Τα παιδιά και τα βιβλία (ΙΙ)

[Αναδημοσίευση του άρθρου του "Βιβλιοθηκάριου" στην "Αυγή της Κυριακής" 27/7/2014]

Αν το βιβλίο κυνικά πλέον αντιμετωπίζεται ως καταναλωτικό προϊόν και η ανάγνωση ως χρήση μιας έναντι αντιτίμου υπηρεσίας, τότε η αντίληψη πως το βιβλίο είναι κιβωτός ιδεών και συγκινήσεων και η ανάγνωση απόλαυση και ανακάλυψή τους, φαντάζει πλέον ένας αναχρονιστικός συναισθηματισμός. Η περιγραφή των αναγνωστικών ηθών των ημερών μας, σε μια κοινωνία που ούτως η άλλως διαβάζει λίγο, περιέχει ποικίλα στοιχεία. Έχει ενδιαφέρον να δούμε τους συγγραφείς παιδικών βιβλίων ως περιφερόμενους από σχολείο… εις σχολείο, και από βιβλιοθήκη… εις βιβλιοθήκη διαφημιστές, εισηγητές, παρουσιαστές, ντελάληδες κι «εμψυχωτές» των έργων τους. Υπάρχουν εκδοτικοί οίκοι με ειδικά προγράμματα παρουσιάσεων. Είναι εύκολο στον κάθε δάσκαλο, γονιό, βιβλιοθηκονόμο να πάρει έναν εκδοτικό οίκο τηλέφωνο και να κανονίσει μαζί του μια τέτοια δράση. Υπάρχουν επικοινωνιακοί συγγραφείς που καμιά φορά πλαισιώνονται και από ηθοποιούς, ψυχολόγους, εκπαιδευτικούς που στήνουν ολόκληρο θέαμα. Υπάρχουν βέβαια και αυτοί οι άλλοι, οι όχι και τόσο καλοί στο show, ή αυτοί που δεν υποστηρίζονται για κάτι τέτοιο από τον εκδότη τους. Αυτοί οι δεύτεροι κατά κανόνα πουλάνε λιγότερο βέβαια.

Δεν θα μπορούσε εύκολα κανείς να αντιτάξει άλλη αισθητική και ηθική στην πολιτική βιβλίου. Ιεραρχώντας ως κυρίαρχα στη φιλαναγνωστική παρουσία μη κυβερνητικών οργανώσεων, ιδρυμάτων και συλλογικοτήτων τα στοιχεία της αποσπασματικότητας, του εντυπωσιασμού, της φανφάρας και της περιπτωσιολογίας, ανεβάζει τον πήχη της πολιτικής ανάγνωσης και βιβλίου στο πραγματικό της ύψος. Δεν θα μπορούσε κανείς άλλος από το κράτος, τους εκπαιδευτικούς και πολιτιστικούς του φορείς, να σχεδιάσει και να υλοποιήσει μία πολιτική που θα ενισχύει την ανάγνωση και δεν θα τεμαχίζει την καλλιέργεια της φιλαναγνωσίας σε «δράσεις» και καμπάνιες. Αν σε αυτό το σκοπό συντάσσονται και άλλοι, αυτό κακό δεν είναι, μπορεί αντίθετα να συμπληρώνει τα κενά και να πλουτίζει με ιδέες τη στόχευση. Άλλο αυτό όμως, και άλλο να εμφανίζονται ως σημαντικές καλοκαιρινές δράσεις προώθησης της ανάγνωσης, όχι γιατί δεν είναι ευχάριστες, αλλά γιατί αναγκαστικά δεν συγκροτούν πολιτική φιλαναγνωσίας.

Τα παιδιά και τα βιβλία θα έχουν μια σχέση στενή – μας ενδιαφέρει το εύρος των μελών αυτής της σχέσης και η ουσία της – αν σχέση στενή θα έχουν και οι ενήλικες με το βιβλίο, αν το βιβλίο υπάρχει παντού, αν υπάρχουν βιβλιοθήκες και βιβλιοπωλεία, αν «βιβλίο» δεν σημαίνει μόνο λογοτεχνία, αλλά και τέχνη και επιστήμη, αν μικροί και μεγάλοι, άτομα, συλλογικότητες και θεσμοί αναγνωρίσουν στο βιβλίο την αξία της γνώσης και της συγκίνησης. Το βιβλίο δεν είναι παιχνίδι, είναι ανάγνωση, είναι μύηση και ταξίδι. Η ανάγνωση δεν είναι συλλογική εμπειρία, αλλά προσωπική ανακάλυψη. Ας μην θεωρούμε ότι κάνουμε κάτι σημαντικό, αν δεν πετύχουμε αυτούς τους στόχους