Καρτ-ποστάλ από την Κάλυμνο

Γιώργο, 

 δεν μπορώ να διαχειριστώ αυτό που συνέβη και συμβαίνει. Όλοι μας θρηνούμε σιωπηλά από τα ξημερώματα, θρηνούμε για τα μωρά, θρηνούμε, για τους ανθρώπους, θρηνούμε για την κατάντια του σύγχρονου ανθρώπου, που θυσιάζει ανθρώπους για να στοιβάξει λίγες μονέδες στην κάσα των φιλάργυρων. Με ρωτούν φίλοι αν υπάρχει πρόνοια για τους πρόσφυγες. Είναι συγκινητικό και παρήγορο να βλέπεις καθημερινά απλούς ανθρώπους στο νησί να πηγαίνουν διακριτικά ρούχα, παιχνίδια, φάρμακα, τρόφιμα. Θέλουν να ανταποδώσουν αυτό που πρόσφεραν σε μας αυτοί οι άνθρωποι όταν εμείς ήμασταν πρόσφυγες σε Συρία και Παλαιστίνη. 

Στα σχολεία τα παιδιά συγκεντρώνουν όμορφα ρουχαλάκια, στην παρέλαση ο καθένας έφερε από ένα φάρμακο για να γεμίσουμε την βάρκα αλληλεγγύης για τους πρόσφυγες. Ο κόσμος βοηθά. Ποιος μπορεί, όμως, να παρηγορήσει τον πατέρα και την μάνα που έχασε το παιδί του και σφαδάζει από τον πόνο; Έχεις το θάρρος να το κανείς; Και τι να πεις σε αυτόν τον άνθρωπο που είδε την χώρα του να αφανίζεται, τους δικούς του να χάνονται, που εγκατέλειψε πατρογονικές εστίες, ταξίδεψε χιλιόμετρα, ξόδεψε χρήματα και περίμενε καιρό για να πάρει το πλοίο του αφανισμού; 

Το σπίτι μου είναι κοντά στο λιμάνι. Καθημερινά βλέπω πολλούς πρόσφυγες που κυκλοφορούν στην πόλη ώσπου να ετοιμαστούν τα χαρτιά τους για να φύγουν. Πολλές φιγούρες μας γίνονται οικείες. Μου έχει μείνει ανεξίτηλα στην μνήμη η μορφή ενός νεαρού Σύριου. Τον θυμάμαι γιατί φορούσε κάθε μέρα ένα ψάθινο καπέλο. Τον είδα όταν πήρε το καραβάκι να πάει απέναντι στην Κω για να πάρει το μεγάλο πλοίο για Πειραιά. Τον ξαναείδα τυχαία στις ειδήσεις, σε ρεπορτάζ ξένου ειδησεογραφικού πρακτορείου για το προσφυγικό στην Κεντρική Ευρώπη. Συγκεκριμένα, τον είδα να τρέχει για να περάσει μαζί με άλλους τα σύνορα της Ουγγαρίας. Λες το παιδί με το καπέλο να τα κατάφερε; Το ελπίζω... 

Υ.Γ. Γιώργο, μας γέρασαν πρόωρα, Γιώργο, το κατάλαβες;

Ειρήνη.

***

Η Ειρήνη είναι καθηγήτρια στην Κάλυμνο. Και φίλη μου

Ο κίτρινος κόσμος που δεν θα καθαρίσει ποτέ: παρτ του

Ο κίτρινος κόσμος του Τύπου που μπήκε πρόθυμα στον κόπο να "σηκώσει" επικοινωνιακά και πολιτικά το θέμα της μετάταξης 17 καθαριστριών ΥΕ του Υπουργείου Οικονομικών (διάφορες υπηρεσίες) σε θέσεις γραμματέων ΠΕ στο Υπουργείο Δικαιοσύνης (δικαστήρια) αντιμετώπισε χθες την απάντηση του Υπουργείου Δικαιοσύνης για το θέμα. Δεν θα περίμενε κανείς να δείξει την ίδια σπουδή για να παρουσιάσει, να αναλύσει, να σχολιάσει, να εξηγήσει τι ισχυρίζεται η αρμόδια αρχή. Δεν εντυπωσιάζει κανέναν επομένως που απέναντι στους γενικευτικούς, λαϊκίστικους και προπαγανδιστικούς τίτλους  πέντε "ενημερωτικών" σελίδων που δειγματίστηκαν χθες, μόλις οι δύο βρέθηκαν να αναφέρουν τα όσα ισχυρίζεται το αρμόδιο Υπουργείο. Με τον τρόπο αυτό το Aγρίνιο Culture, το eirinika.gr και το newmoney.gr φροντίζουν να εντείνουν την παραπληροφόρηση του κοινού τους, αποσιωπώντας τον αντίλογο και τα επιχειρήματα απέναντι σε όσα καταγγέλθηκαν.

Έχει ενδιαφέρον όμως να δούμε πώς αντιμετωπίζουν τη "διάψευση" και τα δύο μέσα που μάλλον απρόθυμα δημοσίευσαν την απάντηση. Θα πρέπει να πούμε πως και τα δύο διαφοροποιούνται από τα τρία προαναφερόμενα στον όγκο της επισκεψιμότητας. Η αυξημένη επισκεψιμότητα φαίνεται να τα εξαναγκάζει να μην αποκρύψουν την είδηση. Μπορούν όμως να την υποβαθμίσουν. Ένας τρόπος είναι πάλι η τιτλοδότηση. Και στις δύο παρουσιάσεις της είδησης ο τίτλος δεν αναφέρεται στο περιεχόμενο της είδησης, αλλά στο ότι το υπουργείο απαντά. Θα είχε ενδιαφέρον να αντιπαραβάλουμε τον υπάρχοντα τίτλο με έναν άλλο που θα περιέγραφε το περιεχόμενο (ακολουθώντας τον τρόπο που μπήκαν οι τίτλοι στα άρθρα που κατήγγειλαν το σκάνδαλο):

α. Το Υπουργείο Δικαιοσύνης απαντά για τις καθαρίστριες

β.  Νόμιμες οι μετατάξεις των 17 καθαριστριών

Επιπλέον στοιχεία προς αξιολόγηση στη διαχείριση του θέματος από τις δύο ιστοσελίδες είναι ο χρόνος, ο χώρος, ο τρόπος και η θέση παρουσίασης της "απάντησης". Από το πρωί η καταγγελία "με ΦΕΚ οι καθαρίστριες του ΥΠΟΙΚ γίνονται γραμματείς σε δικαστήρια" ήταν "καρφιτσωμένη" στην κορυφή της σελίδας του enikos.gr. Αυτό σημαίνει πως μέχρι τις 18.16, οπότε "ξεκαρφιτσώνεται", η καταγγελία διαβάζεται πρώτη από όποιον μπαίνει στην ιστοσελίδα. Στις 14.27 "σηκώνεται" η απάντηση του Υπουργείου, η οποία μένει για 3 λεπτά στην δεύτερη θέση, για να περάσει μετά στην τρίτη και σε λίγη ώρα στην επόμενη σελίδα - ενώ βέβαια η καταγγελία παραμένει ακόμη καρφιτσωμένη στην κορυφή. 

Το tsantiri.gr δεν μπαίνει καν στον κόπο να αναπτύξει την είδηση της απάντησης, παρά παραπέμπει σε άλλη σελίδα που περιέχει το δελτίο του Υπουργείου. Ο "άνοστος" τίτλος και η παραπομπή σε άλλη σελίδα λειτουργεί αποτρεπτικά για τον αναγνώστη, ο οποίος πριν κουραστεί να διαβάσει τι λένε οι αρμόδιοι έχει αποφασίσει για την ισχύ των λεγομένων τους.

Στο χθεσινό και το σημερινό κείμενο επιλέχθηκε μία είδηση και 5 "ενημερωτικές" σελίδες, προκειμένου μόνο ως υπόμνηση, σε σχήμα οικονομίας, να διαφανεί το προπαγανδιστικό ξεσάλωμα και οι μηχανισμοί του στο ενημερωτικό τοπίο που επιλέγουμε να παρακολουθούμε. Ο κόσμος των μέσων κοινωνικής δικτύωσης ήδη πριν την επίσημη δημοσιογραφία είχε ανακαλύψει το θέμα των μετατάξεων, ενώ μετά και την περαιτέρω δημοσιοποίηση και του τρόπου που έγινε, κανιβάλισε κατά το συνήθειό του τόσο τις εργαζόμενες γυναίκες, όσο και την κυβέρνηση. Ακόμη και επώνυμα πρόσωπα εγνωσμένου πολιτικού ήθους, γνωστοί πολέμιοι της διαπλοκής, σχολίασαν το γεγονός...

Ο κίτρινος κόσμος που δεν θα καθαρίσει ποτέ

Το θέμα είναι γνωστό τουλάχιστον από την Τρίτη το πρωί σε όσους... διαβιούν στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Κάποιος σκάλισε, κατά το συνήθειό του, τα ΦΕΚ και έβγαλε "λαβράκι": 17 καθαρίστριες του Υπουργείου Οικονομικών διορίζονται γραμματείς (ΠΕ και ΤΕ) στα δικαστήρια. Από την Τρίτη μέχρι σήμερα "η αποκάλυψη" έγινε είδηση σε όλα σχεδόν τα διαδικτυακά μέσα μαζικής ενημέρωσης/επιρροής.

Το θέμα έχει προφανή πολιτική βαρύτητα: αφορά τις 596 καθαρίστριες του Υπουργείου Οικονομικών που τον Ιανουάριο του 2013 απολύθηκαν με κοινή υπουργική απόφαση στο πλαίσιο εφαρμογής των δεσμεύσεων για λιγότερο προσωπικό στο Δημόσιο (όπως προέβλεπε το δεύτερο μνημόνιο με τους δανειστές μας) και έκτοτε ξεκίνησαν έναν πολύμηνο και εν τέλει νικηφόρο αγώνα για να επιστρέψουν στις δουλειές τους. Στον αγώνα αυτό στάθηκαν αλληλέγγυοι πολλοί, ενώ και για τον ΣΥΡΙΖΑ αποτέλεσε προεκλογική δέσμευση η επιστροφή στις δουλειές τους. Δέσμευση που υλοποιήθηκε αμέσως μετά την ανάθεση της διακυβέρνησης.

Αυτό που κρίνεται σε αυτό το σημείωμα δεν είναι τίποτε άλλο, παρά ο τρόπος που τα μέσα μαζικής ενημέρωσης και επιρροής διαχειρίζονται πια αυτή την είδηση. Μπορεί κανείς λοιπόν να διακρίνει τα εξής στα παραδείγματα που παρατίθενται:

1) Πανομοιότυποι τίτλοι που προτιμούν τη γενίκευση "οι καθαρίστριες" ή "τις καθαρίστριες" από την ακρίβεια "17 καθαρίστριες". Η γενίκευση ως αρχή του φασισμού και της προπαγάνδας υπηρετεί εδώ την απεύθυνση στο συναίσθημα και το θυμικό των χειραγωγήσιμων δεκτών της "είδησης". Δείτε την προφανή διαφορά των δύο τίτλων: 

α) "Με ΦΕΚ οι καθαρίστριες του ΥΠΟΙΚ γίνονται γραμματείς σε δικαστήρια" 

β) "Με ΦΕΚ 17 καθαρίστριες του ΥΠΟΙΚ γίνονται γραμματείς σε δικαστήρια"

2) Το ΦΕΚ για τους άσχετους της δημόσιας διοίκησης εμφανίζεται στους τίτλους των ειδήσεων περίπου σαν σουλτανικό φιρμάνι που από την πίσω πόρτα επιχειρεί τα ανεκδιήγητα. Μοιάζει η αξιοποίησή του στον τίτλο σαν να μας ψυλλιάζει για δόλιο τρόπο νομιμοποίησης μιας αυθαίρετης απόφασης. Θα είχε ενδιαφέρον να μας πουν όσοι επιλέγουν αυτό το στοιχείο στα άρθρα τους με ποιον άλλο τρόπο θα μπορούσαν να γίνουν οι ... έστω και υποθετικά νόμιμες μετατάξεις.

3) Ο σχεδόν αυτούσια επαναλαμβανόμενος τίτλος στις διάφορες "ενημερωτικές" σελίδες που ασχολούνται με το θέμα περιέχει και έναν αξιοποιήσιμο στα συνήθως κανιβαλικά μέσα κοινωνικής δικτύωσης υπαινιγμό: είναι δυνατόν από καθαρίστριες υποχρεωτικής εκπαίδευσης να έγιναν γραμματείς πανεπιστημιακής, είναι δυνατόν οι αμόρφωτες να τελείωσαν πανεπιστήμιο; Είναι δυνατόν από εκεί που έπλεναν σκατά στις εφορίες, τώρα να θέλουν να κάτσουν σε γραφείο και να γράφουν; Αυτό το ρατσισμό εξυπηρετεί η αναφορά στα "δικαστήρια" στον τίτλο των σχετικών άρθρων και η σύγκριση καθαρίστριες-γραμματείς. Δείτε την προφανή διαφορά των δύο τίτλων:

α) "Με ΦΕΚ οι καθαρίστριες του ΥΠΟΙΚ γίνονται γραμματείς σε δικαστήρια" 

β) "Με ΦΕΚ 17 καθαρίστριες του ΥΠΟΙΚ μετατάσσονται στο Υπουργείο Δικαιοσύνης"

4) Αν οι τίτλοι είναι το ήμισυ του παντός (τα τελευταία χρόνια τείνει να γίνει το όλον του) έχει τέλος ενδιαφέρον σε ποια δημοσιογραφική βάσανο δεν μπαίνει το ρεπορτάζ προκειμένου να εντοπίσει στοιχεία που θα αποδεικνύουν όσα υπονοούνται. Οι δημοσιογραφάρες των ενημερωτικών σελίδων δεν μπαίνουν καν στον κόπο για μια υπηρεσιακή ή πολιτική δήλωση υπουργών και γραμματέων για το θέμα, στον αγώνα που κάνουν ποιος θα βάλει πρώτος το θέμα στην ύλη του. Είναι σχεδόν ταυτόσημες οι περιγραφές της είδησης, σαν να προέκυψαν από δελτίο τύπου.

Δεν ξέρω τι συνέχεια θα έχει το "σκάνδαλο" με τις 17 καθαρίστριες που έγιναν γραμματείς. Αν θα αποκαλυφθεί κάποια κολεγιά που παράτυπα τις "αναβάθμισε". Αν μια τέτοια εξέλιξη θα δικαιώσει την ανύπαρκτη δεοντολογία της δημοσιογραφικής παραγωγής "ειδήσεων". Θα έχει ενδιαφέρον τέλος πώς θα παρουσιαστεί επίσης η όποια πιθανή διάψευση της παρανομίας και η όποια πιθανή απόδειξη της νομιμότητας των πεπραγμένων από τα μέσα μαζικής ενημέρωσης και επιρροής. Και αν η πιθανή αναίρεση (μετά συγνώμης) του "σκανδάλου" θα δικαιώσει την ανύπαρκτη δεοντολογία της δημοσιογραφικής παραγωγής "ειδήσεων".

Κι ο χρόνος γλύπτης των ανθρώπων παράφορος*

Τον Οκτώβριο του 1936, πριν 79 χρόνια δηλαδή, γεννιέται η κόρη του Μ. Καραγάτση, η Μαρίνα. Παίρνει το όνομά της από την ηρωίδα του βιβλίου που εκδόθηκε την ίδια χρονιά, τη "Χίμαιρα", που τότε δεν ήταν "Μεγάλη". Η Μαρίνα μεγαλώνει επομένως παράλληλα με τη Χίμαιρα.

Το 1942, τον Απρίλιο, κυκλοφορεί η δεύτερη έκδοση της Χίμαιρας, από τον Αετό. Τα χαρακτικά του βιβλίου, ένθετες εικόνες και αρχιγράμματα, έχουν δουλευτεί μέσα στον Πόλεμο από τον Σπύρο Βασιλείου. Με ένα κλείσιμο του ματιού σε όσα ο χρόνος και η τύχη μας δένουν, στέκεσαι λίγο και αναρωτιέσαι για όσα η τέχνη και το βιβλίο έρχονται να υπηρετήσουν και να εκφράσουν μέρες κι εποχές δύσκολες, αποτρόπαιες όπως αυτές της Κατοχής. Έρχεσαι και απορείς που τόση ομορφιά βρίσκει χώμα να τραφεί μέσα στον πόνο, την πείνα και το φόβο.

υγ: είναι κι αυτή η τελευταία εικόνα του Βασιλείου, που λες πως δεν είναι η Μαρίνα που θρηνεί το παιδί της...

***

Ο τίτλος, από την "Μαρίνα των βράχων" του Ελύτη (Προσανατολισμοί, 1940)

Το παραμύθι του Hollande

Μια φορά κι έναν καιρό ήρθε στην Ελλάδα ο Πρόεδρος της Γαλλικής Δημοκρατίας Francois Hollande. Το Πανεπιστήμιο Αθηνών θέλοντας να τον τιμήσει για κάποιο λόγο τον αναγόρευσε επίτιμο διδάκτορα του Τμήματος Πολιτικής Επιστήμης και Δημόσιας Διοίκησης της Σχολής Οικονομικών και Πολιτικών Επιστημών του. Στην τελετή που έγινε στο κτίριο της Πρυτανείας παραβρέθηκαν ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας Προκόπης Παυλόπουλος και ο πρωθυπουργός Αλέξης Τσίπρας και πλήθος ακαδημαϊκών και πολιτικών προσωπικοτήτων.

Στην τελετή δεν παραβρέθηκε ο άστεγος αγνώστων στοιχείων που "διαμένει" λίγα μέτρα μακρύτερα, στην οδό Σταδίου, εντός εσοχής εγκαταλειμμένου εμπορικού καταστήματος. Ο εν λόγω άστεγος διαθέτει μικρή στοίβα βιβλίων στο πλάι του - τα οποία φαίνεται να διαβάζει διάφορες ώρες της μέρας.

Ύστερα ζήσαν αυτοί καλά ή εμείς καλύτερα.

Στη μνήμη μου κάποιες στιγμές

Στη μνήμη μου κάποιες στιγμές ανοίγει μια μπαλκονόπορτα, ίσως με κάποιο τραγούδι της Αρλέτας που ξαφνικά θα παίξει το ραδιόφωνο και βγαίνω σε ένα μικρό τραυματισμένο μπαλκόνι και είναι νύχτα κι ο δρόμος είναι φωτισμένος με αυτές τις πορτοκαλί λάμπες και δεν περπατάει κανείς τα αυτοκίνητα κοιμούνται και είναι αρχή του χειμώνα τα δέντρα κρατούν ακόμη τα περισσότερα φύλλα τους όμως κάνει ψύχρα και είμαι γυμνός με χαϊδεύει η ασημόσκονη του φεγγαριού κι ο χρόνος κρατάει την ανάσα του κι όλοι γύρω κοιμούνται μέσα στα όνειρά τους είμαι το κέντρο της πόλης ανυπεράσπιστος στον έρωτα μου και γι’ αυτό παντοδύναμος με ένα τσιγάρο στο χέρι κι ύστερα στο στόμα κι ύστερα πέρασαν τα χρόνια κι η στάχτη είναι παντού γύρω και μέσα μου. Του τσιγάρου η στάχτη. Γύρω και μέσα μου.

***

ο πίνακας είναι του Matteo Massagrante

Το παραμύθι του ηθοποιού

Μια φορά ήταν ένας άνθρωπος που έπαιζε στο θέατρο. Ήταν λοιπόν ηθοποιός και αναπαριστούσε τις ζωές των άλλων ανθρώπων. Όχι ολόκληρες, απλά ένα μέρος τους. Το πιο ενδιαφέρον ίσως, ή το πιο σημαντικό. Το πιο σημαντικό μέρος της ζωής των ανθρώπων είναι αυτό στο οποίο αποδεικνύεται ο λόγος της ύπαρξης τους. Ο λόγος ύπαρξης αυτού του ηθοποιού ήταν να αποδεικνύει το λόγο ύπαρξης των υπολοίπων ανθρώπων χρησιμοποιώντας τον παραμορφωτικό φακό της τέχνης του - αυτό είναι προφανές. Τα παραμύθια μοιάζουν με το θέατρο σε αυτό το σημείο, στην πύκνωση ή την εστίαση στη ζωή, γι’ αυτό και σε αυτό το παραμύθι ο άνθρωπος που έπαιζε θέατρο έχει λόγο να υπάρχει, αφού εντοπίστηκε κάπως ο σκοπός της ύπαρξής του.

Μια φορά ήταν ένας άνθρωπος που έπαιζε θέατρο. Σκοπός της ζωής του ήταν η αναπαράσταση της ζωής των άλλων. Η αναπαράσταση σε κάνει άνθρωπο μόνο, που μπαίνει και βγαίνει διαρκώς στις ζωές των άλλων. Πλάνητα, τσιγγάνο σε κάνει. Άπατρι. Οι ηθοποιοί δεν έχουν πατρίδα. Σχεδόν δεν υπάρχουν εκτός της παράστασης. Πατρίδα τους είναι κάθε φορά το έργο. Κάθε φορά, άλλο έργο. Οι ηθοποιοί  είναι τα σώματα που πάνε από ρόλο σε ρόλο, από έργο σε έργο. Μέχρι το τέλος.

Μια φορά ήταν ένας άνθρωπος που έπαιζε θέατρο. Σκοπός της ζωής του ήταν η αναπαράσταση της ζωής των άλλων. Όμως μια μέρα μπήκε σε έναν ρόλο από τον οποίο δεν ήθελε να βγει. Ήταν ένας μονόλογος. Ο μονόλογος ενός ευτυχισμένου ανθρώπου που έλεγε πως η ζωή είναι ένας μονόλογος ούτως ή άλλως. Πόσο ευτυχισμένος έδειχνε μέσα στο μονόλογό του!

Μια φορά ήταν ένας άνθρωπος που έπαιζε θέατρο. Σκοπός της ζωής του ήταν η αναπαράσταση της ζωής των άλλων. Όμως μια μέρα μπήκε σε έναν ρόλο από τον οποίο δεν βγήκε ποτέ. Κι έζησε αυτός καλά κι εμείς καλύτερα.

*** στη φωτογραφία απεικονίζεται ο Γερμανός ηθοποιός Adalbert Matkowsky

Αυτοαναφορικότητες

Περνούσαμε δίπλα από τα διυλιστήρια του Βαρδινογιάννη πηγαίνοντας για την Αθήνα με τους δικούς μας. Τότε το ταξίδι ήταν μεγαλύτερο νομίζω. Τα αυτοκίνητα δεν έτρεχαν πολύ, τουλάχιστον όχι το δικό μας, κι εμείς ήμασταν μικροί. Κοιτούσαμε με τον αδερφό μου θαμπωμένοι τα χιλιάδες φωτάκια και τους σωλήνες που μπερδεύονταν ο ένας με τον άλλο σε ποικίλες διακλαδώσεις. Όλο αυτό έμοιαζε σαν ένα τεράστιο πάρκο ή σαν χριστουγεννιάτικο δέντρο στολισμένο για κάθε εποχή και ώρα. Και ήταν κι αυτές οι τρεις φλόγες στα πανύψηλα φουγάρα που δεν έσβηναν ποτέ κι έμοιαζαν όπως η φλόγα των ολυμπιακών αγώνων της Μόσχας ή φλόγα που δεν έσβηνε ποτέ τα αρχαία χρόνια μέσα στους ναούς. Ήταν αναμφισβήτητα μια πανέμορφη και δυνατή εικόνα. Τα διυλιστήρια ήταν ένα σύνορο με τον έξω κόσμο όταν ήμασταν παιδιά. Κι ο έξω κόσμος ήταν πάντα εξαιρετικά φωτισμένος και πολύβουος. Ύστερα τα διυλιστήρια μεγάλωσαν, μεγάλωσαν κι άλλο, κι εμείς μάθαμε πως η ομορφιά τους σκοτώνει. 

Νομίζω πως μεγαλώνοντας γινόμαστε λίγο ληξίαρχοι, ορίζουμε καθετί με την προέλευσή του, προσθέτοντας πάντα χρονολογία γέννησης και θανάτου, περιγράφοντας την ακμή και την πτώση κάθε ανθρώπου, συναισθήματος, σχέσης και πράγματος. Χθες ήμασταν ανεβασμένοι στην τεράστια καρυδιά στο σπίτι που μεγάλωσα. Με τα μακριά κοντάρια μας κοπανούσαμε το δέντρο αναγκάζοντάς το να αφήσει τα καρύδια του να πέσουν. Ήταν μια δουλειά λίγο αγχωτική βλέποντας τα σύννεφα να πυκνώνουν πάνω μας και τον αέρα να προμηνύει καταιγίδα. Έπιασα τον εαυτό μου περιγράφοντας το δέντρο σε μια φίλη, να μιλάει για το πώς φύτρωσε (μια μεγάλη νεροποντή έφερε καρύδια στο μπροστινό μέρος τους κτήματος, μέσα σε λίγους μήνες είχε φυτρώσει ένα μικρό κλαδάκι δίπλα στο πηγάδι). Της είπα πως πάντα στην περιοχή που μεγάλωσα είχε καρυδιές. Στο διπλανό κτήμα είχε δύο, ανεβαίναμε σε αυτές με τα ξαδέρφια μου και φτιάχναμε σπιτάκια και παίζαμε τους σκαρφαλογατοκυνηγούς όταν ήμασταν παιδιά! Κι ύστερα είχε μια τεράστια καρυδιά και δίπλα στο καλύβι του παππού, και μετά πίσω από το συνεργείο των μπαρμπάδων μου.

Πιάνω τον εαυτό μου συχνά να μην βλέπει αυτά που βλέπει, αλλά να μετράει αυτά που θυμάται. Σαν να προσπαθεί να συγκρατήσει κάπως τη συνοχή των πραγμάτων που αλλάζουν και φθείρονται και σβήνουν. Εντάξει και οι άσβεστες φλόγες κάποια στιγμή δεν έχουν τι άλλο να κάψουν.

***

ο πίνακας είναι της Jane Fisher

Λίγη ησυχία παρακαλώ

Το δεύτερο ενικό να το λέμε πλέον ενικό της καταφυγής. Σε αυτό το πρόσωπο καταφεύγεις για να δεις το δικό σου πρόσωπο. Όταν αντέχεις να το δεις.

Αυτές τις μέρες είσαι σε ένα ποτάμι ή ρυάκι – δεν έχει σημασία τι είναι, γιατί εσύ είσαι ένα καρυδότσουφλο σαν τη ζωγραφιά σε κάποιο παλιό παραμύθι που διάβαζες παιδί. Σε παρασέρνει η ορμή και η δίνη του κι εσύ μια χαρά ήσουν στο κλαδάκι που είχες σκαλώσει, προλάβαινες να σκεφτείς και να χαζέψεις τριγύρω. Σου αρέσει να χαζεύεις τριγύρω, αυτό είναι κάτι για το οποίο καμιά φορά σε κατηγορούν. Δεν είσαι από αυτούς τους αργόστροφους, το αντίθετο μάλιστα: είσαι ορμητικός, παθιασμένος, αφιερώνεσαι στο σκοπό, είσαι γρήγορος και αποτελεσματικός. Αλλά αυτό δεν είναι ο σκοπός σου. Θα μπορούσες αντί να είσαι άνθρωπος, να είσαι ένα κυκλάμινο σε ένα δάσος. Αυτή η αιώνια ακινησία δεν σε τρομάζει – εξάλλου όλα κινούνται με τον ένα ή άλλο τρόπο.

Θα ήθελες έστω οι ταχύτητες να χαμηλώσουν. Να κάνεις και καμιά στάση ρε παιδί μου. Να ξανασκεφτείς. Είναι όμως που νιώθεις πως δεν περισσεύουν δυνάμεις για το συλλογικό, πως είσαι ο κρίκος σε μια ευαίσθητη αλυσίδα, δεν σου επιτρέπεται να σπάσεις. Κι ο χρόνος κυλάει και οι μέρες, οι μήνες, οι εποχές και τα χρόνια περνούν και γυρνώντας το βλέμμα σου πίσω βλέπεις κομμάτια σου, σοβάδες της ψυχής σου που έχουν πέσει στη διαδρομή, μισές ελπίδες και όνειρα και ξεχασμένες ακυρώσεις και διαψεύσεις. Ό,τι αφήνουμε πίσω κι όχι γιατί ελευθερωθήκαμε από αυτά, αλλά γιατί αφαιρεθήκαμε κάποια στιγμή και τα χάσαμε.

Είναι εύκολο νομίζω να είσαι θεωρητικός σε αυτή τη ζωή. Σου επιτρέπεται εκεί στην εύκολη μοναξιά του «διανοητή» να είσαι εύστοχος στην κριτική, και το λάθος ανασκευάζεται χωρίς δυσκολία και χωρίς να αποδοθούν ευθύνες γι’ αυτό. [Επέλεξα με τον κέρσορα το υπόλοιπο αυτής της παραγράφου και το διέγραψα. Έγραφα για την πολιτική, τα «συλλογικά πολιτικά υποκείμενα» και την κριτική των όπως με βλέπεις πιο αριστερά συντρόφων μου. Όλο αυτό θα περιόριζε κάπως τη γενικότητα αυτού του κειμένου].

Ας πεις και για κάποιους από τους πειρασμούς αυτών των ημερών – που ουδόλως σε αγγίζουν, ούτε καν σε κολακεύουν, κατά συνέπεια δεν είναι και τόσο πειρασμοί. Θα μπορούσες εύκολα να είσαι μέρος αυτής της νέας διοίκησης, όχι μόνο για να ωφεληθείς από αυτήν, ή να ελαφρώσεις έστω για λίγο από την Κρίση, αλλά κυρίως γιατί μπορείς και ξέρεις να προσφέρεις. Στέκεσαι όμως στους όρους αυτής της προσφοράς, στην ηθική αυτής της προσέγγισης. Δεν θες να αναπαράγεις τους μηχανισμούς της κομματικής πελατείας, θες τη θεσμοθετημένη επαφή των πολιτών (ατομικά και οργανωμένα) σε αυτή την πορεία. Δεν θες να σου πουν «έλα» γιατί ξέρεις ανθρώπους ή γιατί σε ξέρουν, αλλά γιατί αναγνωρίζουν την αναγκαιότητα και τη σημασία της όποιας και με όποιον τέτοιας προσέγγισης. Θα μου πεις, μπορείς τώρα να συνομιλήσεις με φορείς, υψηλότατους φορείς αυτής της κυβέρνησης, μπορείς να επηρεάσεις (ή να διαμορφώσεις συνολικά) την πολιτική τους για το βιβλίο και τις βιβλιοθήκες ας πούμε, και κάνεις τον δύσκολο; Μα είναι ξεκάθαρο: δεν μπορείς ουσιαστικά να παρέμβεις όταν το αίτημα δεν ακουμπάει σε ένα σχεδιασμό και μία βούληση, δεν μπορεί να ζητείται η δική σου βούληση να γίνει η βούληση ενός υπουργού. Το θέμα είναι να συμβάλεις στη βούληση και το σχεδιασμό ενός υπουργείου, όχι ενός υπουργού, που σήμερα είναι και αύριο δεν είναι.

Σε πλησιάζει μια διαφημιστική εταιρεία. Ενδιαφέρεται για το σύλλογό σου και σου προσφέρει ένα χρηματικό ποσό για να της διαφημίσεις ένα προϊόν. Δεν προσφέρει σε σένα βέβαια τα χρήματα, αλλά στο σύλλογό σου. Το φτηνό αντίτιμο της δουλειάς που θα τους προσφέρεις θα το πουν «χορηγία» στο σύλλογο. Και φτηνά θα κάνουν τη δουλειά τους και θα το παίξουν χορηγοί. Ο σύλλογός σου τα χρειάζεται τα λεφτά για να φτιάξει επιτέλους μια βιβλιοθήκη. Τι κάνεις λοιπόν; Είναι δυνατόν να συναινέσεις να σου βάλουν χέρι οι εταιρείες και το marketing γιατί ο σκοπός αγιάζει τα μέσα; Θα τους αφήσεις να σε λερώσουν με τα συμφέροντά τους χαρίζοντας τους την εθελοντική σου παρθενιά; Μπορείς βέβαια ως βέρος κομουνιστής να καταγγείλεις την κυβέρνηση που "εξαπάτησε το λαό με τη δήθεν αριστερή ρητορεία της για να του υφαρπάξει την ψήφο, ενώ στην ουσία χαρίζει στο κεφάλαιο, στις πολυθνικές και στους διεθνείς τοκογλύφους το λαό και τα συμφέροντα της εργατικής τάξης". Κι όλα αυτά γιατί απλά δεν μπορείς να πεις πως τις βιβλιοθήκες και τον πολιτισμό τον έχουν χεσμένο και τον θεωρούν και πολυτέλεια (αξιοποιήσιμη ως ισοδύναμο από τη μη εφαρμογή του 23% ΦΠΑ στην ιδιωτική παιδεία και παραπαιδεία).

Δύσκολος τελικά ο ενήλικος κόσμος, γεμάτος λακκούβες και βάρη και περισπάσεις και εκχωρήσεις και σειρήνες και θόρυβο, πολύ θόρυβο αδερφέ μου. Κι εσύ δεν αντέχεις το θόρυβο γιατί ο θόρυβος είναι φορτωμένος, βαρύς: κουβαλάει συμφέροντα, μυστικά, φιλοδοξίες, ιδεοληψίες, φανατισμό και μικροπρέπεια. Εσύ είσαι φτιαγμένος με άλλα υλικά, είσαι παιδί, όπως ήσουν όταν πραγματικά ήσουν παιδί. Απλά είσαι πια ένα παιδί με πολλές υποχρεώσεις που δεν προλαβαίνει να παίξει με τα στρατιωτάκια του.

***

Η Στέλλα πήρε χθες κάποια ψηφοδέλτια που είχαν μείνει από τις εκλογές σε μια γωνιά, τα γύρισε από την ανάποδη και τα ζωγράφισε. Η ενήλικη σκέψη μου απέδωσε έναν συμβολισμό σε αυτή την πράξη. Αλλά το παιδί μέσα μου επιμένει πως η πίσω όψη ενός ψηφοδελτίου είναι απλά ένα λευκό χαρτί.