Λαθρομετανάστες, παράνομοι μετανάστες, πρόσφυγες

Κύριο φορέα της συστημικής και συστηματικής καλλιέργειας των ρατσιστικών στερεοτύπων και της ξενοφοβίας αποτελούν τα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης και Επιρροής στην Ελλάδα , ιδιαίτερα τα τελευταία χρόνια της οικονομικής, κοινωνικής και πολιτικής κρίσης. Το συμπέρασμα αυτό είναι μάλλον ένας κοινός τόπος σε όσους από τους δέκτες τους τους γυρίζουν με τον ένα ή τον άλλο τρόπο πια την πλάτη. Αγκαλιασμένα με τις διάφορες εργολαβίες των ιδιοκτητών τους και τη διαπλοκή με το πολιτικό, οικονομικό, θρησκευτικό, δικαστικό σύστημα, το υπηρετούν και το ποδηγετούν με τρόπο τέτοιο που η προπαγάνδα, η ελεγχόμενη ενημέρωση και οι τεχνικές απόκρυψης και αλλοίωσης της είδησης να καταργούν πλέον το ρόλο του ελέγχου των τριών εξουσιών από την Τέταρτη (αν υποθέσουμε ότι αυτός είναι ο ρόλος του Τύπου). Αντί να ελέγχει τη νομοθετική, την εκτελεστική και την δικαστική εξουσία, ο Τύπος επιχειρεί τον καλύτερο συντονισμό τους στην εξυπηρέτηση των συμφερόντων των ιδιοκτητών των Μέσων Ενημέρωσης που είναι και ιδιοκτήτες των μέσων παραγωγής. Παράγωγο αυτής της λειτουργίας είναι και η όποια ενημέρωση του κοινού. Τα φίλτρα επιλογής της είδησης και η κατασκευή της ωστόσο ποτέ δεν ξεφεύγουν βέβαια από τα αυστηρά πλαίσια που η ιδιοκτησία επιβάλει ώστε να εξυπηρετούνται τα συμφέροντά της.

Οι παραπάνω διαπιστώσεις ούτε πρωτότυπες είναι, ούτε όμως αναπόδεικτες και ολοκληρωτικές. Επίσης, αφορούν μικρά και μεγάλα μιντιακά υποκείμενα, συμβατικά ή και νέα, έντυπα, ηλεκτρονικά, ψηφιακά κ.α., με δυο λόγια αφορούν το σύνολο των μέσων ενημέρωσης. Μπορεί κανείς να ισχυριστεί πως αφορούν ακόμη και τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, τα οποία καλλιεργώντας την αγελαία προσέγγιση της κριτικής λειτουργούν περισσότερο σαν πολλαπλασιαστές της μία γνώμης, παρά σαν διαιρέτες των ποικίλων απόψεων. Κι επίσης εν πολλοίς επηρεάζονται πλέον καθοριστικά και από την ίδια την αγορά που έχει εισβάλει με πολλούς τρόπους σε αυτά.

Ένα από τα προϊόντα της καπιταλιστικής κρίσης ή τελοσπάντων των μεταβάσεων που διάφορες περιοχές και κράτη βιώνουν στην οικονομική, πολιτική, θρησκευτική και εθνική τους ζωή αυτά τα χρόνια, είναι το ισχυρό μεταναστευτικό και προσφυγικό ρεύμα στη λεκάνη της Μεσογείου. Εκατοντάδες χιλιάδες άνθρωποι φτάνουν ζωντανοί ή νεκροί στις ακτές της Ελλάδας ή της Ιταλίας επιχειρώντας να ξεφύγουν από τις συνθήκες πολέμου των χωρών τους και να βρουν κοινωνίες και οικονομίες στην Ευρώπη που θα τους επιτρέψουν να ζήσουν με ασφάλεια και βιοτική επάρκεια.

Η περιγραφή των ροών αυτών στα ελληνικά media ακολουθώντας το αντιδραστικό πολιτικό κλίμα που πάντα υπηρετεί πιστά τα συμφέροντα των ιδιοκτητών των μέσων "ενημέρωσης" και παραγωγής έχει να μας δείξει "λαμπρά" δείγματα ρατσιστικού και ξενοφοβικού λόγου. Ο λόγος αυτός φαίνεται να συντονίζεται με την ξενοφοβική διάθεση των δοκιμαζόμενων από την οικονομική και πολιτική κρίση Ελλήνων, ενώ ουσιαστικά την τροφοδοτεί και την καλλιεργεί, αποσκοπώντας στη δημιουργία συνδετικών δομών που θα πετύχουν την κοινωνική συνοχή μέσω του ετεροπροσδιορισμού. Μόνο αυτό έχει μείνει κατά τη γνώμη των μιντιαρχών. Οτιδήποτε άλλο δεν είναι εύκολα ελεγχόμενο και μπορεί να αποβεί εις βάρος των συμφερόντων τους.

Χαρακτηριστικό παράδειγμα του ρατσιστικού και ξενοφοβικού λόγου των Μέσων Μαζικής Ενημέρωσης και Επιρροής στην Ελλάδα είναι η χρήση του όρου "λαθρομετανάστης" ή "παράνομος μετανάστης" στην ειδησεογραφική περιγραφή του προσφυγικού/μεταναστευτικού ζητήματος αυτών των ετών. Έχει ενδιαφέρον επίσης πως ο όρος "λαθρομετανάστης" τείνει σιγά-σιγά να αλλάξει σε "πρόσφυγας" τώρα που το φαινόμενο μάς χτυπάει την πόρτα κυριολεκτικά και όχι τα τηλεοπτικά παράθυρα, τώρα που τα πτώματα των πνιγμένων παιδιών δεν κρύβονται στο χαλάκι του τηλεοπτικού χρόνου. Τώρα που "ο αποπροσανατολισμός από τα πραγματικά προβλήματα" δεν βρίσκει μια καθημερινότητα αδιάφορη για το δράμα των προσφύγων, αλλά εν πολλοίς συμμέτοχη στην ανακούφισή του.

Τα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης και Επιρροής χρησιμοποίησαν για 2 τουλάχιστον χρόνια αποκλειστικά τον όρο "λαθρομετανάστης" σε αλλεπάλληλα άρθρα τους για συλλήψεις, εγκλεισμούς, επαναπατρισμούς, ναυάγια προσφύγων και μεταναστών σε απόλυτη συμφωνία και με την ορολογία και την αντιμετώπιση του θέματος από τις ελληνικές κυβερνήσεις. Πλέον ο όρος που χρησιμοποιούν είναι αυτός που εξαρχής απέφευγαν: πρόσφυγες. Και τον απέφευγαν γιατί η προσφυγιά είναι για την ελληνική κοινωνία μια κατάσταση με μεγάλο συγκινησιακό, πολιτικό και πολιτιστικό φορτίο, είναι μια κοινωνική βιωμένη πραγματικότητα για δεκαετίες, η οποία πότισε την κουλτούρα και τον πολιτισμό μας με κυρίαρχα μουσικά και λογοτεχνικά έργα. Η "προσφυγιά" θα μπορούσε να γίνει μπούμερανγκ σε όσους ήθελαν τη συνοχή της κοινωνίας με όρους αντίθεσης απέναντι στον εισβολέα "ξένο".

Μπορεί κανείς να δει την στατιστική αναντιστοιχία ωστόσο στην "παραγωγή" προσφυγικών ειδήσεων στις δύο περιόδους, την περίοδο των "λαθρομεταναστών" και την περίοδο των "προσφύγων", ιδιαίτερα αν αναλογιστεί πως το πρόβλημα διογκούται και αυξάνεται με το χρόνο. Αυξάνει το πρόβλημα, μειώνεται η κάλυψή του, η έκτασή του η σαφήνεια και η περιγραφή του.

Ο enikos.gr που χρησιμοποιήθηκε εδώ ως εικονογραφικό παράδειγμα χρήσης των όρων "λαθρομετανάστης"/"παράνομος μετανάστης" και "πρόσφυγας" είναι μια ενημερωτική σελίδα ποικίλης ύλης με μεγάλη επισκεψιμότητα. Στη λογική της ενημέρωσης που ασκεί χωρούν δίπλα στα πνιγμένα παιδιά των προσφύγων οι ανούσιες εκμυστηρεύσεις τηλεοπτικών προσώπων και τα πάσης φύσεως lifestyle κουτσομπολιά. Με τον τρόπο αυτό ακόμη και η σοβαρότερη είδηση γίνεται καρύκευμα σε μια αφασική ενημερωτική σούπα, που συνεχίζει να υπηρετεί τα συμφέροντα των ιδιοκτητών των μέσων ενημέρωσης και παραγωγής.