Κι ύστερα ήρθαν οι σφήκες...

[Αναδημοσίευση από το άρθρο του "Βιβλιοθηκάριου" στην "Αυγή της Κυριακής", 14/4/2013]

Ασφυκτιά στις 450 λέξεις οποιοδήποτε κείμενο για τις βιβλιοθήκες γραμμένο από βιβλιοθηκονόμο. Κυρίως γιατί ο λόγος και η ανάγκη να μιλήσεις για τις βιβλιοθήκες στην Ελλάδα όσο περνάει ο καιρός τόσο πιο πιεστικός γίνεται και διογκούμενος που πλέον δεν μπορείς τίποτα να πεις. Πόσο μάλλον όταν σου δίνεται η δυνατότητα να το κάνεις.

Τι να πεις για τις σχολικές βιβλιοθήκες; Κάποτε (επί υπουργίας Γερ. Αρσένη) δημιουργήθηκαν σχολικές βιβλιοθήκες που χρηματοδοτήθηκαν κυρίως από κοινοτικούς πόρους. Η ιδέα ήταν λαμπρή: 6000 βιβλία, υλικοτεχνική υποδομή, κ.α. σε ξεχωριστά διαμορφωμένη αίθουσα και με ειδικευμένο προσωπικό («πιλοτικά» σε 49 από αυτές). Η αγορά του αιώνα στο χώρο του βιβλίου, με ό,τι μπορεί να σημαίνει αυτό στη νομιμότητα των διαδικασιών. Η ιδέα ήταν λαμπρή: η μονοκρατορία του ενός εγχειριδίου σπάει, ο δάσκαλος και η τάξη μπαίνουν στη βιβλιοθήκη, ξεκινούν οι εργασίες των μαθητών που αναζητούν βιβλιογραφία, μαθαίνουν να ερευνούν και να συντάσσουν, διαμορφώνονται εστίες ανάγνωσης και πολιτισμού σε «δύσβατα» και «απομονωμένα» σημεία της χώρας (πχ στο Τσεπέλοβο). Η ιδέα ήταν λαμπρή, η προοπτική ήταν το έργο να επεκταθεί, να αυξηθούν τα σχολεία με βιβλιοθήκες, να προσληφθεί ειδικευμένο προσωπικό. Η συνέχεια ωστόσο των υπολοίπων υπουργών παιδείας ήταν καταστροφική. Το όραμα τεμαχίστηκε, η ανανέωση του υλικού ακυρώθηκε, το συντεχνιακό πελατειακό πάρε-δώσε απέτρεψε την πρόσληψη προσωπικού, οι βιβλιοθήκες δεν αυξήθηκαν, οι αποσπασμένοι καθηγητές σε αυτές δεν (επι)μορφώθηκαν ξανά, σιγά-σιγά και καθώς από το Υπουργείο Παιδείας περνούσαν ο Ευθυμίου, Γιαννάκου, Στυλιανίδης, Σπηλιωτόπουλος, το όραμα ξέφτιζε και οι σχολικές βιβλιοθήκες μαράζωναν. Ώσπου ήρθαν οι… σφήκες: η Άννα Διαμαντοπούλου τους έδωσε το τελικό μνημονιακό χτύπημα: τις έκλεισε. Και γίναμε έτσι η… «Δανία του Νότου».

Η αφήγηση αυτή έχει και δεύτερο επίπεδο: πώς αντέδρασε στην πορεία αυτή ο βιβλιοθηκονομικός, ο εκδοτικός, ο συγγραφικός και ο εκπαιδευτικός χώρος; Είναι ίσως δίκαιο να πει κανείς πολύ χλιαρά, ενδοτικά, ανεύθυνα, μικροπολιτικά. Με λαμπρές εξαιρέσεις κυρίως από τον εκδοτικό χώρο. Δεν υπήρξαν άνθρωποι που όλο αυτό τον καιρό στήριξαν με τη δουλειά τους τις σχολικές βιβλιοθήκες; Αν και ανειδίκευτοι, πολλοί ήταν οι εκπαιδευτικοί που εργάστηκαν με πάθος στις σχολικές βιβλιοθήκες. Διεκδικήθηκε ποτέ ουσιαστικά και μαχητικά η επέκταση των σχολικών βιβλιοθηκών από όποιο εμπλεκόμενο συνδικαλιστικό χώρο; Σαφώς όχι. Πολλοί σύλλογοι γονέων έκτοτε συγκρότησαν βιβλιοθήκες (ακόμη και σε δημοτικά) «προσλαμβάνοντας» γι’ αυτή τη δουλειά ακόμη και βιβλιοθηκονόμους. Ο σπόρος της λογικής φύτρωνε ακόμη και σε εθελοντικό… χώμα.

Η αφήγηση έχει και τρίτο επίπεδο: είναι νομίζω σαφές πώς το πείραμα των σχολικών βιβλιοθηκών απέτυχε. Πολιτική απόφαση ήταν η αποτυχία της μεγάλης αλλαγής στην παιδεία με τη δημιουργία βιβλιοθηκών στα σχολεία. Τα χρήματα που «εύκολα» δόθηκαν, δεν επενδύθηκαν σε δομές, δεν ξοδεύτηκαν βάσει σχεδιασμού, αλλά χρησιμοποιήθηκαν για πολιτικές ψηφοθηρίας και εντυπωσιασμού. Το πείραμα ωστόσο πέτυχε σε κάτι: έδειξε πως μπορούμε να αλλάξουμε την παιδεία μας, αρκεί να δουλέψουμε γι’ αυτό.

Ακριβώς 450 λέξεις. Και τίποτα δεν είπα. Στο επόμενο σημείωμα θα διαβάσετε για τις δημόσιες βιβλιοθήκες