Πέμπτη 15 Νοεμβρίου 2012

Ορφανές σκέψεις για ορφανές βιβλιοθήκες



Ξέρεις, νομίζω πως τα λιγότερα αποθέματα αυτό τον καιρό η κοινωνία μας τα έχει στην ελπίδα. Και όσο περισσότερο ανάγκη την έχει, τόσο πιο σφιχτοχέρα γίνεται στο ξόδεμά της. Όμως η ελπίδα δυναμώνει στο μοίρασμα. Στις κατά μόνας χρήσεις αδυνατίζει, ξεφτίζει, αλλοιώνεται.

Μια μέρα σαν κι αυτή- μ’ ένα ήλιο δωρικό να χύνεται στην πόλη, νοιώθω να γκρεμίζομαι στο κενό. Κοιτάζω τους ανθρώπους γύρω μου, ψάχνω να βρω στα μάτια τους την υπόνοια μιας ελπίδας, καλά κρυμμένης έστω. Σιωπή και σφιγμένα χείλη. Κι όταν κάτι αναπάντεχα χαρούμενο ή ευτυχισμένο προκύπτει, απελευθερώνεται άθελά τους ο καημός. Σαν το τζίνι από το λυχνάρι του Αλαντίν.

Οι σκέψεις αυτές είναι σκαλοπάτια για να κατέβω σε αυτά που σήμερα θέλω να σου πω: δεν ορίζουν το σύνολο, οδηγούν όμως στη βασική του λειτουργία.

Μια από τις σημαντικότερες βιβλιοθήκες στην Ελλάδα, με μοναδικής αξίας υλικό είναι αυτή του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου. 22.000 βιβλία, 2000 τόμοι σχολικών εγχειριδίων του 19ου και του 20ου αιώνα, 214 τίτλοι περιοδικών κ.α. είναι τα ποσοτικά στοιχεία της συλλογής αυτής. Όμως μια βιβλιοθήκη δεν είναι μόνο το υλικό της, αλλά κυρίως το περιβάλλον μέσα στο οποίο λειτουργεί και με το οποίο συνδέεται οργανικά, το κοινό και το προσωπικό της, η αποστολή και ο στόχος της.

Το Παιδαγωγικό Ινστιτούτο εδώ και ένα χρόνο έχει διαλυθεί, ή σύμφωνα με το πασοκικώς δοκιμότερον «συγχωνευθεί» με το Ινστιτούτο Εκπαιδευτικής Πολιτικής και μετατραπεί σε Νομικό Πρόσωπο Ιδιωτικού Δικαίου. Οι υπηρεσίες και οι εργαζόμενοι σε αυτό έχουν μεταφερθεί σε νέο κτίριο στους Αμπελόκηπους, ενώ στο αρχικό άθλιο κτήριο ψηλά στη λεωφόρο Μεσογείων παραμένει η μεγάλη βιβλιοθήκη, μόνη αυτή ως υπηρεσία αποκομμένη από τον φορέα της σε ένα κτήριο-φάντασμα. Τη βιβλιοθήκη δεν λειτουργούν πλέον οι δύο ειδικευμένοι βιβλιοθηκονόμοι, καθώς αυτή παραδόθηκε στη γνώριμη και επικίνδυνη κομματική πελατεία των ανειδίκευτων αποσπασμένων εκπαιδευτικών. Αφήνεται λοιπόν σκόπιμα μια σημαίνουσας αξίας βιβλιοθήκη να καταστραφεί και μαζί με αυτήν να απαξιωθούν οι υπηρεσίες της στην εκπαιδευτική πολιτική και να χαθεί το πολύτιμο υλικό της;


Φαντάζει, κι ίσως να είναι, πολυτέλεια να ασχολείται κανείς με την καταστροφή μιας βιβλιοθήκης. Όταν γύρω μας καταρρέουν οι εργασιακές σχέσεις, τα ανθρώπινα δικαιώματα, η υγεία και η παιδεία. Τι νόημα έχει να αγωνιάς για τα σχολικά εγχειρίδια του 19ου αιώνα, όταν τα σχολικά εγχειρίδια στην Ελλάδα του 21ου είναι σε φωτοτυπίες;

Στη γυάλα που ζω, πορτοκαλής και σιωπηλός σαν το χρυσόψαρο, τα βιβλία και οι βιβλιοθήκες είναι λυτρωτικά και σημαντικά πράγματα, με βαρύνουσα σημασία στην κοινωνική ζωή και ρόλο δυναμικό στο παρόν και το μέλλον. Το έχω δει να συμβαίνει όλο αυτό- κι αυτή η πείρα γίνεται μέσα μου πυρά. Ο κόσμος γύρω γδύνεται τις απολαύσεις του παρελθόντος και η πλαδαρότητα του πνεύματός του μοιάζει αποκρουστική στα μάτια μου. Είναι όμως ζήτημα αξιοπρέπειας η αντίστασή μας. Και η αξιοπρέπεια δεν ξοδεύεται. Αν την έχεις.

***
Οφείλω να συμπληρώσω και εδώ, όπως θα κάνω και σε προσεχές ποστ στο μπλογκ μου πως η πρώην βιβλιοθήκη του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου διαθέτει βιβλιοθηκονόμους εργαζόμενους εδώ και κάποιους μήνες. Οι πηγές μου μάλλον δεν ήταν έγκυρες, τουλάχιστον όσον αφορά στα χρονικά δεδομένα. Οφείλω συγγνώμη στους συναδέλφους...

12 σχόλια:

Nefosis είπε...

Δεν είναι θέμα γυάλας Γιώργο. Στους θολούς καιρούς μας, λίγα πράγματα μπορούμε να διακρίνουμε και να υπερασπίσουμε.Τα κοντινά μας, τα πιο ανθρώπινα, όσα -με οποιοδήποτε τρόπο- θεωρούμε χρήσιμα για την ανθρωπότητα και τη διατήρηση της ανθρωπιάς μας, πρέπει να τα στηρίζουμε. Νομίζω. :)

Κατερίνα Τοράκη είπε...

Κι όπως πάει Γιώργο, κι άλλες βιβλιοθήκες θα βρεθούν ορφανές! Κάποιος ν' αντισταθεί γιατί υπάρχουν πολύ περισσότερες από 80 βιβλιοθήκες σ' αυτή τη χώρα, το γνωρίζουν οι αρμόδιοι Υπουργοί και λοιποί αρμοδιοαναρμόδιοι Σύμβουλοι αυτό;

Ανώνυμος είπε...

Ρε συ Κατσαμάκη ώρες ώρες θαυμάζω το κουράγιο σου και την αντοχή σου. Μπράβο και πάλι μπράβο. Αυτά.. :-)

γρηγόρης στ. είπε...

Στο ξαναλέω: μα για βιβλία και βιβλιοθήκες θα μιλάμε τώρα.....

Γιώργος Κατσαμάκης είπε...

@nefosis: Τα νοιώθω σημαντικά γιατί ξέρω τη σημασία τους. Βιβλιοθήκες στην ανθρώπινη ιστορία υπήρξαν σε στρατόπεδα συγκέντρωσης, σε φυλακές και τόπους εξορίας, σε νοσοκομεία, και στα πιο απίθανα μέρη και στις πιο απίθανες καταστάσεις...

@Κατερίνα Τοράκη: Για φαντάσου λέει να αντισταθούμε συλλογικά ως κλάδος...

@silentCrossing: Να τα θαυμάζεις μόνο και μόνο γιατί εγώ δεν έχω κύματα να με φορτίζουν. Αλλά τι λέω: έχω τα δικά σου

@γρηγόρης στ.: Και σου απαντάω ξανά: "έλα ντε..."

Ανώνυμος είπε...

Αγαπητέ Γιώργο, η Βιβλιοθήκη του Π.Ι. εξακολουθεί να λειτουργεί όσο καλύτερα γίνεται, στο δε προσωπικό, εργάζονται δυο εξειδικευμένοι βιβλιοθηκονόμοι και τέσσερις αποσπασμένοι εκπαιδευτικοί με διάθεση και ικανότητες να προσφέρουν υπηρεσίες.

Γιώργος Κατσαμάκης είπε...

Αγαπητέ ανώνυμε. Οι πληροφορίες μου είναι εγκυρότατες. Έχω την υποψία ότι δεν λες όλη την αλήθεια, αυτό υποκρύπτει το "όσο καλύτερα γίνεται", που λες. Οι δύο βιβλιοθηκονόμοι προκειμένου να μην αλλάξει το καθεστώς εργασίας τους μετά τη μετατροπή του Ινστιτούτου σε ΝΠΙΔ δεν εργάζονται πλέον στο ίδρυμα και τη βιβλιοθήκη. Οι εκπαιδευτικοί που εργάζονται στη βιβλιοθήκη αγωνιούν να μάθουν (;) το βιβλιοθηκονομικό πρόγραμμα για να.. ανταποκριθούν στις απαιτήσεις της βιβλιοθήκης. Η διάθεσή μου να σώσω έναν άνθρωπο από το θάνατο δεν με κάνει γιατρό φίλε μου, και καλύτερα να μην επιχειρήσω να τον χειρουργήσω. Την αναλογία την αντιλαμβάνεσαι. Αδυνατώ να φανταστώ τι σόι βιβλιοθηκονομικές "ικανότητες" διαθέτουν οι 4 αποσπασμένοι εκπαιδευτικοί. Η θέση τους εκεί είναι πρόσκαιρη, σε λίγο θα έρθουν άλλοι με "διάθεση και ικανότητες" και η βιβλιοθήκη κάθε χρόνο ή όποτε, θα αλλάζει διαθέσιμους και ικανούς ερασιτέχνες υπαλλήλους.

Ο βασικός κίνδυνος της βιβλιοθήκης είναι η απόσπασή της από το φορέα που θα έπρεπε να υπηρετεί. Η ορφάνια που περιγράφω σε αυτή την παράμετρο αναφέρεται. Απαξιώνοντας το ρόλο της την οδηγούμε στο μαρασμό και το κλείσιμο. Όλα τα άλλα είναι απλά παράμετροι του προβλήματος

Ανώνυμος είπε...

το μόνο σχόλιο που έχω να κάνω είναι ότι δεν πρέπει να νιώθουμε τύψεις ότι κάποια πράγματα είναι πολυτέλεια. Τίποτα ουσιαστικό δεν είναι πολυτέλεια όλα είναι απαραίτητα σε αυτή την ζωή. Η πολυτέλεια ξεκινάει στο σημείο που εμφανίζεται η ανουσιότητα.

Γιώργος Κατσαμάκης είπε...

@elasticrash: καλώς τον- το ποδήλατο το παρκάρουμε στην είσοδο :) Η πολυτέλεια είναι σχετική έννοια. Όταν πολλά από τα βασικά αγαθ'α δεν είναι προσβάσιμα για μια αυξανόμενη μερίδα του πληθυσμού το να μιλάς για βιβλιοθήκες είναι πολυτέλεια. Ακόμη κι αν ξέρεις, κι αν υποστηρίζεις, πως αυτό που προσφέρουν είναι απόλυτα χρήσιμο.

Σταυρούλα είπε...

Για τα περί της γυάλας τα΄πε η Νέφωση κι ο ελάστικρας. Για τα των φυτευτών εκπ/κών ας μην πω καλύτερα

Ανώνυμος είπε...

Θα ήθελα να σας ενημερώσω ότι κάνετε μεγάλο λάθος όσον αφορά στη λειτουργία της Βιβλιοθήκης. Εδώ εργάζονται δύο βιβλιοθηκονόμοι, μία συντηρήτρια και τρεις ακόμη αποσπασμένοι εκπαιδευτικοί. Η μία βιβλιοθηκονόμος είναι όντως αποσπασμένη εκπαιδευτικός, φιλόλογος, η οποία όμως διαθέτει πτυχίο Βιβλιοθηκονομίας από το 2005, πενταετή προϋπηρεσία στην Εθνική Βιβλιοθήκη και τετραετή στη Βιβλιοθήκη του πρώην Παιδαγωγικού Ινστιτούτου και νυν Ινστιτούτου Εκπαιδευτικής Πολιτικής. Η δεύτερη είναι απόφοιτος Βιβλιοθηκονομίας, κάτοχος μεταπτυχιακού τίτλου και με εμπειρία 13 ετών στη Βιβλιοθήκη του Κέντρου Εκπαιδευτικής Έρευνας πριν έρθει σε εμάς τον Ιανουάριο του 2012. Η συνάδελφος που είναι συντηρήτρια, είναι και αυτή αποσπασμένη εκπαιδευτικός, χημικός και μεταπτυχιακή φοιτήτρια, και εργάζεται στη Βιβλιοθήκη επί έξι χρόνια. Οι υπόλοιποι τρεις αποσπασμένοι, εκ των οποίων ο ένας ασχολείται με το Δελτίο Εκπαιδευτικής Αρθρογραφίας, εργάζονται στο χώρο μας αρκετούς μήνες και είναι πάντα πρόθυμοι να προσφέρουν.

Η Βιβλιοθήκη μας είναι όντως μια από τις σημαντικότερες στην Ελλάδα, σε αυτό έχετε δίκιο, μια και διαθέτει περί τις 8.000 τόμους σχολικών εγχειριδίων που έχουν εκδοθεί από τη δημιουργία του Ελληνικού Κράτους έως σήμερα. Όσον αφορά στο περιβάλλον ή στο κτήριο φάντασμα, όπως το χαρακτηρίζετε, θα σας απαντήσω ότι καταλαμβάνει τρεις ιδιαίτερα φροντισμένους ορόφους, ενός κτιρίου επί της λεωφόρου Μεσογείων, ότι είναι πολύ εύκολα προσβάσιμη και εξυπηρετεί το κοινό της όχι μόνο πρωινές ώρες όπως κάνουν οι περισσότερες δημόσιες Βιβλιοθήκες αλλά και απογεύματα.

Θα ήθελα κλείνοντας να επισημάνω ότι τα σχόλια που ακούγονται από τους ανθρώπους που μας επισκέπτονται είναι ιδιαίτερα θετικά και ενθαρρυντικά αν και μπορεί να έχουμε προβλήματα όπως όλες οι υπηρεσίες. Το σίγουρο είναι πάντως ότι η Βιβλιοθήκη δεν αφήνεται να καταστραφεί, ούτε βέβαια χάνεται το πολύτιμο υλικό της γιατί οι άνθρωποι που εργάζονται εδώ δουλεύουν με υπευθυνότητα και μεράκι.

Γιώργος Κατσαμάκης είπε...

Ευχαριστώ για την ενημέρωση. Η μη έγκυρη πληρόφόρηση που είχα (αναφερόταν στις αρχές του χρόνου όπως τελικά αποσαφήνισα)με χαροποιεί, αφού καλύτερα είναι να διαψεύδομαι παρά να επιβεβαιώνομαι σε κάτι τέτοιο.

Οι παρατηρήσεις μου ωστόσο παραμένουν, έστω... κουτσουρεμένες. Μία βιβλιοθήκη αποσπασμένη από την υπηρεσία που καλείται να υποστηρίξει είναι ευάλωτη. Εύχομαι να μείνετε εκεί οι συνάδελφοι και να ευτυχεί σε μόνιμο και ειδικευμένο προσωπικό η βιβλιοθήκη.