, αλλά να μην την έχεις ακούσει ποτέ; Το Ζολά ποτέ; Ο Γκαίτε ήταν συγγραφέας, όχι μόδιστρος και, ναι, το μικρό του δεν ήταν Φάουστ. Όσο για τον Μπάυρον, άστο τώρα.

Θα στο πω κι αλλιώς: τα χάσματα είναι τείχη χτισμένα προς τα κάτω, προς τα μέσα. Δεν τα περνάς, δεν τα γκρεμίζεις. Μόνο τα γεμίζεις σιγά-σιγά πέφτοντας στο κενό τους.

Μαθήματα ποιητικής φυτολογίας

Οι ποιητικές ιδέες είναι πεπερασμένες. Όπως και οι άλλες εξάλλου, οι πολιτικές. Ενώ ωστόσο φυτεύεις τους σπόρους ενός φυτού, ό,τι τελικά φυτρώνει διαφέρει στην ανάπτυξή του μετά και την καρποφορία του. Όλοι οι άνθρωποι είναι άνθρωποι (!), αλλά δεν είναι ίδιοι. Κάπως έτσι και της ποίησης οι καρποί και η περιποίηση που τους επιφυλάσσουν οι ποιητές.

Το πρώτο παράδειγμα που μου έρχεται στο νου είναι το… κουκούτσι

Ο Πέτερ-Πάουλ Τσαλ έχει γράψει ένα ποίημα με τίτλο «ο σκληρός πυρήνας»:

Ο σκληρός πυρήνας
- ενός κερασιού π.χ. –
είναι πάντοτε
μη φαγώσιμος

γι’ αυτό τον φτύνουμε

Σε κατάλληλο έδαφος
Μπορεί να γίνει δέντρο

Ο Αργύρης Χιόνης στην ενότητα ποιημάτων με τίτλο «στο Υπόγειο» γράφει:

Τρώω καρπό, φτύνω κουκούτσι, φυτρώνει δέντρο.
Αχ, να ‘χα κι εγώ κουκούτσι, να το ‘φτυνε ο θάνατος, να φύτρωνα ξανά…

Και καθώς κατευθυνόμαστε στην πιο μικρή μορφή, λέει ο Ντίνος Χριστιανόπουλος, σε ένα «μονόχορδό του» ποίημα:

Και τι δεν κάνατε για να με θάψετε, όμως ξεχάσατε πως είμαι σπόρος

Νομίζω πως οι καρποί της ποίησης (πολιτικοί, μεταφυσικοί ή υπαρξιακοί) είναι βρώσιμοι - το χρώμα, η μυρωδιά, η γεύση τελικά σε αυτό παραπέμπουν. Όμως μην ξεχάσετε να φτύσετε το κουκούτσι. Αυτό δεν τρώγεται, αναπαράγεται.
***
Βιβλιογραφία:
- Ποιήματα / Πέτερ-Πάουλ Τσαλ. μετ. Θ. Δ. Φραγκόπουλος. Αθήνα: Κέδρος, 1999
- Στο Υπόγειο / Αργύρης Χιόνης. Αθήνα: Νεφέλη, 2004
- Μικρά ποιήματα / Ντίνος Χριστιανόπουλος. Θεσσαλονίκη: Ιανός, 2004
***
Η φωτογραφία είναι του Σπύρου Μελετζή

Οι χτιστάδες

Οι παρακάτω ηγέτες ταυτίζονται με τείχη που υψώθηκαν για να "προστατεύσουν" και να "αποκλείσουν".

Αναπτύξτε:

Σκόρπιες παραλλαγές στο ανείπωτο

Να ξεκινάς φίλε μου με ωραία γράμματα, στολισμένα φαντασίες και όνειρα και ας μένουν μόνο αρχικά, ώσπου να τα τελειώσεις να έχεις κοιμηθεί αποκαμωμένος. Αρχιγράμματα σαν κυπαρίσσια- πάντα κεφαλαία – ή μια γυναίκα και ένας άντρας που σμίγουν τα χέρια τους, ένας φράχτης στολισμένος κισσό, ένας φουντωμένος πεύκος, μια τρίαινα, πίσω από ένα «Β» εσύ να παίζεις κρυφτό αυτά τα παλιά παιδικά σου χρόνια που δεν σε αφορούσε ο θάνατος. Το Ανθολόγιο της ζωής σου να φτιάχνεις, τις ίχνη που σου άφησαν βουνά και χαλασμένες πολιτείες και σπίτια που στοίχειωσε ο χρόνος, και σώματα που άγγιξες.
*****
Ήθελα πάλι να σου πω ότι αν καμιά φορά μπεις στα όνειρά μου και δεν με βρεις, θα είμαι στο πατάρι – εκεί που μαζεύω τις ενοχές μου από παιδί. Τις προφυλάσσω από τ’ άλλα όνειρα (εφιάλτες, ερωτικά, ταξιδιωτικά, πολεμικά και άλλα). Να μένουν έτσι ανόθευτες θα σου έλεγα, όμως υποψιάζεσαι (ορθώς) πως φοβάμαι μην μου τις πάρουν. Και εσύ ξέρεις τι κάνουν τα όνειρα τις ενοχές, αφού και εσύ μια τέτοια είσαι.
*******
Σκέπασα τα παιδιά, έκλεισα τα εξώφυλλα, ξάπλωσα πλάι της – το σώμα της με πήρε κοντά της και αποκοιμήθηκα. Αύριο θα αδειάσουμε το δέντρο από τα στολίδια του. Όσο μεγαλώνω, επινοώ τελετές για να ξορκίζω την απώλεια.
*******
Καλή χρονιά αδέρφια