Δίκτυο Σχολικών Βιβλιοθηκών Δημόσιων Δημοτικών Σχολείων: μια επική μπαρούφα του Υπουργείου Παιδείας.

Με απόφαση του Υπουργού Παιδείας Κώστα Γαβρόγλου στις 28 Φεβρουαρίου 2018 (Αριθμ Φ.14/22511/Δ1) ιδρύεται λέει «Δίκτυο Σχολικών Βιβλιοθηκών Δημόσιων Δημοτικών Σχολείων». Αυτό το κείμενο θα μπορούσε να τελειώσει πριν καν αρχίσει, μόνο με την αναφορά των «λαμβανόντων υπόψη» του υπουργού και συγκεκριμένα του 16ου «λαμβάνοντος υπόψη»: «το γεγονός ότι από την παρούσα απόφαση δεν προκαλείται δαπάνη σε βάρος του κρατικού προϋπολογισμού».

«Χωρίς… δαπάνες πώς θα παντρευτούμε Μανωλιό μου, πώς θα βάλουμε στεφάνι» δηλαδή. Δηλαδή μετά από άπειρες εξαγγελίες των χρόνων διακυβέρνησης της πρώτης και δεύτερης φοράς Αριστεράς τελικά παραδίδουμε στην πολύπαθη σχολική κοινότητα ένα κακογραμμένο θεσμικό και οργανωτικό πλαίσιο με πολλές ελλείψεις και τρομερές στρεβλώσεις. Θα φτιάξουμε, λέει, δίκτυο σχολικών βιβλιοθηκών χωρίς λεφτά, με αγορές χωρίς λεφτά, εξοπλισμό χωρίς λεφτά, προσβασιμότητα χωρίς λεφτά και τρίωρη λειτουργία την εβδομάδα…

Για να δούμε λοιπόν τι ρυθμίζεται με την εν λόγω απόφαση της 28ης Φεβρουαρίου, άμεσα εφαρμόσιμης από το τρέχον σχολικό έτος (2017-2018).

Μετά από μια εκτενή έκθεση ιδεών σχετικά με τους σκοπούς του συστήματος δικτύου και το κανονιστικό πλαίσιο, ερχόμαστε στο πρώτο καταγεγραμμένο… gap: χρήστες των εν λόγω βιβλιοθηκών ορίζονται τα μέλη των σχολικής κοινότητας: οι μαθητές, το διδακτικό και βοηθητικό προσωπικό, ενώ η βιβλιοθήκη λειτουργεί προς όφελός τους… Στα μέλη της σχολικής κοινότητας είναι γνωστό πως μέλη της είναι και οι γονείς, τόσο σε θεσμικό επίπεδο (σύλλογοι, ενώσεις, ομοσπονδίες γονέων, σχολικά συμβούλια, συμβούλια σχολικής κοινότητας, σχολικές επιτροπές), όσο και πρακτικό. Η εξαίρεσή τους από τις υπηρεσίες των σχολικών βιβλιοθηκών αποκαλύπτει το συνήθη συντεχνιακό «ιδρυματισμό» των φωστήρων του Υπουργείου Παιδείας. Αν αναλογιστεί μάλιστα κανείς τις προκυβερνητικές ρητορείες περί «ανοιχτών σχολείων» στη γειτονιά και την κοινωνία, καταλαβαίνουμε πόσο η όποια πράξη απομακρύνεται από την όποια ρητορεία.

Σύμφωνα λοιπόν με την απόφαση του Υπουργού:

Είναι εντυπωσιακές οι αρμοδιότητες που αποδίδονται στους επί 3 ωρών εβδομαδιαίως ασχολούμενους δασκάλους του δικτύου των βιβλιοθηκών: οι εν λόγω ανειδίκευτοι «βιβλιοθηκάριοι» θα μαθαίνουν και θα κοινωνικοποιούν τους χρήστες τους, θα συγκεντρώνουν την παγκόσμια πνευματική κληρονομιά, θα συγκεντρώνουν, οργανώνουν και παρέχουν αποθετήρια «μορφωτικού υλικού», θα αναπτύσσουν τον επιστημονικό διάλογο, θα διακινούν τη γνώση, θα δίνουν πρόσβαση σε έναν «ανοιχτό κόσμο πληροφοριών (άρθρο 3, §δ) την ίδια στιγμή που η «ανοιχτότητα» του κόσμου αυτού θα περιορίζεται από προεπιλεγμένες προσβασιμότητες (από ποιους και με ποια κριτήρια) και θεματικές ιστοσελίδες (άρθρο 4, §ε).

Οι ανειδίκευτοι «βιβλιοθηκάριοι» θα αναπτύσσουν στρατηγικές αναζήτησης και εντοπισμού της πληροφορίας, θα αξιολογούν τις πληροφοριακές πηγές, θα αντιμετωπίζουν κριτικά τις ανακτημένες πληροφορίες μέσα από διαδικασίες ανάλυσης, γενίκευσης, αξιολόγησης της ακρίβειας και της σχετικότητας, της οργάνωσης και της σύνθεσης των επιλεγμένων πληροφοριών…

Οι ανειδίκευτοι «βιβλιοθηκάριοι» θα μετατρέψουν με την τρίωρη εργασία τους, που θα λογίζεται ως διδακτική, τη βιβλιοθήκη από χώρο συγκέντρωσης και διαχείρισης (;) τεκμηρίων σε υβριδική με ολοκληρωμένη (;) μεν, ελεγχόμενη δε, πρόσβαση σε φυσικούς και ψηφιακούς χώρους πληροφόρησης. Οι επι τρίωρο εβδομαδιαίως ανειδίκευτοι «βιβλιοθηκάριοι» θα συντάσσουν κανονισμούς, θα δανείζουν υλικό, θα φτιάχνουν τις κάρτες μέλους, θα παράγουν φωτοαντίγραφα, θα ταξινομούν το έντυπο υλικό (με ποιο σύστημα;), θα εκπαιδεύουν μαθητές και εκπαιδευτικούς στην αναζήτηση βιβλιογραφίας, θα σχεδιάζουν την ανάπτυξη και επέκταση της συλλογής, θα αγοράζουν, ανταλλάσσουν, παράγουν βιβλία και θα υποδέχονται τις δωρεές, θα ελέγχουν, θα σφραγίζουν και θα καταγράφουν στον «Ηλεκτρονικό Κατάλογο Εισαγωγής» (βάση δεδομένων) το εισερχόμενο έντυπο υλικό, θα κόβουν τα ενωμένα φύλλα των εντύπων, θα προσθέτουν ετικέτες και αντικλεπτικά και θα καταγράφουν στον ηλεκτρονικό κατάλογο της βιβλιοθήκης τα τεκμήρια (προφανώς εφαρμόζοντας τους διεθνείς βιβλιοθηκονομικούς κανόνες).

Οι ανειδίκευτοι «βιβλιοθηκάριοι» θα απογράφουν το υλικό κάθε 4 χρόνια σε συνεργασία με άλλους δύο συναδέλφους τους ανειδίκευτους «βιβλιοθηκάριους» και θα αποσύρουν το υλικό είτε που δεν χρησιμοποιήθηκε (!), είτε που έχει φθαρεί ή καταστραφεί, συντάσσοντας ηλεκτρονικό κατάλογο αποσύρσεων και μεριμνώντας για την αποθήκευση ή διανομή σε άλλες βιβλιοθήκες του αποσυρμένου υλικού. Οι ανειδίκευτοι «βιβλιοθηκάριοι» θα φροντίζουν για τη διατήρηση του έντυπου υλικού και την προληπτική συντήρησή του και θα ψηφιοποιούν τεκμήρια ευαίσθητα ως προς τη χρήση τους δημιουργώντας βάση δεδομένων που θα έχει και όνομα (…) , θα λέγεται «Ψηφιοθήκη». Οι ανειδίκευτοι «βιβλιοθηκάριοι» θα μεριμνούν ιδιαίτερα για τις σπάνιες ή πολύτιμες συλλογές.

Μπορεί κάποιος κακοπροαίρετος να αναρωτηθεί πώς είναι δυνατόν απόφοιτοι παιδαγωγικής σχολής, γυμναστές, μουσικοί, καθηγητές ξένων γλωσσών ή πληροφορικοί να διαθέτουν αυτές τις δεξιότητες που περιγράφονται στην καταθλιπτική μπαρούφα του Υπουργείου Παιδείας, αλλά μάλλον ξεχνούν: α) το 16ο στοιχείο που έλαβε υπόψη ο υπουργός στην εν λόγω απόφαση β) ποιος τη σχεδίασε γ) πόσο συνήθης είναι η πρακτική από το σχολείο να εξοβελίζεται όποιος δεν εντάσσεται στο στενό πυρήνα των εκπαιδευτικών (ακόμη και οι γονείς απαγορεύεται να μπουν στο σχολείο), την ίδια στιγμή που και εν καιρώ ελλείψεων στα σχολεία εκατοντάδες εκπαιδευτικοί της πρωτοβάθμιας και της δευτεροβάθμιας είναι αποσπασμένοι σε άλλες υπηρεσίες του δημοσίου, αρχεία και βιβλιοθήκες.

Μπορεί κάποιος κακοπροαίρετος να πει πως σε αυτή την οχτασέλιδη μπαρούφα υπάρχουν ιδέες, κοινοτοπίες και βερμπαλισμοί, αλλά δεν υπάρχουν στοιχεία: α) με βάση ποιες διεθνείς προδιαγραφές θα οργανωθούν βιβλιοθηκονομικά οι βιβλιοθήκες των δημοτικών σχολείων; β) πώς, από ποιους και για πόσο χρόνο θα μορφωθούν οι ανειδίκευτοι «βιβλιοθηκάριοι» προκειμένου να αποκτήσουν τις απαιτούμενες από την περιγραφή των εργασιών δεξιότητες; γ) Με ποια κριτήρια θα επιλέγονται οι υπεύθυνοι των βιβλιοθηκών; δ) με ποιο τρόπο θα υλοποιηθεί το δίκτυο των βιβλιοθηκών, ποιος θα καλύψει τα έξοδα της δημιουργίας του δικτύου; ε)τι θα γίνει με τα σχολεία που δεν θα καταφέρουν να συγκροτήσουν συλλογές και βιβλιοθήκες ή που δεν έχουν χώρο για δημιουργία βιβλιοθήκης; Θα δημιουργηθούν σχολεία δύο ταχυτήτων; στ) ποιες προδιαγραφές πρέπει να έχει ο χώρος μιας σχολικής βιβλιοθήκης; ζ) ποιος θα χρηματοδοτεί τις αγορές βιβλίων, αφού η ανάπτυξη συλλογής δεν είναι στις επιλέξιμες δαπάνες των Σχολικών Επιτροπών; η) ποιος θα καλύψει το κόστος της υλικοτεχνικής υποδομής των βιβλιοθηκών των σχολείων; θ) επαρκούν τρεις ώρες λειτουργία εβδομαδιαίως για τις σχολικές βιβλιοθήκες προκειμένου «να αποτελέσουν βασικό πυλώνα της διά βίου μάθησης και της εκπαίδευσης για το περιβάλλον και την αειφορία»; (;) ι)σε τρεις ώρες εβδομαδιαίως οι ανειδίκευτοι «βιβλιοθηκάριοι» θα κάνουν όλα αυτά που περιγράφει η… έκθεση ιδεών του Υπουργού;

Είναι σαφές πως σχολεία χωρίς δασκάλους δεν μπορούν να υπάρξουν. Πως νοσοκομεία χωρίς γιατρούς και νοσηλευτές επίσης. Γιατί θεωρεί το Υπουργείο Παιδείας πως μπορούν να υπάρξουν βιβλιοθήκες χωρίς βιβλιοθηκονόμους; Γιατί θεωρεί το Υπουργείο Παιδείας πως κάθε… σύναξη βιβλίων είναι βιβλιοθήκη; Γιατί θεωρεί το Υπουργείο Παιδείας πως με… αερολογίες βάφονται αυγά και με εκθέσεις ιδεών φτιάχνονται βιβλιοθήκες; Αυτός είναι ο σχεδιασμός και η πολιτική του για το βιβλίο; Τι εξυπηρετεί η γενικόλογη έκθεση ιδεών εν τω μέσω της σχολικής χρονιάς, έτσι μόνη της, χωρίς άλλες ανακοινώσεις, σχεδιασμούς, υποσχέσεις έστω;

[Το άρθρο αναδημοσιεύτηκε στην Εφημερίδα των Συντακτών]