Το παραμύθι της άρνησης

Μια φορά κι έναν καιρό ήταν ένα παλικάρι. Τα μάτια του ήταν θάλασσες και τα χέρια του δέντρα. Η ανάσα του ήταν η ανάσα του Απρίλη πάνω στα ανθισμένα λιβάδια, τα χείλη του έρωτας που ασθμαίνει και οι λέξεις του ομολογίες της σιωπής. Ο νέος αυτός ζούσε στον δικό μας κόσμο, σε αυτόν που ζούμε όλοι εμείς οι κανονικοί άνθρωποι. Χρησιμοποιούσε τα μέσα μεταφοράς, έτρωγε σε ταβέρνες, καθόταν με τις ώρες σε αναγνωστήρια και βιβλιοθήκες. Κυκλοφορούσε ανάμεσά μας κι η ομορφιά του ομόρφαινε κι εμάς.

Μια μέρα τα μάτια του φουρτούνιασαν, θεόρατα κύματα χτυπούσαν το βλέμμα του. Γρήγορα η κατάσταση βγήκε εκτός ελέγχου. Η θάλασσα μέσα του πλημμύρισε κι ένα αδυσώπητο κλάμα έπνιξε γύρω του δεκάδες ανθρώπους. Τα χέρια του ξεράθηκαν μεμιάς, η ανάσα του ξερίζωσε τα λιβάδια του Απρίλη, τα χείλη του ζάρωσαν και οι λέξεις του έγιναν αίμα. Ύστερα όλα τελείωσαν απότομα, στέγνωσαν τα μάτια του και κλείσαν. Ύστερα όλα ξεχάστηκαν σιγά-σιγά. Κάποιοι μονάχα είπαν πως η άρνηση καμιά φορά σκοτώνει τους ανθρώπους.

***

ο πίνακας είναι του Erich Heckel

Το παραμύθι με τα όνειρα

Η νύχτα έξω είναι τόσο σιωπηλή, που νομίζω πως ακούω τα όνειρά σας. Συναντιούνται στα σταυροδρόμια και μιλούν συνθηματικά, κάτι ετοιμάζουν. Κυκλοφορούν γυμνά μέσα στα σπίτια, πάνε στην τουαλέτα, κοιτάζονται στον καθρέφτη, ζητούν μια απάντηση στις αντανακλάσεις. Οι αντανακλάσεις τους γυρίζουν την πλάτη και αποχωρούν αποφασισμένες. Κάποια όνειρα σκαρφαλώνουν στα δέντρα και φωνάζουν ονόματα, κάποια άλλα γαμιούνται λυσσασμένα, ένα όνειρο σφυρίζει αδιάφορα. Τα όνειρα είναι αλήτες παραμύθια, που ζουν καλύτερα.

***

Ο πίνακας είναι του Max Beckmann

Το παραμύθι του άντρα

Μια φορά, κατεβαίνοντας από το στήθος της ζυγώσαμε στον αφαλό της. Εδώ είναι η πύλη του κάτω κόσμου μου είπε. Θες να τον δεις; Έγνευσα ναι. Μπήκαμε προσεκτικά. Ήταν γεμάτος λουλούδια που χάιδευαν το ένα το άλλο κι ύστερα με αθόρυβες εκρήξεις σκορπούσαν στον αέρα. Η ώρα πέρασε, νύχτωσε στον κάτω κόσμο και γυρίσαμε, ανεβήκαμε τον αφαλό της και πήραμε το δρόμο για το δάσος ανάμεσα στα πόδια της. Όταν με είδε μου είπε πώς έγινες έτσι; Είσαι γεμάτος πέταλα και γύρη κι ύστερα άπλωσε το χέρι της να με καθαρίσει και στο άγγιγμά της έγινε έκρηξη και σκόρπισα αθόρυβα στον αέρα.

***

ο πίνακας είναι του Max Beckmann

Το παραμύθι της γιαγιάς Β.

Οι μέρες περνούν κι εμείς καθόμαστε ένα κύκλο και λέμε ιστορίες κι ο χρόνος κυνηγάει την ουρά του σαν γατί. Και τότε ξεκινάει η γιαγιά η Β. να λέει το δικό της παραμύθι. Ήταν λέει μια φορά ένα χωριουδάκι ανάμεσα σε δυο ποτάμια. Μια μέρα ήρθε στο χωριό ένας νέος με γένια και μακριά μαλλιά, κι ήτανε όμορφος πολύ κι όλα τα κορίτσια τον ερωτεύτηκαν. Μα οι μεγαλύτεροι είπαν στα παιδιά πως δεν πρέπει να έρθει σε επαφή κανείς μαζί του, γιατί τα λόγια του ήταν μάγια τρομερά που θ’ άλλαζαν τον κόσμο. Μια μέρα ο νέος πλησίασε τη Β. και της έδωσε το «Υπόγειο» του Ντοστογιέφσκι, έγραψε πάνω σ’ αυτό μια αφιέρωση. Κι εκείνη το διάβασε κι έκτοτε διάβασε πολλά βιβλία, ρώσικα και άλλα. Ακόμη όμως το ‘χει στη βιβλιοθήκη της αυτό το πρώτο. Τα χρόνια πέρασαν κι έπιασε να νυχτώνει και το παραμύθι της γιαγιάς Β. έφτασε πια στο τέλος του: πριν λίγες μέρες, στην Αθήνα, ένας χοντρός, φαλακρός και κουρασμένος άνθρωπος της μίλησε στο δρόμο: «είσαι η Β.;», της είπε. «Κάποιο λάθος κάνετε» του είπε βιαστικά κι έφυγε.

«Τα παραμύθια άσχημα γερνούν – καλύτερα να μην τους το πείτε ποτέ» μας είπε. Κι ύστερα φύγαμε, ο κύκλος έσπασε κι η γάτα κουράστηκε να κυνηγάει την ουρά της.

***

ο πίνακας είναι του Τριαντάφυλλου Πατρασκίδη

Το παραμύθι της μοναξιάς του ηθοποιού

Μια φορά κι έναν καιρό κρυώναμε και νιώθαμε μόνοι. Και φτιάξαμε ένα παραμύθι για να ζεσταθούμε.

Ήταν λοιπόν ένας άνθρωπος. Ήταν ηθοποιός κι έπαιζε σε παραστάσεις που τις έβλεπε πολύς κόσμος, πάνω του έβλεπες τον θαυμασμό, την αγωνία, τη λατρεία, τη συμπόνια του κόσμου. Ήταν ηθοποιός, έμπαινε δηλαδή στις ζωές πολλών ανθρώπων, γινόταν ο ίδιος πολλοί άνθρωποι: άλλοτε γινόταν βασιλιάς, άλλοτε αγρότης, γέρος, ερωτευμένος νέος ή πατέρας, μια φορά έγινε γυναίκα, άλλοτε έμπορος κι άλλοτε άνεργος. Δεκάδες άνθρωποι και η μοίρα και η ζωή τους πάνω στη σκηνή. Ήμασταν σίγουροι πως δεν ήταν μόνος.

Μια μέρα τον είδαμε να κάθεται σε ένα μπαρ, αργά τη νύχτα μετά την παράσταση. Δεν ήταν δίπλα του κανείς και δεν μιλούσε με κανέναν. Έπινε ουίσκυ και γύρω του κείτονταν άδεια ποτήρια, σκισμένες μάσκες, ρούχα παράξενα, λέξεις και φράσεις, σκηνικά και χειροκροτήματα.

Κι έζησε αυτός καλά – κι εμείς κρυώναμε περισσότερο από πριν.

***

Ο πίνακας είναι του Oswaldo Guayasamin

Ο έγχρωμος κόσμος της Στέλλας

Στο σπίτι μας η Στέλλα ζωγραφίζει. Ζωγραφίζει συνέχεια και παντού. Κι εμείς γύρω της τρέχουμε, φωνάζουμε, αγκαλιαζόμαστε, τσακωνόμαστε, δουλεύουμε, διαβάζουμε, αγωνιούμε, αγωνιζόμαστε. Κολλάει τις ζωγραφιές της με μαγνητάκια στο ψυγείο. Σήμερα το πρωί πήγα να ανοίξω το ψυγείο και στάθηκα να τις κοιτάζω. Νομίζω πως η Στέλλα είναι σοφή

Θέλω να γδύσω τις λέξεις

Θέλω να γδύσω τις λέξεις – όχι απαραίτητα  με κάποιο πονηρό σκοπό (να τις χαϊδέψω ή να τις ερεθίσω ας πούμε). Θέλω να γδύσω τις λέξεις για να τις δω γυμνές. Να τις δω όχι ευπρεπείς, κοινωνικά επιτυχημένες, ικανοποιημένες, αλλά όπως τις γέννησε η σκέψη μου, ή έστω η ανάγκη μου. Θέλω να δω τα μαραμένα βυζιά ή τα πουλιά τους, το στομαχάκι που απέκτησαν με τα χρόνια, την κυτταρίτιδα των λέξεων. Θέλω να βεβαιωθώ πως γερνούν κι αυτές μαζί μου. Γιατί έτσι νιώθω. Πως οι λέξεις γερνούν και μαραζώνουν μέσα στα νοήματα που τους δίνετε. Θέλω να τις γδέρνω από το δέρμα που τις ντύνετε, να ματώσουν.

Θέλω να δω τις λέξεις νικημένες και όχι ποθητές. Μήπως και τις ποθήσω πάλι.

***
ο πίνακας είναι του Oswaldo Guayasamin

Τιμές βιβλίων στην τελευταία σελίδα

Ήταν μια εποχή που είχε γρόσια, φράγκα και δραχμές, ακόμη και καπίκια. Κι όποιος είχε γρόσια, φράγκα, δραχμές και καπίκια αγόραζε βιβλία. Τα βιβλία είχαν, ας πούμε, ενιαία τιμή τότε, η οποία τυπωνόταν στην πίσω πλευρά του πίσω εξωφύλλου. Πολλές φορές οι τιμές που δίνονταν ήταν σε παραπάνω από ένα νόμισμα, ανάλογα σε ποια χώρα θα συναντούσαν τους φιλαναγνώστες Έλληνες. Οι τιμές των βιβλίων συνήθως τυπώνονταν στα ελληνικά βιβλία το δεύτερο μισό του 19ου και το πρώτο μισό του 20ου αιώνα. Στη συνέχεια η πρακτική αυτή σιγά-σιγά ατόνησε, άλλαξαν και τα ήθη του εκδοτικού χώρου και το δίκτυο των βιβλιοπωλείων. Όπως και να 'ναι το παραγνωρισμένο αυτό στοιχείο των βιβλίων, αν ερευνηθεί με σπουδή και σε εύρος είναι εξαιρετικά χρήσιμο για τη μελέτη της οικονομίας και της κυκλοφορίας του ελληνικού βιβλίου. Μένει να αναλάβει κάποιος την ευθύνη γι' αυτό.

Ζαχαριάδης , Κωνσταντίνος 
Στοιχειώδης ιστορία της Ανατολικής Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας της επιλεγομένης Βυζαντινής / υπό Κωνσταντίνου Ζαχαριάδου , Μέρος Β' , Της Ρωμαϊκής ιστορίας (395 μ.Χ. - 1453) . - Εν Κωνσταντινουπόλει : Εκ του Πατριαρχικού Τυπογραφείου , 1885. - 142 σ. ; 18 εκ.

Ζαχαριάδης , Κωνσταντίνος 
Εγχειρίδιον ελληνικής αρχαιολογίας :προς στοιχειώδη μάθησιν του βίου των αρχαίων / υπό Κωνσταντίνου Ζαχαριάδου . - Εν Κωνσταντινουπόλει : Εκ του Πατριαρχικού Τυπογραφείου , 1893. - 364 σ. ; 18 εκ.

Σπανός , Κανέλλος (-1756)

Κανέλλου Σπανού γραμματική της κοινής των Ελλήνων γλώσσης Παχωμίου Ρουσάνου κατά χυδαϊζόντων και αιρετικών και άλλα του αυτού :νυν πρώτον εκδιδόμενα εκ κωδίκων της Μαρκιανής Βιβλιοθήκης / υπό του Αρχιμανδρίτου Ιωάννου Βασιλικού . - Εν Τεργέστη : Τύποις του αυστριακού Λόϋδ , 1908. - 159 σ. ; 23 εκ.

Λάμπρος , Σπυρίδων Π. (1851-1919)

Κατάλογος των εν ταις βιβλιοθήκαις του Αγίου Όρους ελληνικών κωδίκων / υπό Σπυρίδωνος Π. Λάμπρου , Τόμος Α' , Μέρος Α' , Βιβλιοθήκαι . - Εν Αθήναις : Τυπογραφείον Αλέξανδρου Παπαγεωργίου , 1888. - η', 192 σ. ; 22 εκ.

Παρασκευόπουλος , Θεμιστοκλής Μ. 
Ιστορικογεωγραφική περιγραφή της Αγχιάλου :μετά πίνακος των νομισμάτων αυτής / υπό Θεμιστοκλέους Μ. Παρασκευοπούλου . - Εν Αθήναις : Σπυρίδωνος Κουσουλίνου , 1888. - 96 σ. ; 22 εκ.

Οικονομίδης , Δημοσθένης (1858-1938)

Περί του γλωσσικού ζητήματος :παρ'ημίν λόγος πανηγυρικός εκφωνηθείς εν τη πατριαρχική μεγάλη του Γένους Σχολή κατά την εορτήν των τριών Ιεραρχών / υπό Δ. Η. Οικονομίδου . - Εν Αθήναις : Π. Δ. Σακελλαρίου , 1903. - 102 σ. ; 24 εκ.

Σκενδέρης , Κωνσταντίνος Χ. 

Ιστορία της αρχαίας και συγχρόνου Μοσχοπόλεως :μετά περιγραφής πάντων των υπό διάφορα καθεστώτα γεγονότων... / Κων. Χ. Σκενδέρη . - Εν Αθήναις : Τυπ. Ι. Βάρτσου , 1928. - 185 σ. : εικ. ; 23 εκ.

Ροΐδης , Εμμανουήλ Δ. (1836-1904)

Τα είδωλα :γλωσσική μελέτη / Ε. Δ. Ροΐδου . - Εν Αθήναις : Εστία , 1893. - 404 σ. ; 17 εκ.

Βαφείδης , Φιλάρετος 

Εκκλησιαστική ιστορία από του Κυρίου ημών Ιησού Χριστού μέχρι των καθ' ημάς χρόνων / υπό του Μητροπολίτου Διδυμοτείχου Φιλαρέτου Βαφείδου . - Εν Κωνσταντινουπόλει : Τύποις Σ. Ι. Βουτυρά ; : Τύποις Αδελφών Γεράρδων , 1884-1928. - τ. ; 23 εκ.

Παγκράτιος , Βατοπαιδινός 

Η μουσική κλίμαξ ήτοι επιστημονική διαίρεσις της μουσικής κλίμακος και προσδιορισμός του μήκους των χορδών αυτής μετά μεγίστης μαθηματικής ακριβείας / Αρχιμανδρίτου Παγκρατίου Βατοπαιδινού . - Εν Κωνσταντινουπόλει : Τύποις Πατριαρχικοίς , 1916. - 69, 11 σ. ; 20 εκ.

Παπαμιχαλόπουλος , Κωνσταντίνος Ν. (1852-1923)

Η Κωνσταντινούπολις ελληνική επί 2577 έτη / υπό Κωνστ. Ν. Παπαμιχαλοπούλου . - Εν Αθήναις : Τυπογραφείου Ι. Β. Βάρτσου , 1920. - 216 σ. ; 24 εκ.

Καρολίδης , Παύλος (1849-1930)

Ο αυτοκράτωρ Διογένης ο Ρωμανός / Π. Καρολίδου . - Εν Αθήναις : Σύλλογος προς Διάδοσιν Ωφελίμων Βιβλίων , 1906. - 79 σ. ; 17 εκ.. - (Σύλλογος προς Διάδοσιν Ωφελίμων Βιβλίων , 80)

Καζαντζής , Δ. 

Βιβλίο εργαςίας ςτα μαθιματικά για τιν IV τάκςι τον ελινικόν σκολίον τυ Β. Καβ / Καζαντζί Δ. κε Καραςαβίδι Π. . - Ροςτόβ-Δον : Κομυνιςτίς , 1932. - 63 σ. : εικ., πιν. ; 21 εκ.

***

η αρχική εικόνα είναι στο οπισθόφυλο του βιβλίου "Λουκιανός ο Σαμοσατεύς / υπό Δ. Ι. Μαυροφρύδου . - Εν Αθήναις : Χ. Ν. Φιλαδελφέως , 1861. - 77 σ. ; 18 εκ."

Παροράματα ή αλλιώς λάθη που διορθώνονται

Είναι 1902 και δημοτικιστής  Φώτης Φωτιάδης εκδίδει το "γλωσσικόν ζήτημα κ' η εκπαιδευτική μας αναγέννησις". Στο έργο αυτό εξετάζεται για πρώτη φορά με τέτοια έμφαση η σχέση παιδείας και γλώσσας, η εκπαιδευτική αναγέννηση δεν νοείται χωρίς τη δημοτική. Εμάς ωστόσο δεν μας ενδιαφέρει και τόσο η ιστορία αυτού του βιβλίου ή των απόψεων του Φωτιάδη. Μας ενδιαφέρουν τα λάθη του, όπως αυτός τα παραδέχεται και τα ομολογεί στο τέλος. Μας ενδιαφέρουν, εδώ που τα λέμε, όλων τα λάθη, τα σφάλματα και τα αμαρτήματα. Μας ενδιαφέρουν τα ομολογημένα παροράματα που καμιά φορά διορθώνονται - σπανιότερα στη ζωή, συχνότερα στα βιβλία. Γιατί ακόμη και τα λάθη συγκροτούν μια μεγαλειώδη ιστορία του πολιτισμού μας

1831

1852

1868

1921

1814

1782

1921

1881

1869

Υπάρχουν στιγμές που η αναγνώριση του λάθους ή η έλλειψη των πόρων δηλώνεται με μια εντυπωσιακή αμεσότητα κι ευθύτητα σχεδόν συγκινητική. Είναι 1932 - στο Ροστόβ επί του Ντον το Εκδοτικό του Κομμουνιστή τυπώνει ελληνόφωνα σχολικά βιβλία για τους Έλληνες της σοβιετικής επικράτειας με φωνητική ορθογραφία. Σε ένα μαθηματικό βιβλίο ("Ι ζοί σε αριθμύς") η τελευταία σελίδα απολογείται για την έλλειψη του σημαδιού της πρόσθεσης:

1932