Μνημείο πεσόντων - I

Στον τόπο που γεννήθηκα υπήρχε ένα τροχείο παιδικών ονείρων. Το ‘χε ένας άνθρωπος παλαιικός. Πολλοί τον ήξεραν ως κυρ Νίκο Μακαρούτσο. Με τις χαβάγιες του και τις καντάδες στα δροσερά κορίτσια μιας βραδιάς που ξημέρωσε πριν από χρόνια. Τα χοντρά του χέρια θα αμφέβαλες πώς φτιάχνουν τέτοια χαριτωμένα δίστιχα και τραγούδια, μουσικές αμετάκλητα χαμένες.

Γυρνώ συχνά κι αναζητώ τη γελαστή και ευγενική μορφή του. Δεν ξέρω αν είναι που ‘χει πεθάνει, όμως το τροχείο δεν υπάρχει πια. Κι ένα μαγαζί με ηλεκτρικές συσκευές βρίσκεται τώρα στη θέση του.

Ίχνη στην άμμο της ανάγνωσης

Οι πορείες της ανάγνωσης ακολουθούν τις πορείες της ζωής ή σπανιότερα οδηγούν σε αυτές.

Τα πρώτα μου αναγνώσματα μετά το Βερν και τον Κρόνιν, τη Ζέη και τη Σαρρή ήταν οι μεγάλοι κλασικοί: Ουγκώ, Ζολά, Μπαλζάκ, Τολστόι και Ντοστογιέφσκι. Λίγο ως πολύ – κατά κανόνα δερματόδετα – υπήρχαν σε όλα τα σπίτια των τελών του ’70 και των αρχών του ’80. Από τα «έτοιμα» της οικογενειακής βιβλιοθήκης: ο Καζαντζάκης, ο Κονδυλάκης, ο Καρκαβίτσας, ο Ονέ, ο Σαρτρ (τη Ναυτία δεν την κατάφερα ποτέ), ο Ντίκενς.

Παράλληλα με αυτά που εξαντλούνταν άρχισε η αναζήτηση στις εκθέσεις βιβλίου – ένας πάγκος τα καλοκαίρια στο Φλοίσβο - και τα ελάχιστα βιβλιοπωλεία της μικρής μου πόλης: Στάινμπεκ, Λόντον, Βενέζης, Μυριβίλης, Καραγάτσης, Τερζάκης, Παπαδιαμάντης, Λουντέμης. Κάθε όνομα και μία περίοδος ανάγνωσης μέχρι να εξαντληθούν τα διαθέσιμα έργα. Στο Λύκειο αρχίζει να μπαίνει και η ποίηση (Ρίτσος και Ελύτης), αλλά και μια «κατάπτυστη» ανορθόδοξη εμμονή που ευτυχώς πέρασε ανεπιστρεπτί (Έριχ φον Νταίνικεν).

Στην Αθήνα τα πράγματα άλλαξαν. Οι πηγές περισσότερες, καινούρια ενδιαφέροντα και εμμονές, πιο επιλεκτικός στο επόμενο βήμα. Στην πεζογραφία έρχονται οι σουρρεαλιστές, ο Μπόρχες, ο Λάβκραφτ, ο Φώκνερ, ο Κάφκα, ο Χαμσούν, ο Τένεσσι Ουίλιαμς, ο Τουργκιένιεφ, ο Νεσίν, οι μπήτνικ. Ο Μπάροουζ στο τέλος μιας αναζήτησης πειραματισμού με τη γλώσσα και τη φόρμα ήρθε σχεδόν να καταργήσει τη σχέση με την πεζογραφία.

Παράλληλα άρχισε να κερδίζει χώρο η ποίηση (Καβάφης, Καρυωτάκης, Βρεττάκος, Εγγονόπουλος, Εμπειρίκος, Ρίτσος, Καρούζος, Σαχτούρης, Σεφέρης, Μαγιακόφσκι, Νερούντα). Η επικοινωνιολογία και τα ΜΜΕ (λόγω σπουδών) είναι 30 περίπου βιβλία στη βιβλιοθήκη μου, η βιβλιοθηκονομία (και εδώ λόγω σπουδών) φτηνά άφησε πίσω της κάνα δυο. Τα κόμικ με «ταλαιπώρησαν καιρό, μέχρι που τα χόρτασα και με τρυφερή συγκατάβαση ακόμη τα παρακολουθώ.

Μετά τα 30 αν και η πεζογραφία φυτοζωεί στα ενδιαφέροντά μου (Φραγκιάς, Χατζής, Μέλβιλ, Σάλιντζερ κ.α.), η ποίηση εδραιώνεται: περισσότερος Ρίτσος, Λειβαδίτης, Σινόπουλος, Λόρκα, Δημουλά – η ποίηση δεν διαβάζεται άπαξ, σε βρίσκει και τη βρίσκεις πάντα από την αρχή.

Καινούρια ήθη, η τέχνη, οι βιογραφίες και η πολιτική ιστορία. Τα κινήματα και οι μεγάλοι ζωγράφοι (το Χρονικό της τέχνης, οι σειρές του Phaidon/Καστανιώτης και της Taschen) από τη μια, ο Φρόυντ, ο Γιουνγκ, Ο Μπόρχες, ο Τζόυς, ο Λόρκα, ο Στάλιν, ο Τρότσκυ, ο Λένιν, ο Μαρξ, ο Μάο, ο Τσε, η Αχμάτοβα, η Τσβετάγεβα από την άλλη. Και δίπλα σε αυτά ο ναζισμός και ο φασισμός, η Αντίσταση και ο Εμφύλιος, ο ισπανικός εμφύλιος, ο κομμουνισμός, ο αναρχισμός, ο τροτσκισμός κ.ο.κ.

Μέσα σε όλα αυτά εισέβαλαν τα λαϊκά παραμύθια (ελληνικά και ξένα), η ιστορία του βιβλίου, της ανάγνωσης, της ομορφιάς, του ερωτισμού, η πρόσληψη του θανάτου στη Δύση, η σημειολογία, η ελληνική αρχαιότητα. Ανάγνωση και τύπος: εφημερίδες καθημερινά και τα λογοτεχνικά περιοδικά σε σχεδόν μηνιαία βάση (Διαβάζω, Δέντρο, Εντευκτήριο, Ελίτροχος, η Λέξη, οδός Πανός).

Η ανάγνωση είναι ανάσα, διάλογος σχεδόν νυχτερινός, ασφάλεια και συγκρότηση, εξομολόγηση με εξασφαλισμένο το απόρρητο των ζητούμενων. Παρόλα αυτά είναι και εικόνα: τα ίχνη της θα τα δεις σε ένα σπίτι με πολλά, λίγα ή καθόλου βιβλία. Μια τέτοια πορεία έχει σταθμούς, για διάφορους λόγους ξεχωριστούς. Γι’ αυτούς θα γράψω κάποια άλλη στιγμή.

Καλώ τους «συνομιλητές» μου bloggers για μια δική τους εξιστόρηση της αναγνωστικής τους πορείας:

http://informationavenger.wordpress.com/
http://librinfoscience.blogspot.com/
http://kosvas.pblogs.gr/
http://e-scriptorum.blogspot.com/
http://vivliothikonomos.blogspot.com/
http://www.voltitses.blogspot.com/
http://openarchives.blogspot.com/
http://www.voltitses.blogspot.com/
http://korinthos.blogspot.com/
http://kosvas.pblogs.gr/

Το βιβλίο που δεν ήθελε να διαβαστεί

Οι μικρές εκπλήξεις σε συναντούν σε ανύποπτο χρόνο, σε ανύποπτα μέρη. Στη 2η Έκθεση Παιδικού και Εφηβικού Βιβλίου συνάντησα το Σάββατο ένα βιβλίο που αξίζει να διαβαστεί.

Το βιβλίο, ένα παραμύθι για μικρούς και μεγάλους, μιλάει για ένα βιβλίο ή έναν άνθρωπο που αποφεύγει επίμονα τη φθορά του χρόνου και το συγχρωτισμό με την καθημερινότητα. Όταν ο μάταιος αγώνας του να μείνει ανέγγιχτο το οδηγεί σε ένα παιδί με πράσσινα γυαλιά, θα καταλάβει πως η μουσική που κρύβουμε μέσα μας είναι ακριβώς αυτό: η φθορά του χρόνου και ο συγχρωτισμός με την καθημερινότητα.

Η δεύτερη έκπληξη, αν η πρώτη είναι η ώριμη μαγεία και η πρωτοτυπία αυτού του βιβλίου, είναι η συγγραφέας του: η 34χρονη βιβλιοθηκονόμος Βασιλική Κάργα. Γεννήθηκε το 1974, λατρεύει τα βιβλία (και προφανώς τη δουλειά της), είναι απόφοιτος της Βιβλιοθηκονομίας και το πρώτο της βιβλίο υπόσχεται πιστεύω μια πολύ ουσιαστική συνέχεια.

Το "βιβλίο που δεν ήθελε να διαβαστεί" εκδόθηκε το Μάιο του 2008 από τις εκδόσεις "Επόμενος Σταθμός" και στα ατού του είναι και η ατμοσφαιρική εικονογράφηση του Νίκου Κουμαριά

Με τη συγχρηματοδότηση της Ελλάδας

Στις προβλεπόμενες κοινοποιήσεις/διαφημίσεις έργων με κοινή χρηματοδότηση Ευρωπαϊκής Ένωσης και ελληνικού δημοσίου είναι πάγια η φράση "το έργο γίνεται με συγχρηματοδότηση της Ευρωπαϊκής Ένωσης".

Δεδομένου ότι ο "συγχρηματοδότης" δεν είναι ο βασικός χρηματοδότης, αλλά αυτός που "βάζει" τα λιγότερα, μήπως το ορθό θα ήταν η φράση να είναι "το έργο γίνεται με συγχρηματοδότηση του ελληνικού δημοσίου";

Βέβαια. Αλλά τότε θα πάσχαμε επικοινωνιακά, καθώς θα γινόταν αντιληπτό ότι ό,τι διαφημίζεται (εκπαίδευση, δρόμοι, βιβλιοθήκες, προγράμματα, εκσυγχρονισμός, εφαρμογές κτλ) δεν έχει βασικό χρηματοδότη την Ελλάδα, αλλά τους ξένους.

Δηλαδή ότι χωρίς τους βάρβαρους δεν υπάρχει μια κάποια λύσις...

Η πιο γλυκειά εκδίκηση στο χρήστη μιας βιβλιοθήκης

Εργάζομαι σε βιβλιοθήκες περίπου 10 χρόνια τώρα. Οι πελάτες του "μαγαζιού" είναι άλλοτε φοιτητές, άλλοτε στελέχη και διευθυντές μιας επιχείρησης, άλλοτε ερευνητές και πολίτες κάθε ηλικίας. Κοινό γνώρισμα στις περισσότερες περιπτώσεις, που θα απευθυνθούν σε μένα για να τους εξυπηρετήσω, είναι ότι σπάνια ξέρουν ακριβώς τι θέλουν ή ότι σπάνια θα πουν εξαρχής αυτό που αναζητούν (ένα θέμα, όχι ένα βιβλίο). Οπότε γίνεται το λεγόμενο "σκάψιμο": ψάχνεις να βρεις τι θέλει ο χρήστης εκτελώντας ουσιαστικά μια μίνι συνέντευξη.

Οι χρήστες έχοντας συνηθίσει να εξυπηρετούνται σπάνια, όταν εσύ θα κάνεις τη δουλειά σου όπως πρέπει (βρεις ή παραπέμψεις εκεί που θα βρουν αυτό που θέλουν) συχνά εκπλήσσονται! Ένα μεγάλο και "ολόκληρο", χαρούμενο και ανακουφισμένο "σας ευχαριστώ πολύ για τη βοήθειά σας" λέγεται συνέχεια. Σε μερικές περιπτώσεις θα ξανάρθουν ύστερα από λίγες μέρες με ένα συμβολικό δώρο: μια κούπα, ένα βιβλίο, ένα αντικείμενο για το γραφείο σου. Μου έχει τύχει και δημόσιο "ευχαριστώ" στη συμβολή μου... στην έρευνα τυπωμένο σε βιβλίο ενός συγγραφέα.

Και αυτή είναι η αγαπημένη μου εκδίκηση πάντα: "Μην με ευχαριστείτε. Αυτή είναι η δουλειά μου"...

Το "Ένα Βιβλίο" και οι βιβλιοθήκες

Η ιστορία του πολιτισμού μας είναι γεμάτη από παραδείγματα αυτής της προαιώνιας προσπάθειας να άρχει στο πνεύμα ο φασισμός του ενός βιβλίου. Του βιβλίου των βιβλίων, του βιβλίου που περιέχει όλα όσα γράφτηκαν και θα γραφτούν, του Ενός που περιγράφει τη μόνη αλήθεια. Του μόνου αντικειμένου της πίστης μας.

Η απολυταρχία αυτή, γνωστή καταρχήν στις άλλοτε παντοδύναμες θρησκείες (Βίβλος, Κοράνι κ.ο.κ.) συνεχίστηκε συν τω χρόνω στην αντικαταστάτρια πίστη, την πολιτική σκέψη (Κεφάλαιο, Κόκκινο Βιβλίο του Μάο, Mein Kampf κ.ο.κ.). Η σημερινή αντιστοιχία θα βρισκόταν ίσως στο διαδίκτυο: με τον ίδιο φανατισμό που άλλοτε υπερσπίζονταν την πανσοφία της Βίβλου, σήμερα οι απόστολοι της νέας αλήθειας διακηρύσσουν την παντοδυναμία του internet. Ίσως μία ειδοποιός διαφορά είναι ότι σήμερα υπερασπίζονται το μέσο και όχι το περιεχόμενο.

Οι βιβλιοθήκες ανέκαθεν δεν τα πήγαιναν καλά με το Ένα Βιβλίο. Γι' αυτό όποτε η απολυταρχία του ήταν δεδομένη και αναμφισβήτητη, οι βιβλιοθήκες καταστρέφονταν και οι υπόλοιποι "πληβείοι" του πνεύματος καίγονταν. Οι βιβλιοθήκες, ίσως ο μόνος θεσμός που από την αρχαιότητα και από την αρχή του υπερασπίζεται το δικαίωμα στην επιλογή, είναι η ιστορία του πνεύματος, όχι η αρχαιολογία του. Είναι ο διάλογος, η διαδικασία, η σαφώς καταδικασμένη να αποτύχει προσπάθεια να εξηγήσουμε, να περιγράψουμε ή να αναιρέσουμε. Είναι σαφώς μια κιβωτός φιλόξενη για όλα τα είδη.


Οι βιβλιοθήκες σήμερα συνδιαλλέγονται με το Ένα Βιβλίο του διαδικτύου. Το περιέχουν όπως περιέχουν τη Βίβλο, το Κοράνι, το Κεφάλαιο. Οι υπηρέτες τους - οι βιβλιοθηκονόμοι - δειλοί και άβουλοι αντάμα το υπηρετούν συχνά με φανατισμό από φόβο μην τους καταργήσει.


Όμως ξέρουμε καλά: το βιβλίο και οι βιβλιοθήκες δεν θα ακυρωθούν ποτέ. Γιατί απλά η απόπειρα να εξηγήσουμε, ποτέ δεν θα πάψει κάπου να καταγράφεται και από κάπου να κατανέμεται. Γιατί απλά η απόπειρα να εξηγήσουμε ποτέ δεν θα είναι επιτυχημένη, δεν θα καταλήξει στη μία αλήθεια, το ένα βιβλίο. Γιατί ο πολιτισμός μας δεν είναι η ερμηνεία, αλλά η προσπάθεια να ερμηνεύσουμε.

Ο Τσε Γκεβάρα, η επαναστατική βιβλιοθήκη και ο Μπόρχες

Δεν ξέρω αν θα χαρακτηρίζαμε «επαναστατική» και τη βιβλιοθήκη ενός επαναστάτη, όμως ο Τσε ήταν μία ιδιαίτερη περίπτωση βιβλιόφιλου με μία «κινητή» προσωπική βιβλιοθήκη να τον ακολουθεί ή να σταθμεύει στους επαναστατικούς του σταθμούς.

Η βιβλιοφιλία του ξεκινά από τα παιδικά χρόνια, όταν και αρχίζει να συντάσσει κατάλογο με τα (ταξιδιωτικά και περιπετειώδη) βιβλία που έχει διαβάσει: το περιβόητο «αλφαβητικό ευρετήριο γενικών αναγνωσμάτων». Η εφηβεία τον βρίσκει με ένταση των ασθματικών εξάρσεων γεγονός που τον στρέφει επιθετικά στον αθλητισμό και στις δύσκολες στιγμές με μανία στο διάβασμα. Οι επιλογές του χαοτικές: περιπετειώδη μυθιστορήματα, περιηγήσεις και ταξίδια, Μποντλέρ, Βοκάκιος, Γιουνγκ, Άντλερ και Φρόυντ, Ζολά, Φώκνερ, Στάινμπεκ, Μαλαρμέ, Έγκελς, Μαρξ, Λόρκα, Βερλέν, Νίτσε, Ράσελ Χ. Γ. Γουέλς.. Ως φοιτητής της ιατρικής σχολής του Πανεπιστημίου του Μπουένος Άιρες υποδεικνύεται από τους υπαλλήλους της βιβλιοθήκης ως «πρότυπο μελετηρού φοιτητή», καθώς περνά εκεί 10-12 ώρες την ημέρα διαβάζοντας! Μελετά όμως πραγματικά ιατρική; Μα φυσικά διαβάζει… λογοτεχνία, ψυχολογία και τα ιατρικά θέματα που τον ενδιαφέρουν, όχι αυτά που σπουδάζει.

Τα χρόνια περνούν και συναντούμε τον Τσε στο Κονγκό. Μαζί με όπλα και φάρμακα ο κομαντάντε δέχεται με κάθε αποστολή από την Κούβα βιβλία που έχει ζητήσει. Στην αναμονή και ανάπαυλα των επαναστατικών του ενεργειών διαβάζει Μαρτί, Μαρξ και… Όμηρο (Ιλιάδα και Οδύσσεια). Η αποτυχία της επανάστασης στο Κονγκό τον οδηγεί στη Βολιβία. Εν μέσω μαχών και πολλών ημερών αϋπνίας θα διαβάσει Κρότσε, Τρότσκι, Ρίβετ, τα απομνημονεύματα του Ντε Γκωλ και του Τσώρτσιλ, Ντιντερό και Χέγκελ.

Με έναν ύπουλο τρόπο η μοίρα και τα χρόνια είχαν ορίσει μια ιδιόμορφη σχέση του Τσε και με τον άλλο διάσημο Αργεντινό, τον Χορχέ Λουίς Μπόρχες. Ο πατέρας του Τσε είχε αποβληθεί στα νιάτα του από το Κολέχιο Νασιονάλ γιατί είχε χαστουκίσει τον συμφοιτητή του Μπόρχες, όταν αυτός τον είχε «καρφώσει» σε έναν καθηγητή λέγοντας: «κύριε αυτός δεν μ’ αφήνει να διαβάσω»!!!

Ανακοίνωση της Πρυτανείας του Πανεπιστημίου Πατρών για την απόλυση των συμβασιούχων στις ακαδημαϊκές βιβλιοθήκες

ΕΝΗΜΕΡΩΣΗ ΤΗΣ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΑΚΗΣ ΚΟΙΝΟΤΗΤΑΣΓΙΑ ΤΑ ΣΗΜΑΝΤΙΚΑ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ ΤΗΣ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗΣ ΤΟΥ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΜΑΣ

Όπως είναι γνωστό από τις ενημερώσεις της Πρυτανικής Αρχής για τις Συνόδους των Πρυτάνεων και από τις δημόσιες παρεμβάσεις των συμβασιούχων της κεντρικής Βιβλιοθήκης μας, στις 31. 12. 2008 έληξαν οι συμβάσεις 13 εργαζομένων στη Βιβλιοθήκη. Το ζήτημα αυτό έθεσε για πρώτη φορά πριν από 8 μήνες στο ΥΠΕΠΘ, στη Διαχειριστική Αρχή του ΕΠΕΑΕΚ και στη Σύνοδο Πρυτάνεων το Πανεπιστήμιο Πατρών με την ταυτόχρονη επισήμανση των δραματικών επιπτώσεων για τη λειτουργία τωνΠανεπιστημιακών Βιβλιοθηκών.

Μετά από ένα διάστημα αμηχανίας, στις συνεχείς και αγωνιώδεις πιέσεις των Πρυτανικών Αρχών και των Βιβλιοθηκών είχαμε κατηγορηματικές διαβεβαιώσεις όλων των υπεύθυνων της Πολιτείας ότι θα γίνει κάθε προσπάθεια ώστε οι συμβασιούχοι υπάλληλοι να μείνουν στις θέσεις τους. Μάλιστα, στις 24 Σεπτεμβρίου με έγγραφό του το ΥΠΕΠΘ μας ενημέρωνε ότι θα προβεί σε κατ'εξαίρεσιν πρόσληψη υπαλλήλων για τις Βιβλιοθήκες και ζητούσε τις ενέργειές μας. Στην τελευταία Σύνοδο των Δελφών (31ηΟκτωβρίου – 1η Νοεμβρίου) η πολιτική ηγεσία του ΥΠΕΠΘ μπροστά στις πιεστικές τοποθετήσεις όλων των Πανεπιστημίων, μας διαβεβαίωσε για μια φορά ακόμα ότι θα προκηρυχθούν μέσω ΑΣΕΠ κατά προτεραιότητα εξειδικευμένες θέσεις με οκτάμηνες συμβάσεις προκειμένου να καταστεί δυνατή η απρόσκοπτη συνέχιση της λειτουργίας των Βιβλιοθηκών.

Δυστυχώς, ακόμα δεν υπάρχει κάποια θετική εξέλιξη για το θέμα αυτό και επομένως από την 1.1.2009 η Βιβλιοθήκη του Πανεπιστημίου μας στερείται των υπηρεσιών 13 έμπειρων υπαλλήλων με αποτέλεσμα να υπολειτουργεί σε όλα τα επίπεδα.

Το Πανεπιστήμιο, προκειμένου να αντιμετωπίσει τις οδυνηρές επιπτώσεις της απουσίας των συμβασιούχων και εξαντλώντας κάθε όριο "χειρισμού", μελετά τις δυνατότητες κάλυψης των μισθών των 13 εργαζομένων της Βιβλιοθήκης με δικούς του πόρους, τουλάχιστον για ένα μικρό χρονικό διάστημα. Ελπίζουμε ότι η Πολιτεία θα ανταποκριθεί στη στοιχειώδη υποχρέωση της συνέχισης της εργασίας των στελεχών αυτών, έστω και με το απαράδεκτο καθεστώς των συμβάσεων αντί της προκήρυξης οργανικών θέσεων, καθώς ο κίνδυνος μετατροπής της Βιβλιοθήκης μας σε μια, περιορισμένης λειτουργίας και ελαχίστων δυνατοτήτων, επαρχιακή Βιβλιοθήκη είναι ορατός.

Ο Πρύτανης

Σταύρος Κουμπιάς

Οι Αντιπρυτάνεις

Βασίλης Αναστασόπουλος

Δημήτρης Δουγένης

Κώστας Ραβάνης

Ζητείται διοργανωτής του 18ου Πανελλήνιου Συνεδρίου Ακαδημαϊκών Βιβλιοθηκών!

Σε δεινή θέση μετά τη λήξη των συμβάσεων των εργαζόμενων στις ακαδημαϊκές βιβλιοθήκες βρίσκεται τώρα και το καθιερωμένο ετήσιο Πανελλήνιο Συνέδριο των Ακαδημαϊκών Βιβλιοθηκών λόγω των ζητημάτων της μη χρηματοδότησης. Το εν λόγω Συνέδριο αποτελεί θεσμό στο χώρο των βιβλιοθηκών της χώρας μας, αφού σε αυτό καταγραφόταν κάθε χρόνο η ετήσια «παραγωγή» έργων και καινοτομιών. Με ανακοίνωση του Γεώργιου Ζάχου (διευθυντή της Βιβλιοθήκης του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων και πρώην διευθυντή της Εθνικής Βιβλιοθήκης της Ελλάδας) κανένα πανεπιστήμιο δεν δέχεται να αναλάβει τη διοργάνωση, ενώ την αρχική πρόθεση που είχε εκφράσει η βιβλιοθήκη του Πανεπιστημίου Πελοποννήσου απέρριψε το ίδιο το ίδρυμα με απόφασή του.

Το τελευταίο συνέδριο (το 17ο) έγινε τον περασμένο Οκτώβριο στα Γιάννενα. Εκεί υπήρξε πρωτόγνωρη για τα δεδομένα του χώρου μας ένταση και ανησυχία σχετικά με το μέλλον της χρηματοδότησης των ακαδημαϊκών βιβλιοθηκών. Η κατάσταση ήταν παρόμοια όσον αφορά στο κλίμα αγωνίας με αυτή του 6ου Συνεδρίου που είχε οργανώσει το ΕΚΠΑ το 1997. Σε εφημερίδα της εποχής διαβάζουμε:

«Σε κρίσιμη, για τη μελλοντική ύπαρξή τους, περίοδο, διοργανώνεται το 6ο Πανελλήνιο Συνέδριο Ακαδημαϊκών Βιβλιοθηκών, το βάρος της πραγματοποίησης του οποίου ανέλαβαν οι βιβλιοθηκονόμοι του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών. Η φετινή διοργάνωση συμπίπτει με μια ανασφαλή στιγμή ανακατατάξεων στις ακαδημαϊκές βιβλιοθήκες, εξαιτίας του 2ου Κοινοτικού Πλαισίου Στήριξης και η επίγνωση αυτών των αλλαγών, δηλαδή αν θα επιχορηγηθούν ή όχι οι ακαδημαϊκές βιβλιοθήκες, βαραίνει, σε μεγάλο βαθμό, το "κλίμα" του συνεδρίου.»

Ο κος Ζάχος αναφέρει ότι κατάφερε να εξασφαλίσει πλεόνασμα χρημάτων από τη διοργάνωση του συνεδρίου. Έτσι θα μπορέσει να πληρώσει τους 16 συμβασιούχους της πανεπιστημιακής βιβλιοθήκης Ιωαννίνων (42% του προσωπικού της) για 2 μήνες. Η μη χρηματοδότηση των ακαδημαϊκών βιβλιοθηκών από την κυβέρνηση θα τους άφηνε στο δρόμο μαζί με τους υπόλοιπους 364 συναδέλφους τους, οι οποίοι είναι άνεργοι από 1/1/2009.

Βιβλιοθηκονόμοι χωρίς σύνορα

Αν οι βιβλιοθήκες από τη σύστασή τους εμπεριέχουν την απουσία συνόρων ιδεολογικών, θρησκευτικών, φυλετικών ή άλλων, είναι επόμενο και οι λειτουργοί τους να διακατέχονται από τις ίδιες αρχές. Η διαφορά είναι βέβαια πάντα στην υλοποίηση αυτής της αρχής.

Ακολουθώντας τη παγκόσμια τάση δημιουργίας οργανώσεων "χωρίς σύνορα" οι Καναδοί φοιτητές του προγράμματος Master of Library and Information Science του University of Western Ontario προχώρησαν το 2005 στη δημιουργία της οργάνωσης "Librarians Without Borders"

Οι φοιτητές θέλοντας να συμβάλλουν στην ισότιμη πρόσβαση στις πληροφοριακές πηγές σε διάφορες περιοχές του πλανήτη αποφάσισαν να συμβάλλουν στην οικοδόμηση βιώσιμων βιβλιοθηκών και στην υποστήριξη των βιβλιοθηκονόμων τους. H Biblioteca Tutangi στην Ανγκόλα ήταν το πρώτο διεθνές έργο τους. Ο ενθουσιασμός και η επιμονή τους δεν σβήνουν, αντιθέτως όλο και δυναμώνουν. Πολλοί είναι αυτοί από όλο τον κόσμο που συντάσσονται και συνεργάζονται μαζί τους.

Νομίζω πως με τη στάση τους αυτή οι Καναδοί συνάδελφοι αποδεικνύουν ότι ένα επάγγελμα είναι λειτούργημα όταν το υπηρετείς έχοντας στόχο το κοινό καλό.

Επιστήμη, τεχνολογία και βιβλιοθήκες

Το Μάιο του 1922 δημοσιεύτηκε στο Journal of Industrial and Engineering Chemistry και ανατυπώθηκε στο Reprint and Circular series of the National Research Council (ΗΠΑ) το άρθρο του Charles L. Reese με τίτλο: Information needs in Science and Technology.

Πριν από 86 χρόνια ο συγγραφέας εκκινούμενος από το αξίωμα «η γνώση είναι δύναμη» μέσα στα άλλα ενδιαφέροντα στοιχεία διαπιστώνει ότι σήμερα (1922) η παραγωγή πληροφοριών είναι υπεροβολικά μεγάλη. O κόσμος παράγει εκατομμύρια τυπωμένες, δακτυλογραφημένες και γραμμένες σελίδες τεκμηρίων (records) έρευνας, εφευρέσεων, ανάπτυξης και πρακτικών εμπειριών. Αυτή η καταπληκτική αύξηση στην ποσότητα της ανθρώπινης γνώσης συνοδεύεται πια από μία ακόλουθη ανάπτυξη της εξειδίκευσης στο επιστημονικό ενδιαφέρον, την απασχόληση και την ορολογία..

Συνεχίζει λοιπόν ο Reese διαπιστώνοντας ότι όσο η γνώση αυξάνεται τόσο οι μηχανισμοί που την συγκεντρώνουν γίνονται ολοένα και λιγότερο αποτελεσματικοί στη διαχείρισή της.. Θεωρεί δε ότι τώρα (1922) παρά ποτέ είναι τόσο ξεκάθαρο και επείγον να δημιουργηθούν αποτελεσματικά πληροφοριακά εργαλεία ή κλειδιά για τη γνώση. Επικεντρωμένος στην επιστημονική και τεχνική γνώση και θέτοντας τη βάση αυτού που αργότερα ονομάστηκε knowledge management ο Reese αναρρωτιέται: « Γιατί να μην αναλάβουμε τη συγκέντρωση, αποθήκευση, μεταφορά και διανομή της γνώσης με την ίδια αποτελεσματικότητα που διαχειριζόμαστε την εμπορική παραγωγή;

Αφορμή για το άρθρο στάθηκε η βιβλιοθήκη του Research Information Center που εγκαινίασε το National Research Council των ΗΠΑ εκείνη τη χρονιά.

Αρχική μου πρόθεση ήταν να αντιπαραβάλλω το χρόνο που αυτά γράφτηκαν με το έτος ίδρυσης του ελληνικού Εθνικού Κέντρου Τεκμηρίωσης (1980: με χρηματοδότηση του "Προγράμματος Ανάπτυξης των Ηνωμένων Εθνών") ή να σχολιάσω κατά πόσο αποτελούν σήμερα μία πραγματικότητα στα ελληνικά δεδομένα όλα αυτά, όμως κάτι τέτοιο θα ήταν ίσως υπερβολικά στρατευμένο σε απαξιωτικό λαϊκισμό.

Οπότε θα κάνω κάτι άλλο. Θα αφιερώσω αυτό το κείμενο στους συναδέλφους μου που αναπαράγουν το νόημά του στα συνέδριά μας ως νέα επιστημονική ανακάλυψη. Και θα επαναλάβω εμφατικά την τελευταία πρόταση του Reese από το απόσπασμα που παρέθεσα:

«Γιατί να μην αναλάβουμε τη συγκέντρωση, αποθήκευση, μεταφορά και διανομή της γνώσης με την ίδια αποτελεσματικότητα που διαχειριζόμαστε την εμπορική παραγωγή;»

Charles L. Reese (1922)

Κινητές βιβλιοθήκες με 4 πόδια

Με τις ευρωπαϊκές συγχρηματοδοτήσεις αναπτύχθηκαν στην Ελλάδα την προηγούμενη δεκαετία οι κινητές βιβλιοθήκες, πρακτική που αποτελεί συνήθη μέθοδο παγκοσμίως, εδώ και πολλά χρόνια. Αγοράστηκαν ειδικά οχήματα, δημιουργήθηκαν συλλογές, προσλήφθηκαν εργαζόμενοι (βιβλιοθηκονόμοι και οδηγοί) με συμβάσεις - πολλοί είναι ακόμη συμβασιούχοι - και το βιβλίο άρχισε να ταξιδεύει τους κακοτράχαλους ελληνικούς δρόμους και να συναντά τις απομονωμένες εσχατιές της ελληνικής επικράτειας...

Παράλληλα το έργο αυτό διαφημίστηκε, παρουσιάστηκε, εγκαινιάστηκε (πολλές φορές), συζητήθηκε σε ημερίδες και συνέδρια. Έπειτα απαξιώθηκε, συρρυκνώθηκε, παρήκμασε ως όραμα και προοπτική.

Πριν αρχίσουν οι Έλληνες υπουργοί να εγκαινιάζουν συνοδεία δημοσιογράφων το πρωτοποριακό έργο του εκπαιδευτικού τους οραματισμού σε κάποιες άλλες - "υπανάπτυκτες"- χώρες άρχιζε κάτι παρόμοιο, το οποίο ακόμη λειτουργεί και αποδίδει:

Η Εθνική Βιβλιοθήκη της Κένυας σχεδίασε και άρχισε να υλοποιεί το εν λόγω πρόγραμμα το 1996. Το σύνηθες μεταφορικό μέσο της περιοχής – απόλυτα εξοικειωμένο με τις εδαφικές, κλιματικές και κοινωνικές συνθήκες – είναι οι καμήλες. Έτσι αρχικά τρία και στη συνέχεια έξη ζώα άρχισαν να μεταφέρουν βιβλία με το σχηματισμό καραβανιού στη λιγότερο ανεπτυγμένη βορειοανατολική επαρχία προσεγγίζοντας το target group των σχολείων και των καταυλισμών με μετανάστες. Στην πολιτική της οικοδόμησης υποδομών ανάπτυξης οι «βιβλιοθήκες» θεωρήθηκαν και θεωρούνται σε αυτή την αφρικανική χώρα απαραίτητη προϋπόθεση.

Η βία στη ζυγαριά.

Η καινούρια χρονιά μπήκε με το θάνατο μίας 85χρονης γυναίκας στο Δήμο Φαρών Αχαΐας. Η Πατρούλα Μητροπούλου μαζί με τον επίσης ηλικιωμένο αδερφό της από τις 8 Ιουνίου 2008, οπότε έγινε ο σεισμός στην Ανδραβίδα, έμενε σε σκηνή, αφού καταστράφηκε το σπιτικό της. Επί 7 μήνες περίμενε ένα λυόμενο από το ΥΠΕΧΩΔΕ και την Περιφέρεια Δυτικής Ελλάδας, το οποίο ποτέ δεν ήρθε. Η γυναίκα μη αντέχοντας το κρύο και την υγρασία της σκηνής αρρώστησε και πέθανε ανήμερα της Πρωτοχρονιάς.

Το Δεκέμβριο ζήσαμε μία έκρηξη βίας στους δρόμους της Αθήνας και των άλλων μεγάλων πόλεων. –Η περιγραφή σταματάει εδώ: ο καθένας έχει ήδη βγάλει τα συμπεράσματά του θεμελιωμένα στις ιδέες και τις διαθέσεις του.
Δεδομένου ότι τα ΜΜΕ στην πλειοψηφία τους ασχολούνται με σπουδή με τη «βία των κουκουλοφόρων», αν ζυγίζαμε, έτσι προβοκατόρικα, αυτά τα δύο φαινόμενα βίας προς τα πού θα έγερνε η ζυγαριά; Μήπως η κρατική βία που απαξιώνει την ανθρώπινη αξιοπρέπεια (υγεία, παιδεία, εργασία) και την ανθρώπινη ζωή είναι ασήκωτα βαριά; Μήπως η επακόλουθη βία των πολιτών είναι απότοκο αυτής της πρώτης; Καταδικάζοντας τη βία «από όπου και αν προέρχεται» θα πρέπει να μην ξεχνάμε να επισημαίνουμε και από πού προέρχεται.

Εν είδει προλόγου...

...
Συνέχεια προσωπική στις Ακαδημαϊκές Βιβλιοθήκες σε μαρασμό. Ένα ιστολόγιο καταρχήν βιβλιοθηκονομικό, αλλά όχι αποκλειστικά. Μία εφημερίδα τοίχου, παρά ένα προσωπικό ημερολόγιο. Αφιερωμένο σε όσους αγωνίζονται για μια επώδυνη αξιοπρέπεια και όσους δεν παίζουν κρυφτό στην αλήθεια. Επώνυμες και όχι ψευδώνυμες ή ανώνυμες οι θέσεις και οι απόψεις. Επίσης σαφείς και γιατί όχι απόλυτες. Συνδιαλέγονται, αλλά δεν διαπραγματεύονται. Και στην τόλμη τους κρίνονται.
Συνέχεια λοιπόν…