Οδηγός δρομολογίων 1912

[Αναδημοσίευση του άρθρου του "Βιβλιοθηκάριου" στην "Αυγή της Κυριακής" 3/8/2014]

Στη βιβλιοθήκη κάποιος δώρισε έναν επίσημο οδηγό διαδρομών των βελγικών σιδηροδρόμων, μια έκδοση του 1912. Παράδοξο αλήθεια να έχει στην κατοχή του φυλάξει ένα τέτοιο βιβλίο – αφού τα ύστερα χρόνια της ζωής του προφανώς θα του ήταν άχρηστο. Θα μπορούσε απλά να έχει διαφύγει της προσοχής - κι αυτό είναι μια βολική σκέψη - και μαζί με όλα τα άλλα της πολυπληθούς δωρεάς των κληρονόμων του να παραλάβαμε κι αυτό.

Είναι μια έκδοση γεμάτη πίνακες: ώρες αναχωρήσεων και ώρες αφίξεων, διεθνείς ανταποκρίσεις, ονόματα σταθμών και αριθμούς. Και λίγες διαφημίσεις ξενοδοχείων και ακτοπλοϊκών εταιρειών, τσιγάρων Padla, λαμπτήρων AEG, τραπεζών και καταστημάτων.

Σκέφτεσαι αρχικά πως μπορείς να το πετάξεις. Δεν έχει θέση ανάμεσα στα εγχειρίδια φιλοσοφίας, τα ιστορικά δοκίμια, τα έργα του Balzac στις πρώτες γαλλικές τους εκδόσεις, τη σειρά της θεοσοφίας ή τα βιβλία για την πρόγνωση του καιρού. Όμως πιο εύκολα διαγράφεις ένα αρχείο, παρά πετάς ένα βιβλίο – πόσο μάλλον που πέφτει στα χέρια σου έναν αιώνα μετά. Και το κρατάς, το καταλογογραφείς, το ταξινομείς και το βάζεις στο ράφι. Παίρνει τη θέση του στη μόνιμη λήθη και σιωπή (όπως τα τραίνα που αποσύρονται και οι γέροι) ανάμεσα σε συνομήλικα βιβλία φιλοσοφίας, θεοσοφίας, λογοτεχνίας και των επιστημών.

Σκέφτεσαι μετά και κάνεις συγκρίσεις. Ποτέ δεν ευτύχησαν οι δικοί μας σιδηρόδρομοι τέτοιων εκδόσεων, ποτέ οι επιβάτες τους δεν έμαθαν στην ακρίβεια των αφίξεων και των αναχωρήσεων, δεν υπήρξαν ποτέ ανταποκρίσεις. Ακόμη και σήμερα, στον Προαστιακό Σιδηρόδρομο θα βρεις ένα Α4 τυπωμένο και κολλημένο με σελοτέιπ σε κάποιο βρώμικο τζάμι, που πληροφορεί ανυποψίαστους επιβάτες για δρομολόγια που κατ’ εξαίρεση ισχύουν. Συνήθως πάνω στο τυπωμένο χαρτί κάποιος θα έχει συμπληρώσει με στυλό μια αλλαγή στην ώρα, έναν σταθμό που δεν λειτουργεί. Και το αφήνεις οριστικά να μπει στη συλλογή και φαντάζεσαι τον οδηγό δρομολογίων των βελγικών σιδηροδρόμων σαν ένα μνημείο πια της αιώνιας ανοργανωσιάς, αυτού του μπάχαλου που ποτέ δεν αποκαλέσαμε δίκαια «κράτος».

Και τελικά στο τέλος, αφού θυμόσοφο σε έκαναν τα χρόνια αυτής της δουλειάς και η επίμονη ματαιοπονία των βιβλίων να εξηγήσουν τον κόσμο, λες πως ο οδηγός αυτός των δρομολογίων δεν είναι ένας οδηγός δρομολογίων, τουλάχιστον όχι με την πρόσκαιρη κάποτε χρήση του ή με την τεχνική ερμηνεία του όρου. Δεν είναι αριθμοί και ονόματα σταθμών και ανταποκρίσεις. Είναι ένα βιβλίο ποίησης που μιλάει για θλιμμένες αναχωρήσεις και αγωνιώδεις αφίξεις, αποχωρισμούς και συναπαντήματα, κουβέντες ανάμεσα σε κυρίους και κυρίες στα κουπέ, και κλεφτές ματιές γεμάτες νόημα, ελπίδες και απογοητεύσεις, έρωτα και μυστικά που διακινήθηκαν από πόλη σε πόλη και δαπανήθηκαν μέσα στα χρόνια. Και ύστερα όλα αυτά έσβησαν και τα τραίνα αποσύρθηκαν και οι γέροι. Όμως το βιβλίο αυτό λέει πως κάποτε έγιναν όλα αυτά. Στο Βέλγιο, το 1912.