Η παλιά ιστορία των σπιτιών

Τα σπίτια δεν ήταν πάντα αυτά που ξέρεις γλυκό μου παιδί - δεν ήταν δεμένα και ακίνητα, πάντα σιωπηλά και ανέκφραστα. Τα παλιά χρόνια (μου είπε) τα σπίτια ήταν ελεύθερα να πάνε όπου θένε. Συχνά τα έβλεπες παρέες-παρέες να κατεβαίνουν γελώντας τις πλαγιές του βουνού σαν ξαναμμένα κοριτσόπουλα ή άλλοτε να παίζουν στο νερό σαν άγουρα αγόρια, ή να συζητούν ήσυχα καπνίζοντας τους έρωτες κάτι νύχτες με βροχή. 

Μια μέρα, ξαφνικά, τα σπίτια σταμάτησαν. Αναίτια, χωρίς λόγο, χωρίς μια εξήγηση, δεν ασχολήθηκαν καν να μας πουν κάτι σαν ενημέρωση, προειδοποίηση, ανακοίνωση έστω. Με τον καιρό συνηθίσαμε την ακινησία τους και ύστερα μπήκαμε μέσα τους και μείναμε για πάντα εκεί - προστατευμένοι. Έτσι χωρίς λόγο, χωρίς εξήγηση, τα κατοικήσαμε. Δεν τα ρωτήσαμε καν. Με τον καιρό πάψαμε να σκεφτόμαστε αυτή την ιστορία.

Όμως, καλό μου παιδί, (μου είπε) καμιά φορά σκέφτομαι πως μπορεί μια νύχτα με βροχή εξίσου ξαφνικά να αποφασίσουν να ξαναζωντανέψουν τα σπίτια. Και να φύγουν...

***
η ζωγραφιά είναι της Στέλλας

Τα αποδημητικά πουλιά

Αυτό το δέντρο στη Γερμανία είναι γερμανικό. Στην Τουρκία, τουρκικό. Και στην Ελλάδα, ελληνικό προφανώς. Οι ρίζες του σκάβουν το γερμανικό, τουρκικό ή ελληνικό έδαφος αντιστοίχως. Τα φύλλα του τα ρίχνει στο γερμανικό, τουρκικό ή ελληνικό χώμα.

Σε αυτά τα δέντρα, καμιά φορά, στέκονται και κελαηδούν αποδημητικά πουλιά. Που κάθε δέντρο είναι πατρίδα τους.

Σπουδή στο Θεόφιλο

Στη Στέλλα, που είναι 4 ετών, αρέσει πολύ να ζωγραφίζει. Εδώ ζωγράφισε τον "Αθανάσιο Διάκο" με τον τρόπο του Θεόφιλου.

1ο Φεστιβάλ Παιδείας

[Αναδημοσίευση του άρθρου του "Βιβλιοθηκάριου" στην "Αυγή της Κυριακής" 23/3/2014]

Ανοιχτό σχολείο και πολιτισμός στη γειτονιά. Αυτό ήταν το πείραμα του 1^ου Φεστιβάλ Παιδείας που συνδιοργάνωσαν 14 και 15 Μαρτίου στα Άνω Πατήσια η Γ’ ΕΛΜΕ και η Ένωση Γονέων της 5^ης Δημοτικής Κοινότητας. Αρωγοί σε αυτή τη διοργάνωση η Α΄ ΕΛΜΕ και οι Ενώσεις Γονέων της 6^ης Δημοτικής Κοινότητας, του Γαλατσίου και της Νέας Φιλαδέλφειας-Χαλκηδόνας. Το πρόγραμμα του φεστιβάλ περιείχε εισηγήσεις και συζήτηση για την εκπαίδευση, δύο θεατρικές παραστάσεις και συναυλία μαθητικών συγκροτημάτων. Την πρώτη μέρα μίλησαν για το Νέο Λύκειο και τις αλλαγές στην εκπαίδευση ο Παύλος Χαραμής και για την αξιολόγηση, τη διαθεσιμότητα και τις απολύσεις εκπαιδευτικών ο Γρηγόρης Καλομοίρης. Η συζήτηση που ακολούθησε έδωσε τη θέση της στην παράσταση του έργου “Himmelweg” του Χουάν Μαγιόρκα από τη Θεατρική Ομάδα της Πολιτιστικής Λέσχης της ΟΛΜΕ. Η δεύτερη μέρα ξεκίνησε με τη διαδραστική παράσταση της ακτιβιστικής ομάδας «Θέατρο του Καταπιεσμένου» για τη ρατσιστική βία και ακολούθησαν οι συναυλίες των μαθητικών συγκροτημάτων Acoustica, Ηχώ από Σκιάθου και Subtle Approach.

Όπως είπαν οι διοργανωτές, το 1^ο φεστιβάλ θα το ακολουθήσει και δεύτερο, αφού γι’ αυτούς ο θεσμός που ξεκίνησε είναι ο τρόπος που προτείνεται ώστε τα σχολεία να ανοίξουν στην κοινωνία, να τη δεχτούν με τα ζητήματα που αυτή θέτει και να την «παντρέψουν» με την ενέργεια και την αποστολή τους. Γονείς, μαθητές και εκπαιδευτικοί καλούνται μαζί να δουλέψουν γι’ αυτό, να σκεφτούν, να μιλήσουν και να διεκδικήσουν από κοινού την ποιότητα της εκπαίδευσης. Η γειτονιά αποκτάει σχέση με το σχολείο, όλες οι ηλικίες, οι εθνότητες, οι απόψεις έχουν βήμα έκφρασης και χώρο πρόσβασης στην πολιτιστική δράση. Η κοινωνική συνοχή, ο σεβασμός στη διαφορετικότητα, ο στοχασμός, η ελευθερία έκφρασης, η καλλιέργεια της τοπικής ιστορίας είναι ζητούμενα, στόχοι και κατακτήσεις.

Οι δράσεις αυτές αποτελούν έκφραση της συλλογικής δημιουργίας και επιχειρούν το δεσμό, εκεί που η κοινωνική, πολιτική και οικονομική συγκυρία εργάζεται για τη διάλυση της κοινωνίας. Είναι στην πράξη διεκδίκηση της ελεύθερης έκφρασης, στην πράξη ρητορική πάνω στα κοινωνικά προβλήματα, στην πράξη άμεση επικοινωνία και όχι διαμέσου Μέσων που φιλτράρουν για λογαριασμό μας.. και επιλέγουν για λογαριασμό των αφεντικών τους την πληροφορία. Όλα αυτά δεν ανακαλύπτονται τώρα. Το παράδειγμα του φεστιβάλ παιδείας είναι άλλη μια προσπάθεια. Με τα κενά, τις εμμονές, τις αδυναμίες του, αλλά και το κέφι, την έμπνευση, τον ερασιτεχνισμό του. Στην παράσταση του «Θεάτρου του Καταπιεσμένου» ένας μικρός θεατής, ο Παύλος νομίζω, διέκοψε και ζήτησε την αντικατάσταση του ηθοποιού που έπαιζε το ρόλο του ρατσιστή. «Ίσως να μην θέλει να είναι κακός, ίσως όταν ήταν μικρός να είχε υποστεί και ο ίδιος βία, ίσως να μην ξέρει τι κακό κάνει η βία». Όλοι γελάσαμε αμήχανα και τον χειροκροτήσαμε θερμά. Ο Παύλος, Παύλο τον έλεγαν νομίζω, είναι η φωνή μας.

Αυτός ο άνθρωπος μπροστά σας

Πάνω από τούτο το χαλί που πατάμε

είναι τα χέρια της μητέρας μου.

Μην τα πληγώσετε προσέξτε.

Πάνω απ' αυτό το ωραίο κέντημα

είναι τα μάτια της μητέρας μου.

Μην τα τυφλώσετε προσέξτε.

Πάνω από τούτη την πλεχτή φανέλα

είναι της μητέρας μου τα όνειρα.

Μην τα τρομάξετε προσέξτε.

Πάνω από αυτή τη ζωγραφιά που βλέπετε

είναι η ψυχή της μητέρας μου.

Προσέξτε μην τη βαρύνετε.

Αυτός ο άνθρωπος μπροστά σας

είναι ο καθρέφτης μιας ζωής φευγάτης.

Εγώ είμαι το αίμα της μητέρας.

Μην με στεγνώσετε άδικα...

***

Η φωτογραφία είναι του Αλβανού μετανάστη Ενρί Τσανάι. Ήρθε στην Ελλάδα το 1991. Λέει γι' αυτήν: «Την Ιωάννα, που είναι Ελληνίδα, τη συναντούσα συχνά στο κέντρο της Αθήνας, κυρίως στην Ομόνοια, όπου συνήθως πήγαινε για να βρει τη δόση της. Την έχω φωτογραφίσει πολλές φορές. Κάποια στιγμή παρατήρησα αυτό το M στο στήθος της. Τη ρώτησα τι σημαίνει. Μου απάντησε "μαμά". Η ίδια δεν είναι μητέρα. Το Μ είναι μάλλον για τη δική της μητέρα. Την Ιωάννα την είχαν εγκαταλείψει οι γονείς της όταν ήταν ακόμη παιδί. Ζούσε μόνη με τους παππούδες της και ένα τραβεστί κάπου στη Συγγρού. Εκανε και την πόρνη. Οι περισσότεροι από αυτούς τους ανθρώπους έχουν σκληρές ιστορίες πίσω τους».

***

Το ποίημα είναι του Αλβανού μετανάστη Λουάν Τζούλις από τη συλλογή "Μυρίζω Μήλο" (Καστανιώτης, 2003). Ήρθε στην Ελλάδα το 1995. "Όλα τα πράγματα είναι συμπεράσματα από τη ζωή που ζούμε", λέει...

***

Σήμερα είναι παγκόσμια ημέρα της ποίησης και παγκόσμια ημέρα ενάντια στο ρατσισμό. Σήμερα είπαμε μια ομάδα φίλων να αναρτήσουμε μια φωτογραφία κι ένα ποίημα στα ιστολόγιά μας. Συμμετέχουν:

Ερυθρό Καγκουρώ

Κυνοκέφαλοι

Ο ήχος του ανέμου
Rubies & Clouds/RubinakiM
Ποδηλάτισσα
Kospanti
Το Καραντί
Rubies & Clouds/Nefosis
Αναγεννημένη
Σημειωματάριο

Ένα ταξίδι στην Τσεχία

[Αναδημοσίευση του άρθρου του "Βιβλιοθηκάριου" στην "Αυγή της Κυριακής" 16/3/2014]

Όταν κοιτάς από το παράθυρο του αυτοκινήτου τα τοπία γύρω σου να φεύγουν, να επιστρέφουν εκεί από όπου εσύ έφυγες, συμβαίνουν δύο πράγματα: καταρχάς εσύ κάπου πας, και κατά δεύτερο λόγο εσύ δεν είσαι μέρος του τοπίου που απολαμβάνεις. Το να παρατηρούμε τι κάνει ο κόσμος των βιβλιοθηκών σε όλο τον κόσμο επιφέρει για τους περισσότερους από εμάς αυτό το δυσάρεστο συναίσθημα: δεν είμαστε μέρος του τοπίου που σαφώς θαυμάζουμε. Επομένως το ταξίδι δεν εκπληρώνει την αποστολή του.

Το πρόσφατο ταξίδι ενός συναδέλφου στην Τσεχία μας έφερε κάποιες αποσκευές. Η συζήτησή μας πάνω στις εντυπώσεις του από εκεί είχε πάλι αυτή την ελεγχόμενη οργή που προκαλεί η επίμονη ερώτηση «εμείς τι κάνουμε;». Η Τσεχία λοιπόν, με τις 14 περιφέρειες και τις 6000 κοινότητες/δήμους που έχει, διαθέτει αυτή τη στιγμή 1 Εθνική, 14 περιφερειακές, 5408 δημόσιες και 3900 σχολικές βιβλιοθήκες. Στην καταγραφή αυτή εξαιρούμε προφανώς τις λοιπές ειδικές βιβλιοθήκες. Όλες αυτές οι βιβλιοθήκες  συγκροτούν ενιαίο δίκτυο, προκειμένου να αντιμετωπιστούν με συγκροτημένο σχεδιασμό και το καλύτερο επιδιωκόμενο αποτέλεσμα ζητήματα πολιτικών λειτουργίας, οικονομικής διαχείρισης, ισότιμης παροχής υπηρεσιών σε όλους τους Τσέχους. Η Εθνική Βιβλιοθήκη της χώρας με τις περιφερειακές και τις ειδικές υποχρεούνται  να συνεργάζονται στους δύο βασικούς στόχους της σύνταξης της εθνικής βιβλιογραφίας και της ενημέρωσης του συλλογικού καταλόγου του υλικού όλων των βιβλιοθηκών της χώρας. Διαχειριζόμενη όλο αυτό το δίκτυο η Εθνική Βιβλιοθήκη της Τσεχίας είναι ο μοναδικός διαπραγματευτής για όλες τις βιβλιοθήκες του δικτύου για την απόδοση των πνευματικών δικαιωμάτων για το δανεισμό, αλλά και για την πρόσβαση στην ηλεκτρονική πληροφόρηση, τις βάσεις δεδομένων και τα ηλεκτρονικά περιοδικά. Παρέχοντας το δικαίωμα αυτό σε κάθε βιβλιοθήκη του δικτύου, επιτυγχάνει η Τσεχία την πρόσβαση όλων σε αυτές.

Ερχόμαστε λοιπόν τώρα στο αυτοκίνητο, αφήνουμε το τοπίο και παρακολουθούμε τον οδηγό… Δεν υπάρχει δίκτυο βιβλιοθηκών, αλλά δίκτυα, θεσμοποιημένα ή όχι. Υπάρχουν οι δημόσιες/λαϊκές βιβλιοθήκες, οι νοσοκομειακές, οι ακαδημαϊκές, οι σχολικές. Επομένως δεν υπάρχει κεντρικός σχεδιασμός, εξοικονόμηση και αξιοποίηση πόρων, ενισχυμένη διαπραγματευτική ισχύς για την πρόσβαση στις ηλεκτρονικές πηγές, ανάπτυξη μεγάλων έργων οργάνωσης και παροχής πληροφοριακών υπηρεσιών (εθνική βιβλιογραφία, ψηφιοποίηση υλικού κ.α.). Είναι πάγιο αίτημα δεκαετιών η συγκρότηση ενός δικτύου βιβλιοθηκών και ο κεντρικός οραματικός και ρεαλιστικός σχεδιασμός της πολιτικής βιβλιοθηκών.

Όταν επιστρέφεις από το ταξίδι, βλέπεις πάλι τα τοπία που έβλεπες όταν πήγαινες. Τότε εκείνα πήγαιναν εκεί από όπου εσύ έφευγες. Τώρα τα βλέπεις να κάνουν το ίδιο, και ενώ εσύ επιστρέφεις στην αφετηρία σου, εκείνα πάνε στον αρχικό προορισμό σου. Με λίγα λόγια τοπία και οδηγοί θα συναντιόμαστε μονάχα στις διαδρομές μας.

Έργα και ημέρες ενός βιβλιοθηκάριου: Ι

Δυο τυχαίες μέρες στη σειρά από τις πολλές μέρες που ζεις και ανασαίνεις στη βιβλιοθήκη. Καταλογογραφείς. Τούτο σημαίνει "εντάσσεις τα βιβλία της συλλογής σε έναν κατάλογο, (ηλεκτρονικό εν προκειμένω), δημιουργείς σημεία πρόσβασης στο υλικό για τους χρήστες της βιβλιοθήκης". Τέλος πάντων είναι βασική δουλειά ενός βιβλιοθηκάριου, αιώνες την κάνει το σινάφι μας. Δεν είναι η μόνη, είναι ουσιαστική. Σαν να πασπατεύεις το βιβλίο, τα γυμνά του μέρη, το θωπεύεις να σου πει τα μυστικά του, βοηθούσης της Άνοιξης που μας κρυφοκοιτάει θα έλεγα πως πρόκειται για μια πράξη ερωτική.

Όλες οι σχέσεις έχουν τα πάνω και τα κάτω τους... έτσι κι εδώ: τη μια μέρα καταλογογραφείς βιβλία φιλοσοφίας, την άλλη χειρουργικής, την τρίτη ένα γαλλικό βιβλίο για τη Μεγάλη Ιδέα! Το τι ορίζεις "πάνω' και τι "κάτω" είναι θέμα ιδιοσυγκρασίας. Ας πούμε προχθές καταλογογραφούσα Σοπενχάουερ.  Κι αυτό το ονομάζω "πάνω". Δείτε:

Την επόμενη έρχεται από καραμπόλα στα χέρια σου ένας τόμος με συσταχωμένα ανάτυπα ενός Έλληνα χειρούργου των αρχών του αιώνα, που λέγεται Θεόδωρος Λ. Παπαιωάννου, ο οποίος το 1933 γράφει άρθρα σε γερμανικά και γαλλικά περιοδικά, στο Βερολίνο και το Κάιρο, για την υστερεκτομή, την κήλη, τις αιμορροΐδες... Αυτό για λόγους καθαρά... προσωπικούς το ονομάζω "κάτω. Δείτε παρακαλώ:

Κι έρχεται η τρίτη μέρα, ας την πούμε "σήμερα", που στα χέρια σου πέφτει ένα βιβλίο κάποιου Edouard Driault που λέει για τη Μεγάλη Ιδέα και "την αναγέννηση του Ελληνισμού". Και αυτό τώρα το λες "πέρα", γιατί το μυαλό σου καθώς καταλογογραφείς σκέφτεται πως ο Driault δεν ήξερε το 1920 σε ποια αναγέννηση του Ελληνισμού οδήγησε 2 χρόνια μετά η μεγάλη ιδέα...

Βιβλιοθήκες και φυλακές

[Αναδημοσίευση του άρθρου του "Βιβλιοθηκάριου" στην "Αυγή της Κυριακής" 9/3/2014]

Από το «Τελευταία έξοδος: Ρίτα Χέιγουορθ» του Frank Darabont (1994) ως το “I love you” του Phillip Morris (2009) και από το “Johny Apollo” του Henry Hathaway (1940) ως το “Edmond” του Stuart Gordon (2005), είναι δεκάδες οι αμερικανικές ταινίες που περιέχουν σκηνές με βιβλιοθήκες φυλακών. Στις εν λόγω σκηνές οι βιβλιοθήκες λειτουργούν είτε ως φόντο εξέλιξης της πλοκής, είτε ως σημαντικό μέρος της. Τούτο σημαίνει πως στην αμερικανική κουλτούρα οι βιβλιοθήκες αυτές δεν είναι κάτι ιδιαίτερο ή ξένο, είναι μια οικεία εικόνα όπως τόσες άλλες του κόσμου των φυλακών.

Οι πρώτες βιβλιοθήκες σε φυλακές υπήρξαν στις Ηνωμένες Πολιτείες ήδη από το 1790, με αρχικό στόχο μέσα από τη θρησκευτική κατήχηση να επηρεάσουν τη συμπεριφορά και το σωφρονισμό των κρατουμένων. Βιβλιοθήκες σε φυλακές δεν έχουν βέβαια μόνο οι ΗΠΑ. Ο Καναδάς ήδη ενδιαφερόταν γι’ αυτές από το 19^ο αιώνα, η Βρετανία βάσει νόμου οφείλει να έχει βιβλιοθήκες στις φυλακές ή να δίνει πρόσβαση σε βιβλιοθήκη στους κρατούμενους τους. Κατά κανόνα βιβλιοθηκονόμους απασχολούσαν και απασχολούν οι βιβλιοθήκες των φυλακών σε Γερμανία και Γαλλία, οι οποίες επίσης πρωτοεμφανίστηκαν το 19^ο αιώνα, και στην Ιταλία (αρχές του 20^ου). Η ανάπτυξη των εν λόγω βιβλιοθηκών ποικίλει βέβαια από χώρα σε χώρα, οι ανεπτυγμένες ωστόσο χώρες τις έχουν ως αναπόσπαστο στοιχείο του σωφρονιστικού τους συστήματος.

Ποια είναι αλήθεια η ελληνική πραγματικότητα; Δεν είναι σπάνιο το αίτημα που κατά καιρούς εμφανίζεται  από συλλογικότητες και μεμονωμένους ανθρώπους για τη δωρεά βιβλίων και την συγκρότηση βιβλιοθηκών στις ελληνικές φυλακές. Τούτο δείχνει πως κάποιοι αντιλαμβάνονται την ανάγκη και προσπαθούν αυτενεργώντας να την καλύψουν. Έτσι έχουν προκύψει συλλογές στις γυναικείες φυλακές Θηβών, στις Φυλακές Ανηλίκων Αυλώνα, στις φυλακές της Κω, των Διαβατών και αλλού.

Τι αντιλαμβάνεται λοιπόν αυτή η κίνηση και τι δεν θέλει να καταλάβει χρόνια τώρα η υπηρεσιακή και πολιτική ηγεσία του Υπουργείου Δικαιοσύνης; Ότι οι βιβλιοθήκες είναι χρήσιμες και κρίσιμες στις φυλακές, είναι εργαλείο μόρφωσης, ψυχαγωγίας και σωφρονισμού, είναι δικαίωμα που πρέπει να παρέχει το κράτος σε όσους παρανόμησαν και εγκλημάτησαν. Λαμβάνοντας υπόψη μάλιστα τη γλώσσα, το θρήσκευμα, την κάθε είδους ταυτότητα των εγκλείστων στις φυλακές. Όλες αυτές οι εθελοντικές και πρωτοβουλιακές κινήσεις θα πρέπει να μην καταλήξουν στην αναπόφευκτη απαξίωση του ερασιτεχνισμού, αλλά να αποτελέσουν έμπνευση και τομή στις πολιτικές σωφρονισμού του ελληνικού κράτους.

Μια δημοτική βιβλιοθήκη στη Φινλανδία στήριξε ένα πρόγραμμα για κρατουμένους σε φυλακές: έθεσε το υλικό και τον εξοπλισμό της στη διάθεσή τους. Βοήθησε κρατούμενους γονείς να ηχογραφήσουν τον εαυτό τους να διαβάζει παραμύθια και παιδικά βιβλία. Τα CD που δημιουργούνται φτάνουν στα παιδιά τους με το ταχυδρομείο. Δεν είναι ότι λείπουν οι ιδέες. Η θέληση να τις εφαρμόσουμε λείπει.

Για το Σωτήρη Σιώκο

του Γιώργου Γλωσσιώτη,
προέδρου της Ένωσης Ελλήνων Βιβλιοθηκονόμων και Επιστημόνων της Πληροφόρησης

Σύντροφος, φίλος, αγωνιστής, άνθρωπος… Τόσο αναπάντεχα έφυγε από κοντά μας ο Σωτήρης. Οι λέξεις μοιάζουν λίγες να περιγράψεις αυτόν που δεν είναι πια κοντά μας. Με την αγάπη του για το βιβλίο, τις τέχνες, το θέατρο, τη μουσική, τις βιβλιοθήκες. Με το πάθος του για έναν δικαιότερο κόσμο. Με τους αγώνες του στην Αριστερά. Με ένα χαμόγελο πάντα. Δεν θα γράψω εδώ για την πορεία του. Σύντροφοι που τον ζήσανε χρόνια από κοντά είναι ίσως πιο καλό να μιλήσουν για αυτόν. Για την ακρίβεια δεν θα ήθελα να γράψω κάτι. Αλλά το θλιβερό άκουσμα προτρέπει. Από τη θέση του στο Τμήμα Πολιτισμού του ΣΥΡΙΖΑ ο Σωτήρης έδωσε κάθε αγώνα για τις βιβλιοθήκες. Θεώρησε τις βιβλιοθήκες ως βασικό συστατικό μια δημοκρατικής κοινωνίας και πάλεψε για την ενίσχυση του ρόλου τους. Έφερε τις βιβλιοθήκες στο κέντρο του πολιτισμού και προσπαθούσε πάντα να είναι βασική πολιτική επιλογή για το βιβλίο, την μόρφωση, την ψυχαγωγία. Τα συλλυπητήρια στην οικογένεια του και ιδιαίτερα στην σύντροφο της ζωής του, την Γιώγια, μοιάζουν λίγα. Η μνήμη μας είναι αυτή που θα τον κρατήσει κοντά μας. Και το ζεϊμπέκικο της Ευδοκίας Σωτήρη. Καλό ταξίδι σύντροφε…

Η παγκόσμια φλυαρία

Να πούμε εδώ πως στην παγκόσμια φλυαρία συμμετέχουν με τις μικρές τους δυνάμεις:

- η ψιχάλα που κεντάει τη σιωπή.

- εκείνη, ανοίγοντας τα μάτια της το πρωί

- το δάκρυ που έσταξε

- το σαλιγκάρι που γλιστράει στα βρεγμένα αγριόχορτα

- ο επιθανάτιος ρόγχος

- οι ηδονικοί αναστεναγμοί

Οι βιβλιοθήκες είναι συναντήσεις

[Αναδημοσίευση του άρθρου του Βιβλιοθηκάριου στην "Αυγή της Κυριακής" 2/3/2014]

Οι βιβλιοθήκες δεν είναι τα βιβλία, δεν είναι το κοινό τους, δεν είναι οι βιβλιοθηκάριοι. Τούτο δεν σημαίνει πως η βιβλιοθήκη είναι κάτι χωρίς ένα από αυτά. Είναι λοιπόν η συνάντησή τους. Ο βιβλιοθηκάριος και το βιβλίο είναι η οργάνωση της βιβλιοθήκης, ο βιβλιοθηκάριος και το κοινό είναι η κάλυψη των πληροφοριακών/ψυχαγωγικών αναγκών από τη βιβλιοθήκη, το βιβλίο και το κοινό είναι η γνώση και η ανάγνωση. Σε χώρες με ανάπηρη πολιτική βιβλιοθηκών η σχέση των τριών αυτών παραμέτρων αναπτύσσεται άνισα και περιστασιακά με συνέπεια να δημιουργούνται καθοριστικές αδυναμίες. 

Θέμα του σημερινού κειμένου είναι οι «συναντήσεις», προνομιακό στοιχείο του βιβλιοθηκονομικού επαγγέλματος, τόσο με το υλικό, όσο και με το κοινό των βιβλιοθηκών. Η ποικιλία, οι διαφορετικές οπτικές και σκιάσεις, οι συνθέσεις και οι αναιρέσεις είναι καθημερινότητα του βιβλιοθηκονόμου αφού από τα χέρια του περνάει πλήθος υλικού και εκφρασμένων αιτημάτων πληροφόρησης ή ψυχαγωγίας. Η τριβή αυτή του επιτρέπει την ανάπτυξη ενός εγκυκλοπαιδισμού από τη μια, και μιας άμεσης αντίληψης των αναγκών του κοινού από την άλλη. Κυρίαρχο «κουσούρι» αυτής της τριβής είναι η ανοχή στη διαφορετικότητα και η διαλεκτική παιδεία που αποκτά.

Δύο από τα βιβλία που πρόσφατα πέρασαν από τα χέρια μου, το ένα για να καταλογογραφηθεί και το άλλο για να δοθεί προς δανεισμό θα μπορούσαν να είναι αυτό το διαλεκτικό δίπολο: το πρώτο είναι το «Mon univers” της Helen Keller (Felix Alcan, 1914), το δεύτερο o “Αριστοφάνης: ο πρώτος του κομμουνισμού πολέμιος», του Αντώνιου Χαλά (Εστία, 1938). Ο πρώτος (βιβλία του οποίου σήμερα κυκλοφορούν από τις εκδόσεις Γεωργιάδη…) επιτίθεται με όχημα τον… Αριστοφάνη και εν μέσω του μεταξικού δικτατορικού καθεστώτος, στον κομμουνισμό που «απειλεί να εξαλείψει τις μεγάλες ελληνικές αρετές της Σοφίας, Ανδρείας και του Κάλλους». Το βιβλίο της Keller με παίδεψε προσπαθώντας να το περιγράψω στον κατάλογο της βιβλιοθήκης. Τι θέμα να βάλεις στη ζωή ενός ανθρώπου, που ως τη στιγμή που το έπιασα στα χέρια μου αγνοούσα την ύπαρξή του; «H Helen Keller ήταν το πρώτο άτομο με κώφωση και τύφλωση που αποφοίτησε από πανεπιστήμιο το 1914, υπέρμαχος του δικαιώματος της γυναικείας ψήφου, των εργατικών δικαιωμάτων και του σοσιαλισμού, καθώς και άλλων προοδευτικών κινημάτων» διαβάζω σε μια εγκυκλοπαίδεια.

Νομίζω τελικά πως οι βιβλιοθήκες είναι η συνάντησή μας με το διαλεκτικό σύμπαν του ανθρώπινου ψυχισμού και της διανόησης, είναι πόρτες που ανοίγουμε στο χθες και το αύριο. Και καλό είναι να τις έχουμε ανοιχτές.